Όπως ήδη έχουμε διαπιστώσει από την πανδημία της COVID-19, ο ιός SARS-CoV-2 είναι δύσκολο να περιοριστεί καθώς παρουσιάζει ταχέως μεταλλάξεις, δημιουργώντας έτσι νέα στελέχη. Μία επιστημονική ομάδα από το Scripps Research των ΗΠΑ κατάφερε να ανιχνεύσει αντισώματα που είναι αποτελεσματικά ενάντια σε διάφορα στελέχη του SARS-CoV-2, καθώς και άλλους ιούς της οικογένειας SARS, μεταξύ των οποίων και ο ιός που προκάλεσε την επιδημία του 2003. Όπως παρατήρησε η ομάδα, ορισμένα ζώα έχουν την ικανότητα να παράγουν πολύ αποτελεσματικά αντισώματα για την αντιμετώπιση του SARS-CoV-2, γεγονός που ανοίγει το δρόμο για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών εμβολίων.
Οι παρατηρήσεις της ομάδας δημοσιεύτηκαν πριν από λίγες ημέρες στο περιοδικό Science Translational Medicine και αποκαλύπτουν τις δομές των αντισωμάτων με την υψηλότερη αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, τα παραπάνω εξουδετερωτικά αντισώματα αναγνωρίζουν μία πρωτεΐνη του ιού η οποία βρίσκεται σε αρκετούς διαφορετικούς SARS ιούς, γεγονός που σημαίνει ότι δεν μεταλλάσσεται συχνά. Κατά συνέπεια, εμβόλια που μπορούν να προκαλέσουν παραγωγή των παραπάνω αντισωμάτων θα είναι αποτελεσματικά όχι μόνο ενάντια στον SARS-CoV-2 και τα μελλοντικά στελέχη του, αλλά και ενάντια σε άλλους ιούς SARS που μπορεί να εμφανιστούν στο μέλλον.
«Αν αναπτύξουμε εμβόλια που θα μπορούν να στοχεύουν αυτή την πρωτεΐνη του SARS-CoV-2, τότε πρακτικά θα μπορούμε να παρατείνουμε τη διάρκεια της ανοσίας, καθώς τα εμβόλια θα είναι αποτελεσματικά και ενάντια σε μελλοντικά στελέχη», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Στη μελέτη τους, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν πιθήκους Rhesus. Τα πειραματόζωα αυτά έλαβαν 2 δόσεις εμβολίων που δημιουργούν ανοσία για την πρωτεΐνη ακίδα, δηλαδή την ίδια δομή που στοχεύουν και τα εμβόλια που κυκλοφορούν σήμερα. Προς έκπληξή τους, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα συγκεκριμένα εμβόλια στους πιθήκους προκαλούσαν ισχυρή ανοσιακή απόκριση η οποία ήταν ικανή να εξουδετερώσει και νεότερες παραλλαγές του SARS-CoV-2, όπως για παράδειγμα το στέλεχος Όμικρον.
Μετά από περαιτέρω πειράματα, η ομάδα διαπίστωσε ότι τα αντισώματα στα πειραματόζωα αναγνώριζαν ένα σημείο στην άκρη της περιοχής που χρησιμοποιεί η πρωτεΐνη ακίδα για να προσδεθεί στα κύτταρα του ξενιστή. Αντιθέτως, οι περιοχή που στοχεύουν τα περισσότερα αντισώματα στον άνθρωπο περιλαμβάνει ένα μεγαλύτερο κομμάτι στην επιφάνεια πρόσδεσης στον υποδοχέα του ACE2, το οποίο παρουσιάζει συχνότερα μεταλλάξεις.
«Από τις αναλύσεις που κάναμε, ανακαλύψαμε μία σημαντική περιοχή που είναι κοινή σε αρκετούς ιούς της οικογένειας του SARS. Η περιοχή δεν στοχεύεται από τα αντισώματα του ανθρώπου, πιθανώς λόγω μηχανισμών που χρησιμοποιεί ο ιός για να αποφύγει την εξουδετέρωση από το ανοσοποιητικό σύστημα», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα γονίδια που εμπλέκονται στην παραγωγή των παραπάνω αντισωμάτων στους πιθήκους διαφέρουν από αυτά των ανθρώπων. Η ανοσιακή απόκριση στον άνθρωπο είναι ισχυρότερη, ωστόσο στοχεύει συγκεκριμένες μικρές αλληλουχίες που είναι ειδικές για κάθε παραλλαγή του ιού. Αντιθέτως, η περιοχή που στοχεύουν τα αντισώματα των πειραματοζώων είναι κοινή σε ένα ευρύ φάσμα στελεχών της οικογένειας SARS.
«Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της μελέτης μας, οι πίθηκοι έχουν ένα γονίδιο που τους επιτρέπει να δημιουργούν καλύτερη ανοσία για τους ιούς της οικογένειας SARS. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι οι μελέτες σε πιθήκους έχουν περιορισμένη χρησιμότητα, ωστόσο μπορεί να αποκαλύψουν νέους στόχους για την ανάπτυξη εμβολίων», καταλήγουν οι συγγραφείς.
Φωτογραφία: Artem Podrez