Η χαμηλή ποσότητα νατρίου στο αίμα λέγεται υπονατριαιμία. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν ληθαργικότητα, σύγχυση και αίσθημα κόπωσης. Μπορεί να είναι σύμπτωμα υποκειμένων νόσων, όπως η νεφρική ανεπάρκεια, ή άλλων παραγόντων, όπως η υπερβολική κατανάλωση νερού ή η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων.
Το νάτριο είναι ένας ηλεκτρολύτης που παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των επιπέδων του νερού και άλλων ουσιών του οργανισμού. Ως χαμηλά επίπεδα νατρίου ορίζεται η ποσότητα κάτω από 135 mEq/L.
Καθώς η κατάσταση επιδεινώνεται μπορεί να παρουσιαστούν και άλλα συμπτώματα όπως:
- Έμετος
- Μυϊκοί σπασμοί
- Επιληπτικές κρίσεις
Η σοβαρή υπονατριαιμία εμφανίζεται όταν τα επίπεδα του νατρίου πέσουν κάτω από 125 mEq/L. Οι επιπτώσεις από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα νατρίου είναι ιδιαίτερα σοβαρές και μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στο θάνατο.
Η υπονατριαιμία είναι η συχνότερη διαταραχή των ηλεκτρολυτών που απαντάται στην κλινική πράξη. Η συχνότητά της στον πληθυσμό είναι σχεδόν 1.7% και εμφανίζεται συχνότερα σε ασθενείς με καρκίνο.
Περιεχόμενα:
Συμπτώματα της Υπονατριαιμίας
Η ήπια υπονατριαιμία μπορεί να είναι ασυμπτωματική. Αν εμφανιστούν συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Σύγχυση
- Νωθρότητα
- Κεφαλαλγία
- Αίσθημα κόπωσης
- Ναυτία
- Ανησυχία
Αν η νόσος επιδεινωθεί μπορεί να προκληθούν σοβαρότερα συμπτώματα, ιδιαίτερα σοτυς ηλικιωμένους. Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:
- Έμετο
- Μυϊκή αδυναμία και σπασμούς
- Επιληπτικές κρίσεις
- Κώμα
Η υπονατριαιμία μπορεί, σπανιότερα, να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.
Αίτια της Υπονατριαιμίας
Διάφορες παθήσεις και παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν μείωση των επιπέδων νατρίου είναι:
- Η διάρροια ή ο έμετος
- Η καρδιακή ανεπάρκεια
- Η νεφρική νόσος
- Η ηπατική νόσος
- Διάφορα φάρμακα
- Το σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης (SIADH)
Οι ασθενείς με το παραπάνω σύνδρομο παράγουν αυξημένα επίπεδα της αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH), η οποία μπορεί να μειώσει τα επίπεδα νατρίου.
Άλλα αίτια περιλαμβάνουν:
- Την υπερβολική κατανάλωση νερού
- Τη λήψη φαρμάκων. Ορισμένα ναρκωτικά, όπως το χάπι της έκστασης μπορεί να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής υπονατριαιμίας. Η υπονατριαιμία από το παραπάνω χάπι μπορεί να είναι θανατηφόρος, ιδιαίτερα στις γυναίκες.
- Ορμονικές διαταραχές. Αυτές περιλαμβάνουν τη νόσο Addison, η οποία σχετίζεται με μειωμένη παραγωγή των ορμονών καρτιζόλη και αλδοστερόνη, και την υποθυρεοειδισμό, ο οποίος χαρακτηρίζεται από χαμηλά επίπεδα των θυρεοειδών ορμονών.
Παράγοντες Κινδύνου
Ορισμένοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υπονατριαιμίας, μεταξύ των οποίων:
- Η ηλικία
- Συγκεκριμένες παθήσεις, όπως το SIADH ή διάφορες νεφρικές, καρδιακές ή ηπατικές νόσοι
- Η λήψη ορισμένων διουρητικών, αντικαταθλιπτικών ή αναλγητικών φαρμάκων
- Τα χάπι της έκστασης
- Η σημαντικά αυξημένη κατανάλωση νερού
- Η έντονη άσκηση, η οποία μπορεί να προκαλέσει έντονη δίψα
Διάγνωση
Οι ασθενείς που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο υπονατριαιμίας ή παρουσιάζουν τα συμπτώματά της, πρέπει να επισκεφθούν τον γιατρό τους άμεσα καθώς μπορεί να χρειάζονται επείγουσα αντιμετώπιση.
Ασθενείς με συμπτώματα όπως έμετο, επιληπτικές κρίσεις ή απώλεια συνείδησης απαιτούν χορήγηση θεραπείας άμεσα. Χρειάζεται να κληθεί ασθενοφόρο ή να μεταβούν άμεσα στα επείγοντα ενός νοσοκομείου.
Για τη διάγνωση των χαμηλών επιπέδων νατρίου, ο γιατρός θα πάρει το ιστορικό του ασθενούς, θα κάνει φυσική εξέταση και θα ζητήσει εξετάσεις αίματος.
Αν η εξέταση αίματος δείξει χαμηλά επίπεδα νατρίου, ο γιατρός θα χρειαστεί να κάνει επιπλέον εξετάσεις για να διαπιστώσει την αιτία τους.
Θεραπεία
Η θεραπεία της υπονατριαιμίας πριλαμβάνει:
Επαναφορά των επιπέδων νατρίου σε φυσιολογικά επίπεδα
Αυτοί που έχουν ήπια ή μέτρια υπονατριαιμία που αποδίδεται σε παράγοντες του τρόπου ζωής ή φάρμακα μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα νατρίου:
- Πίνοντας λιγότερα υγρά
- Προσαρμόζοντας τη δόση του φαρμάκου τους ή αλλάζοντάς το
Τα άτομα με σοβαρά συμπτώματα χρειάζονται, συχνά, νοσηλεία και ενδοφλέβια χορήγηση νατρίου για να επιστρέψει το νάτριο σε φυσιολογικά επίπεδα. Μπορεί να χρειαστούν επίσης φάρμακα για την αντιμετώπιση των επιληπτικών κρίσεων ή άλλων συμπτωμάτων της υπονατριαιμίας.
Θεραπεία της υποκείμενης αιτίας
Όταν η υπονατριαιμία είναι αποτέλεσμα μίας πάθησης ή μίας ορμονικής διαταραχές, συνήθως χρειάζεται επιπλέον θεραπεία. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με ηπατικά, νεφρικά ή καρδιακά προβλήματα μπορεί να χρειάζονται φάρμακα ή χειρουργείο. Οι ασθενείς με νεφρικά προβλήματα μπορεί να χρειάζονται αιμοκάθαρση, ενώ αυτοί με ηπατικές ή καρδιακές νόσους μπορεί να χρειάζονται μεταμόσχευση.
Οι ασθενείς με παθήσεις του θυρεοειδούς μπορούν συνήθως να περιορίσουν τα συμπτώματά τους και να προλάβουν τις επιπλοκές με φάρμακα και αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Οι ασθενείς με SIADH χρειάζονται συνήθως θεραπεία για μεγάλη διάρκεια έτσι ώστε να προληφθεί η υπονατριαιμία. Τα άτομα με αυτή τη νόσο μπορεί να χρειαστεί να περιορίσουν την πρόσληψη υγρών, να λάβουν ταμπλέτες με άλατα ή άλλα φάρμακα.
Πρόληψη
Για να αποφύγετε την υπονατριαιμία:
- Μην πινετε μεγάλες ποσότητες νερού
- Καταναλώνετε ενεργειακά ποτά κατά την έντονη άσκηση
- Αποφύγετε το χάπι της έκστασης
- Αντιμετωπίστε τις χρόνιες παθήσεις σας
- Συζητήστε τη φαρμακευτική αγωγή σας με τον γιατρό
- Αναζητήστε ιατρική βοήθεια αν έχετε έμετο ή διάρροια που επιμένει
Επίλογος
Η πρόγνωση των ασθενών με υπονατριαιμία εξαρτάται από τη σοβαρότητα της νόσου και τα υποκείμενα αίτια.
Η οξεία υπονατριαιμία, η οποία εμφανίζεται αιφνίδια, είναι πιο σοβαρή από τη χρόνια, η οποία εμφανίζεται σε μεγαλύτερο χρόνο. Στις σοβαρές περιπτώσεις, η υπονατριαιμία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.
Πρέπει να γνωρίζετε τα συμπτώματα της υπονατριαιμίας να να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια αν τα παρουσιάσετε. Ιδιαίτερα αυτοί που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για χαμηλά επίπεδα νατρίου πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Φωτογραφία: Robert Geiger