Το χρόνιο στρες επηρεάζει τόσο την ψυχική και τη συναισθηματική υγεία όσο και τη σωματική. Αρκετές έρευνες έχουν συνδέσει το χρόνιο στρες με ταχύτερη έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών, υψηλότερο κίνδυνο καρδιακών νόσων και προβλήματα με την υγεία του εντέρου. Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι η έκθεση στο στρες μπορεί επίσης να επιταχύνει την εμφάνιση του καρκίνου μέσω επίδρασης στη δραστηριότητα των γονιδίων.
Σήμερα, μία ομάδα ερευνητών από το Dalian Medican University στην Κίνα, σε συνεργασία με ερευνητές απ’όλο τον κόσμο, κατάφερε να ταυτοποιήσει ένα μηχανισμό μέσω του οποίου το χρόνιο στρες προκαλεί τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών βλαστοκυττάρων από τα οποία ξεκινούν τα νεοπλάσματα.
Ειδικότερα, οι ερευνητές εξέτασαν το μηχανισμό αυτό σε μοντέλα ποντικών με καρκίνο του μαστού.
Τα ευρήματά τους, τα οποία δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Clinical Investigation, ενοχοποιούν την επινεφρίνη, αλλά αναδεικνύουν και μία στρατηγική για την αντιμετώπιση των επιδράσεων του στρες στα νεοπλασματικά κύτταρα.
«Μπορούμε να καταστρέψουμε τα κύτταρα που θέλουμε σ’ έναν όγκο», είπε ο Κιθ Κέλεϊ, από το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις στο Σικάγο, ένας από τους συγγραφείς της έρευνας, «ωστόσο αν τα βλαστοκύτταρα (ή μητρικά κύτταρα), δεν καταστραφούν, τότε το νεόπλασμα θα πολλαπλασιαστεί εκ νέου και θα δώσει μεταστάσεις».
«Αυτή είναι μία από τις πρώτες έρευνες που συνδέει το χρόνιο στρες ειδικά με την πολλαπλασιασμό των καρκινικών βλαστοκυττάρων του μαστού», πρόσθεσε.
Το στρες ενισχύει τον πολλαπλασιασμό των όγκων
Για να διαπιστώσουν πώς το στρες επηρεάζει τον πολλαπλασιασμό των νεοπλασματικών κυττάρων στα ποντίκια, οι ερευνητές τοποθέτησαν τα τελευταία σε ένα μικρό, πολύ στενό χώρο για μία εβδομάδα. Στη συνέχεια τα χώρισαν σε δύο ομάδες.
Η μία ομάδα τοποθετήθηκε σε μεγάλους και άνετους χώρους που δεν δημιουργούσαν στρες στα ποντίκια. Αυτή ήταν η ομάδα ελέγχου. Η άλλη ομάδα παρέμεινε στο μικρό χώρο για άλλες 30 ημέρες και αποτέλεσε την κύρια ομάδα της έρευνας.
Μετά την πρώτη εκτίμηση, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα ποντίκια που είχαν παραμείνει στο μικρό χώρο είχαν αλλαγές στη συμπεριφορά ενδεικτικές κατάθλιψης και άγχους. Είχαν επίσης μεγαλύτερους νεοπλασματικούς όγκους σε σχέση με τα ποντίκια της ομάδας ελέγχου.
Οι όγκοι αυτοί πολλαπλασιάζονταν επίσης με ταχύτερο ρυθμό και συνολικά, τα ποντίκια αυτά είχαν μεγαλύτερο αριθμό καρκινικών βλαστοκυττάρων σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Μέχρι το σημείο αυτό, δεν ήταν γνωστό ωστόσο, με ποιον τρόπο το στρες συνέβαλε στην πορεία του καρκίνου.
Σύμφωνα με έναν εκ των επικεφαλής, τον Κουέντιν Λιού, από το Dalian Medical University, «το σηματοδοτικό δίκτυο μεταξύ των οδών του στρες και των μηχανισμών του καρκίνου είναι ακόμα εντελώς άγνωστο».
«Η καλύτερη κατανόηση της βιοχημείας μέσω της οποίας το στρες αυξάνει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, μπορεί να μας οδηγήσει σε στοχευμένες φαρμακευτικές παρεμβάσεις, μία από τις οποίες ανακαλύψαμε στην παρούσα έρευνα», συμπλήρωσε.
Φταίει η επινεφρίνη και όχι η κορτιζόλη
Όταν εξέτασαν πώς επηρέαστηκαν διάφοροι παράγοντες στα ποντίκια που είχαν αντιμετωπίσει χρόνιο στρες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ευθύνεται περισσότερο η ορμόνη επινεφρίνη.
Τα ποντίκια αυτά είχαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα της ορμόνης αυτής σε σχέση με τα ποντίκια της ομάδας ελέγχου. Επιπλέον, τα ποντίκια με το χρόνιο στρες στα οποία είχε χορηγηθεί ένα φάρμακο που αποκλείει τον ADRB2 (έναν υποδοχέα της επινεφρίνης), είχαν μικρότερους καρκινικούς όγκους και λιγότερα καρκινικά βλαστοκύτταρα.
«Όταν σκεφτόμαστε το στρες», είπε ο Κέλεϊ, «θεωρούμε συνήθως ότι η κορτιζόλη καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Η ενδιαφέρουσα παρατήρηση από την έρευνά μας είναι ότι η κορτιζόλη ήταν χαμηλότερη μετά από 1 μήνα έκθεσης στο στρες».
Πώς ενισχύει όμως η επινεφρίνη τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών βλαστοκυττάρων; Οι επιστήμονες εξήγησαν ότι όταν η ορμόνη προσδένεται στον ADRB2, η πρόσδεση αυτή ενισχύει τα επίπεδα της γαλακτικής δεϋδρογονάσης, ενός ενζύμου που τυπικά δίνει στους μύες μία «ένεση» ενέργειας σε μία κατάσταση κινδύνου. Αυτό επιτρέπει στο άτομο να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο ή να τρέξει μακριά από αυτόν.
Ένα υποπροϊόν της παραπάνω διαδικασίας είναι μία οργανική ουσία η οποία επιτρέπει στα καρκινικά κύτταρα να χρησιμοποιήσουν περισσότερη ενέργεια. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος έχει χρόνιο στρες, θα έχει μεγάλες ποσότητες γαλακτικής δεϋδρογονάσης στον οργανισμό του. Αυτό, θα ενεργοποιήσει τα γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο και θα ενισχύσει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών βλαστοκυττάρων.
«Τα δεδομένα μας, δείχνουν μία νέα οδό μέσω της οποίας τα αυξημένα επίπεδα επινεφρίνης που προκαλούνται από το χρόνιο στρες ενισχύουν τον καρκίνο, δρώντας άμεσα στα καρκινικά βλαστοκύτταρα», είπε ο Λιού.
Η απάντηση είναι η βιταμίνη C;
Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν στη συνέχεια τις παρατηρήσεις τους εξετάζοντας τα επίπεδα επινεφρίνης στο αίμα 83 ασθενών με καρκίνο του μαστού.
Διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς με υψηλά επίπεδα επινεφρίνης είχαν επίσης αυξημένα επίπεδα γαλακτικής δεϋδρογονάσης στα νεοπλάσματά τους, γεγονός που διαπιστώθηκε από βιοψίες.
Επίσης, οι ασθενείς με υψηλότερα επίπεδα της επινεφρίνης είχαν αυξημένη πιθανότητα να έχουν χειρότερη πρόγνωση μετά τη θεραπεία σε σχέση με αυτούς που είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα επινεφρίνης.
Στη συνέχεια, οι επιστήμονες προσπάθησαν να διαπιστώσουν αν είναι δυνατό να αποκλειστούν οι αρνητικές επιδράσεις της επινεφρίνης. Σε εργαστηριακά πειράματα με κύτταρα καρκίνου του μαστού, ανέλυσαν τις επιδράσεις διαφόρων φαρμάκων στην παραγωγή της γαλακτικής δεϋδρογονάσης.
Η ουσία που είχε το μεγαλύτερο αποτέλεσμα ήταν η βιταμίνη C. Η τελευταία ήταν ικανή να αναστείλει την παραγωγή γαλακτικής δεϋδρογονάσης στα εργαστηριακά πειράματα. Όταν η ερευνητές δοκίμασαν την προσέγγιση αυτή σε μοντέλα ποντικών, κατέληξαν στα ίδια αποτελέσματα. Τα ποντίκια, δηλαδή, στα οποία είχε γίνει έγχυση βιταμίνης C παρουσίασαν συρρίκνωση των νεοπλασμάτων.
«Τα παραπάνω ευρήματα δείχνουν ότι η βιταμίνη C μπορεί να είναι ένας νέος και αποτελεσματικός θεραπευτικός παράγοντας για την αντιμετώπιση του καρκίνου σε ασθενείς με χρόνιο στρες», κατέληξε ο Λιού.