Τα τελευταία χρόνια η ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά, δηλαδή στο ισχυρότερο όπλο μας για την αντιμετώπισή τους, αυξάνεται συνεχώς. Μέχρι σήμερα πιστεύαμε ότι η υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών ευθύνεται για το παραπάνω φαινόμενο, ωστόσο πλέον φαίνεται ότι και φάρμακα που δεν είναι αντιβιοτικά μπορεί να συμβάλλουν σε αυτό το πρόβλημα.
Ειδικότερα, μία ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία, διαπίστωσε ότι η φλουοξετίνη, ένας εκλεκτικός αναστολέας επαναπρόσληψης της σεροτονίνης μπορεί να προκαλεί ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. Η φλουοξετίνη αποτελεί ένα από τα πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Οι ερευνητές θέλησαν να δείξουν ότι φάρμακα που δεν είναι αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουνανθεκτικότητα.
«Στην προηγούμενή μας έρευνα παρατηρήσαμε ότι η τρικλοσάνη, μία ουσία που χρησιμοποιείται στις οδοντόκρεμες και στα καθαριστικά των χεριών μπορεί να προκαλέσει άμεσα ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά», είπε η Τζιανούα Γκο, μία επιστήμονας που είχε λάβει μέρος στην έρευνα.
«Αναρωτηθήκαμε επομένως αν και άλλες ουσίες που δεν είναι αντιβιοτικά, όπως η φλουοξετίνη, μπορούν να έχουν αντίστοιχες επιδράσεις».
Στην έρευνά τους, οι επιστήμονες εξέθεσαν το βακτήριο Eschrichia coli (ή E. coli) σε διαφορετικές συγκεντρώσεις φλουοξετίνης για ένα διάστημα 30 ημερών.
Στη συνέχεια, τα μεταλλαγμένα βακτήρια μεταφέρθηκαν σε πλάκες αγαρόζης που περιείχαν ένα αντιβιοτικό. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα βακτήρια αυτά είχαν 50 φορές αυξημένη ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά χλωραμφενικόλη, αμοξικιλλίνη καιτετρακυκλίνη σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.
Όσο μεγαλύτερη ήταν η συγκέντρωση της φλουοξετίνης, τόσο ταχύτερα μεταλλάσσονται τα βακτήρια. Αρκετά βακτήρια από τα παραπάνω είχαν επίσης πολλαπλές ανθεκτικότητες για τις φθοριοκινολόνες, τις αμινογλυκοσίδες, τα β-λακταμικά, τις τετρακυκλίνες και τη χλωραμφενικόλη, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές.
Σύμφωνα με τους ίδιους, μόλις το 11% της φλουοξετίνης που περιέχουν τα φάρμακα διέρχεται από τον οργανισμό χωρίς να υποστεί αλλαγές. Στη συνέχεια, αφού απομακρυνθεί από τον οργανισμό του ασθενούς μέσω της ούρησης εισέρχεται στο περιβάλλον.
«Η φλουοξετίνη είναι ένα φάρμακο που έχει εξεταστεί με μεγάλη λεπτομέρεια στο ευρύτερο περιβάλλον, όπου ισχυροί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν πολυανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά», είπε η Γκο. «Η ανακάλυψη αυτή προσφέρει σημαντικά στοιχεία που δείχνουν ότι η φλουοξετίνη προκαλεί άμεσα ανθεκτικότητα μέσω γενετικών μεταλλάξεων».
Αυτό προφανώς δεν σημαίνει ότι όποιος παίρνει φλουοξετίνη πρέπει να σταματήσει τη λήψη της. Για αρκετούς ασθενείς, το φάρμακο αυτό είναι απαραίτητο. Ωστόσο, η έρευνα έχει μεγάλη σημασία καθώς θέτει κάποια νέα ερωτήματα.
Αρχικά, αν και απέδειξε ότι η φλουοξετίνη μπορεί να προκαλέσει ανθεκτικότητα στο εργαστήριο, είναι ακόμα άγνωστο αν προκαλεί ανθεκτικότητα με τον ίδιο τρόπο στα βακτήρια που βρίσκονται στον ανθρώπινο οργανισμό.
Επίσης, υπάρχει η πιθανότητα και άλλα φάρμακα που δεν είναι αντιβιοτικά να προκαλούν ανθεκτικότητα με τον ίδιο τρόπο;
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μίας έρευνας που διεξήχθη το 2016, μέχρι το 2050 τα ανθεκτικά μικρόβια θα προκαλούν περισσότερους από 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Είναι επομένως σημαντικό να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς με τους οποίους προκαλείται ανθεκτικότητα και να βρούμε τρόπους να τους αντιμετωπίσουμε.
«Η φλουοξετίνη ήταν μέχρι σήμερα ένας άγνωστος παράγοντας στην εξάπλωση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά», είπε η Μιν Τζιν, μία άλλη επιστήμονας που έλαβε μέρος στηνέρευνα, «ωστόσο πλέον πρέπει να μας προβληματίσει».
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Environment International.
Βιβλιογραφία: The University of Queensland
Φωτογραφία: e-Magine Art