Πολυφαρμακία: ποια φάρμακα να αποφεύγετε

Ως πολυφαρμακία ορίζεται η λήψη 5 ή περισσότερων φαρμάκων ημερησίως. Μία έρευνα έδειξε ότι πάνω από το 50% των γυναικών ηλικίας άνω των 65 ετών παίρνουν 5 ή περισσότερα φάρμακα ημερησίως, ενώ το 12% παίρνει 10 ή περισσότερα. Ο μεγάλος αριθμός φαρμάκων αυξάνει την πιθανότητα αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους αλλά και την εμφάνιση ανεπιθυμήτων ενεργειών.

Μαλακτικά των κοπράνων

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η δοκουσάτη είναι αποτελεσματική για την ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα. Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη, 170 ενήλικες με χρόνια δυσκοιλιότητα έλαβαν είτε 5.1γρ ψύλλιο είτε 100mg δοκουσάτη δύο φορές κάθε μέρα. Το ψύλλιο ήταν πιο ασφαλές και πιο αποτελεσματικό σε σχέση με τη δοκουσάτη.

Αντιβιοτικά πριν τις οδοντιατρικές επεμβάσεις

Μετά την αλλαγή στις οδηγίες για την πρόληψη της ενδοκαρδίτιδας το 1997, η προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών πριν τις οδοντιατρικές επεμβάσεις ή καθαρισμούς θα έπρεπε να έχει μειωθεί σημαντικά. Αρκετοί ασθενείς, ωστόσο, λαμβάνουν ακόμα προφυλακτική αγωγή με αντιβιοτικά γιατί έχουν προσθετικές αρθρώσεις, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την πρακτική αυτή. Στους ασθενείς που έχουν λάβει μεταμόσχευση η προληπτική χρήση αντιβιοτικών ίσως είναι απαραίτητη, ωστόσο η απόφαση πρέπει να είναι πάντα εξατομικευμένη.

Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs)

Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες που συνοδεύουν τη χρήση των φαρμάκων αυτών αποτελούν τη μειωμένη απορρόφηση ασβεστίου, βιταμίνης Β12 και θυρεοειδών ορμονών. Περιλαμβάνουν επίσης οξείες και χρόνιες νεφρικές βλάβες και αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης από Clostiridium difficile. Αν και οι PPIs είναι απαραίτητοι για κάποιες παθήσεις (πχ. ανθεκτική γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ηλικιωμένοι που λαμβάνουν χρόνια ΜΣΑΦ), αρκετές φορές χορηγούνται και σε ασθενείς λανθασμένα. Για παράδειγμα, αρκετές φορές χορηγούνται προληπτικά για την αποφυγή ελκών κατά τη νοσηλεία και συνεχίζονται χωρίς να χρειάζεται μετά το πέρας αυτής. Ορισμένες φορές χορηγούνται για το κοιλιακό άλγος όταν δεν είναι γνωστά τα αίτιά του. Στην περίπτωση αυτή ίσως είναι σκόπιμο να διακοπεί η χρήση τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χρήση των PPIs είναι σοβαρότερες από τα συμπτώματα του γαστρεντερικού για τα οποία χορηγούνται.

Στατίνες για πρωτογενή πρόληψη

Μετά τη δημοσίευση των οδηγιών από την American Heart Association το 2013, η χορήγηση στατινών για την πρωτογενή πρόληψη έχει αυξηθεί σημαντικά, ωστόσο τα πλεονεκτήματα από τη χρήση τους φθίνουν μετά την ηλικία των 75 ετών. Οι στατίνες έχουν σχετιστεί με συμπτώματα από τους μύες και μπορεί να αλληλεπιδράσουν με αρκετά φάρμακα, αυξάνοντας την τοξικότητά τους στους ηλικιωμένους. Τα οφέλη από τη χορήγηση στατινών διαφέρουν κατά την δευτερογενή (μετά από ένα καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό) ή την πρωτοπαθή πρόληψη. Οι κίνδυνοι από τη χρήση τους ενδέχεται να υπερβαίνουν τα οφέλη σε ασθενείς ηλικίας άνω των 80 ετών.

Βενζοδιαζεπίνες/Φάρμακα «Ζ»

Οι βενζοδιαζεπίνες έχουν συνδεθεί από αρκετές έρευνες με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων. Το ίδιο ισχύει και για τη ζολπιδέμη. Η αϋπνία αποτελεί πολύ κοινό σύμπτωμα στην τρίτη ηλικία και συχνά αντιμετωπίζεται με φάρμακα. Η χρόνια χρήση βενζοδιαζεπινών ή «Ζ» φαρμάκων (ζολπιδέμη, ζαλεπλόμη, εσζοπικλόνη), ωστόσο, πρέπει να αποφεύγεται. Ειδικά στους ηλικιωμένους, οι ανεπιθύμητες ενέργειες και οι κίνδυνοι από τα φάρμακα αυτά μπορεί να είναι ιδιατέρως αυξημένοι. Αρκετοί ηλικιωμένοι παίρνουν επίσης εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και βενζοδιαζεπίνες για να αντιμετωπίσουν την αϋπνία που προκαλούν τα πρώτα. Και οι τρεις κατηγορίες φαρμάκων (βενζοδιαζεπίνες, εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και «Ζ» φάρμακα) αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσεων στην τρίτη ηλικία.

Β-αποκλειστές

Σύμφωνα με τις οδηγίες που δημοσίευσε το American Heart Association το 2011, οι β-αποκλειστές πρέπει να χορηγούνται για 3 χρόνια μετά από ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου ή οξύ στεφανιαίο σύνδρομο σε όλους τους ασθενείς που έχουν διατηρήσει τη λειτουργία της αριστερής κοιλίας. Θεωρήθηκε επίσης σωστό να συνεχιστεί η θεραπεία με β-αποκλειστές και μετά τα 3 χρόνια στους ασθενείς με επιβαρυμένο ιστορικό από τις παραπάνω παθήσεις. Νεότερα δεδομένα, ωστόσο, δεν επιβεβαιώνουν ότι η παρατεταμένη θεραπεία με β-αποκλειστές προσφέρει οφέλη, καθώς υπάρχουν σήμερα καλύτερες θεραπευτικές επιλογές. Επιπλέον, οι β-αποκλειστές δεν βοηθούν ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση της υπέρτασης και είναι λιγότερο αποτελεσματικοί από άλλα φάρμακα.

Φάρμακα για το άσθμα και τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια

Αρκετοί ασθενείς με δύσπνοια διαγιγνώσκονται με άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Στους ασθενείς αυτούς χορηγούνται φάρμακα και, αν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν, αυξάνεται η δόση.

Σε μία νέα έρευνα, το 1/3 των ασθενών με διάγνωση άσθματος είχαν φυσιολογικές εξετάσεις αναπνευστικής λειτουργίας και τα συμπτώματά τους δεν παρουσίασαν επιδείνωση ακόμα και μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής για το άσθμα. Τα ίδια ποσοστά λανθασμένης διάγνωσης άσθματος παρατηρήθηκαν και από άλλες έρευνες τα τελευταία χρόνια. Κάτι αντίστοιχο συβαίνει και στη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.

Αντιμουσκαρινικά για την ακράτεια ούρων

Τα αντιμουσκαρινικά που χρησιμοποιούνται ευρέως για την ακράτεια ούρων δεν είναι τόσο αποτελεσματικά όσο νομίζουμε. Τα φάρμακα αυτά έχουν ισχυρές αντιχολινεργικές ιδιότητες και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, ειδικά στους ηλικιωμένους. Για παράδειγμα η οξυβουτυνίνη θεράπευσε την ακράτεια σε 114 από τους 1000 ασθενείς, ωστόσο 63 ασθενείς αναγκάστηκαν να σταματήσουν τη θεραπεία λόγω των ανεπιθυμήτων ενεργειών.

Αναστολείς χολινεστεράσης για τη νόσο Alzheimer

Αυτή είναι ακόμα μία κατηγορία φαρμάκων με ελάχιστα οφέλη και αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες. Το “number needed to treat” για τους ασθενείς με νόσο Alzheimer για τη δονεπεζίλη (το πλέον κοινό φάρμακο της κατηγορίας αυτής) είναι 12. Αυτό σημαίνει ότι μόλις ένας στους 12 ασθενείς παρουσιάζει βελτίωση μετά τη χορήγηση του φαρμάκου. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες της ομάδας αυτής περιλαμβάνουν ναυτία, απώλεια της όρεξης, απώλεια βάρους, λιποθυμίες και ακράτεια ούρων. Σε κάποιους ασθενείς, μάλιστα, θα χορηγηθούν αντιμουσκαρινικά για την αντιμετώπιση της ακράτειας που προκαλείται από τους αναστολείς χολινεστεράσης.

Μυοχαλαρωτικά για την οσφυαλγία

Τα δεδομένα ερευνών είναι ανεπαρκή για στηρίξουν τη χρήση μυοχαλαρωτικών στην υποξεία ή χρόνια οσφυαλγία. Ο ομάδα φαρμάκων αυτή, συνοδεύεται από αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τους ηλικιωμένους. Η τοξικότητά τους αυξάνεται όταν συνδυάζονται με αλκοόλ.

Συμπληρώματα διατροφής

Αρκετοί ασθενείς παίρνουν συμπληρώματα διατροφής. Τα συμπλρώματα πολυβιταμινών είναι αρκετά κοινά, ωστόσο δεν φαίνεται να προσφέρουν οφέλη για την καρδιαγγειακή νόσο ή την πρόληψη του καρκίνου. Τα συμπληρώματα ασβεστίου βοηθούν, επίσης, ελάχιστα τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Στη μεγαλύτερη έρευνα που έχει γίνει μέχρι σήμερα, τα συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D προκαλούσαν μικρή αύξηση της οστικής πυκνότητας και της συχνότητας νεφρολιθίασης ενώ δεν επηρέαζαν καθόλου τον κίνδυνο καταγμάτων. Τα συμπληρώματα ασβεστίου, επιβραδύνουν επίσης, την απορρόφηση των θυρεοειδών ορμονών.

 

Βιβλιογραφία: Medscape

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα