Ο όρος οξέωση αναφέρεται στην περίσσεια οξέων στο αίμα. Ο οργανισμός πρέπει να διατηρεί το pH του αίματος σε μία ουδέτερη ισορροπία. Όταν αυτή διαταράσσεται με αποτέλεσμα το αίμα να γίνεται υπερβολικά όξινο ή αλκαλικό, μπορεί να εμφανιστούν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Τα υψηλά επίπεδα οξέων στο αίμα εκκινούν συνήθως ενέργειες στον οργανισμό που έχουν ως σκοπό την απομάκρυνσή τους. Οι νεφροί και οι πνεύμονες μπορούν συνήθως να απομακρύνουν την περίσσεια οξέων στον οργανισμό, ωστόσο όταν η οξέωση επιβαρύνει σημαντικά τα όργανα αυτά, μπορεί να προκληθούν σοβαρές επιπλοκές.
Αρκετές παθήσεις, φάρμακα ή τρόφιμα μπορούν να προκαλέσουν οξέωση. Τα περισσότερα περιστατικά οξέωσης είναι αναστρέψιμα, ωστόσο αν δεν αντιμετωπιστούν μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο.
Περιεχόμενα:
Αίτια-Είδη
Όπως προαναφέρθηκε, τα υψηλά επίπεδα των οξέων στο αίμα μπορεί να αποδίδονται σε μία σειρά παράγοντες, οι σημαντικότεροι από τους οποίους αναφέρονται παρακάτω.
Μεταβολική Οξέωση
Η μεταβολική οξέωση εμφανίζεται όταν συσσωρεύεται στον οργανισμό υπερβολική ποσότητα οξέων ως αποτέλεσμα μίας διαταραχής του μεταβολισμού. Διάφορες παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές του μεταβολισμού, μεταξύ των οποίων:
- Ο διαβήτης
- Το σύνδρομο Sjogren
- Η σοβαρή διάρροια
- Το χολικό συρίγγιο
- Η αντίσταση στην ινσουλίνη
Ακόμα δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν οι παθήσεις αυτές προκαλούν μεταβολική οξέωση ή το αντίθετο. Συχνά παρατηρείται ένας φαύλος κύκλος συνεχώς επιδεινούμενης μεταβολικής οξέωσης η οποία με τη σειρά της επιδεινώνει τις παραπάνω παθήσεις.
Σε ορισμένους ασθενείς η μεταβολική οξέωση είναι ασυμπτωματική, ωστόσο σε αυτούς που εμφανίζονται συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:
- Αύξηση του καρδιακού ρυθμού
- Δύσπνοια
- Κεφαλαλγία
- Αίσθημα κόπωσης και αδυναμία
- Ναυτία και έμετο
- Απώλεια της όρεξης
- Σύγχυση
Αν παρουσιάσετε τα παραπάνω συμπτώματα επισκεφθείτε άμεσα τον γιατρό σας.
Νεφρική Σωληναριακή Οξέωση
Η νεφρική νόσος και η νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να προκαλέσουν μεταβολική οξέωση. Στις περιπτώσεις αυτές, η νόσος λέγεται νεφρική σωληναριακή οξέωση. Μία από τις λειτουργίες των νεφρών είναι και η απομάκρυνση της περίσσειας οξέων από τον οργανισμό δια μέσου των ούρων. Σε αρκετές παθήσεις των νεφρών, τα όργανα αυτά δεν μπορούν να απομακρύνουν επαρκείς ποσότητες οξέων από τον οργανισμό.
Οι νεφροί διατηρούν επίσης σταθερά τα επίπεδα των διττανθρακικών στον οργανισμό. Ο οργανισμός χρειάζεται μία συγκεκριμένη ποσότητα του μορίου αυτού στο αίμα για τη διατήρηση της υγείας του.
Μία ένδειξη της μεταβολικής οξέωσης είναι τα χαμηλά επίπεδα διττανθρακικών στο αίμα, γεγονός που αποτελεί ένδειξη αυξημένης οξύτητας. Σύμφωνα με το National Kidney Foundation, τα επίπεδα των διττανθρακικών θεωρούνται χαμηλά αν είναι κάτω από 22 mmol/l.
Αναπνευστική Οξέωση
Η αναπνευστική οξέωση εμφανίζεται όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να απομακρύνει επακρείς ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, με αποτέλεσμα τα επίπεδά του στο αίμα να παρουσιάζουν αύξηση.
Τα αίτια της αναπνευστικής οξέωσης περιλαμβάνουν:
- Το εγκεφαλικό επεισόδιο
- Φάρμακα που επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως τα οπιοειδή
- Διαταραχές που επηρεάζουν τους μύες της αναπνοής, όπως η μυϊκή δυστροφία ή το σύδρομο Guillain-Barre
- Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
Τα συμπτώματα της αναπνευστικής οξέωσης μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το αίτιο που ευθύνεται για την εμφάνισή της, ωστόσο συνήθως περιλαμβάνουν:
- Συριγμό
- Δύσπνοια
- Άγχος
- Διαταραχές του ύπνου
- Ιώδη χρώση του δέρματος, εξ’αιτίας των χαμηλών επιπέδων οξυγόνου στο αίμα
Οξέωση Επαγόμενη από τη Διατροφή
Ορισμένα τρόφιμα και ποτά μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα των οξέων στον οργανισμό. Ο παράγοντας που ευθύνεται για το φαινόμενο αυτό δεν είναι το pH των τροφίμων, αλλά ο τρόπος που τα τελευταία επηρεάζουν την ισορροπία ανάμεσα στα επίπεδα των οξέων και των βάσεων στον οργανισμό.
Σύμφωνα με μία έρευνα του 2015 για την οξέωση, η τυπική Δυτική δίαιτα αυξάνει τα επίπεδα των οξέων στον οργανισμό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η δίαιτα είναι ιδιαίτερα όξινη καθώς περιέχει υψηλά επίπεδα:
- Αμινοξέων που περιέχουν θείο, τα οποία βρίσκονται στο κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα
- Αλατιού, το οποίο επιβαρύνει τους νεφρούς και δεν τους επιτρέπει να απομακρύνουν επαρκείς ποσότητες οξέων
- Φωσφορικού οξέος
Φαρμακοεπαγόμενη Οξέωση
Ορισμένα φάρμακα μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα οξύτητας του οργανισμού. Τα φάρμακα αυτά περιλαμβάνουν:
- Τους β-αποκλειστές
- Τα αντιβακτηριακά φάρμακα, όπως η τριμεθοπρίμη
- Τα αντιρετροϊκά
- Οι στατίνες
Παράγοντες Κινδύνου
Οι ασθενείς που κινδυνεύουν περισσότερο από την αναπνευστική οξέωση είναι αυτοί που:
- Έχουν πρόσφατο ιστορικό χειρουργικής επέμβασης
- Πάσχουν από άσθμα
- Πάσχουν από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια τελικού σταδίου
- Καπνίζουν, καθώς το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα
- Παίρνουν οπιοειδή
Οι παράγοντες κινδύνου για τη μεταβολική και την οξέωση επαγόμενη από τη διατροφή περιλαμβάνουν:
- Μία διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε αλάτι και ζωϊκές πρωτεΐνες
- Το διαβήτη
- Νεφρικές παθήσεις
- Ορισμένες άλλες παθήσεις, όπως το σύνδρομο Sjogren
Επιπλοκές
Η μεταβολική οξέωση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως:
- Οστεοπόρωση, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων
- Διαταραχές της ανάπτυξης στα παιδιά, καθώς η μεταβολική οξέωση περιορίζει τη δράση της αυξητικής ορμόνης
- Νεφρικές βλάβες, οι οποίες επιδεινώνουν τη χρόνια νεφρική νόσο
- Απώλεια μυϊκής μάζας
- Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης αίματος
- Διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος (των αδένων που πράγουν ορμόνες), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτη
- Αυξημένο κίνδυνο θανάτου
Τα άλλα είδη οξέωσης μπορεί επίσης να προκαλέσουν οστεοπόρωση. Η οστεοπόρωση εμφανίζεται γιατί οι νεφροί και οι πνεύμονες δεν μπορούν να απομακρύνουν επαρκείς ποσότητες οξέων, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να χρησιμοποιεί ασβέστιο από τα οστά. Ο οργανισμός χρησιμοποιεί το ασβέστιο αυτό για να αδρανοποιήσει τα οξέα.
Μία έρευνα του 2012 εξέτασε τη σύνδεση ανάμεσα στην επαγόμενη από τη διατροφή οξέωση και τον καρκίνο. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, τα υψηλά επίπεδα οξέων στο αίμα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου. Μία διατροφή με αλάτι και ζωικές πρωτεΐνες μπορεί να αυξήσει την οξύτητα του οργανισμού.
Θεραπεία
Η θεραπεία της οξέωσης εξαρτάται από το είδος και το αίτιό της.
Μεταβολική ή Νεφρική Σωληναριακή Οξέωση
Τα διττανθρακικά είναι αλκαλικές ουσίες οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της οξεοβασικής ισορροπίας στο αίμα. Ορισμένες έρευνες έχουν παρατηρήσει ότι τα χάπια διττανθρακικού ή κιτρικού νατρίου προλαμβάνουν την πρόληψη της νεφρικής νόσου. Η θεραπεία αυτή πρέπει, ωστόσο, να χορηγείται μόνο μετά από σχετική οδηγία γιατρού.
Αναπνευστική Οξέωση
Η αντιμετώπιση της αναπνευστικής οξέωσης εξαρτάται από το αίτιό της. Ο στόχος της είναι συνήθως η διευκόλυνση της αναπνοής του ασθενούς. Μία κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη διεύρυνση των αεραγωγών είναι οι βρογχοδιαστολείς.
Οξέωση Επαγόμενη από τη Διατροφή
Σύμφωνα με το National Kidney Foundation, μία διατροφή πλούσια σε φυτικές και ζωικές πρωτεΐνες δεν επιτρέπει στα επίπεδα των οξέων να αυξηθούν. Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα των βάσεων στον οργανισμό.