Ναυτία: Συχνότερα Αίτια και Αντιμετώπιση

Η ναυτία είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει τη δυσφορία του στομάχου η οποία συχνά συνοδεύεται από αίσθημα επικειμένου εμέτου. Σχεδόν όλοι παρουσιάζουν ναυτία κάποια στιγμή στη ζωή τους, γεγονός που την καθιστά ένας από τα πλέον κοινά προβλήματα στην ιατρική. Η ναυτία δεν αποτελεί νόσο, αλλά σύμπτωμα το οποίο μπορεί να αποδίδεται σε αρκετές διαφορετικές διαταραχές.

Προκαλείται από προβλήματα σε ένα από τα παρακάτω:

  • Όργανα της κοιλίας ή της πυέλου: Αρκετές παθήσεις της κοιλιακής χώρας μπορεί να έχουν ως σύμπτωμα τη ναυτία. Κοινά κοιλιακά αίτια ναυτίας περιλαμβάνουν φλεγμονή του ήπατος (ηπατίτιδα) ή του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα), αποφράξεις του εντέρου ή του στομάχου, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ερεθισμός του στομάχου, της σκωληκοειδούς απόφυσης ή των οργάνων της πυέλου, νεφρική φλεγμονή και φλεγμονή της χοληδόχου κύστεως. Η συχνότερη αιτία παθήσεων της κοιλίας που έχουν ως αποτέλεσμα εμφάνιση ναυτίας είναι οι ιογενείς λοιμώξεις (γαστρεντερίτιδα). Ναυτία μπορεί επίσης να προκληθεί από τη δυσκοιλιότητα ή την έμμηνο ρύση.
  • Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός: Η ναυτία συχνά αποτελεί σύμπτωμα ημικρανίας, νεοπλασμάτων του εκγεφάλου, τραυματισμών της κεφαλής, εγκεφαλικού επεισοδίου, αιμορραγιών μέσα ή γύρω από τον εγκέφαλο και μηνιγγίτιδας. Μπορεί επίσης να αποτελεί μία εκδήλωση του γλαυκώματος, λόγω της πίεσης που ασκείται στα νεύρα που βρίσκονται πίσω από τον οφθαλμό. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποτελέσει αντίδραση του εγκεφάλου που προκαλείται από άλγος, σημαντική συναισθηματική φόρτιση ή έκθεση σε δυσάρεστες εικόνες ή οσμές.
  • Έσω ους (κέντρο ισορροπίας): Η ναυτία μπορεί να σχετίζεται με ίλιγγο, μία αίσθηση περιστροφικής ζαλάδας, κίνησης ή πτώσης κατά την ακινησία. Κοινές παθήσεις που προκαλούν ίλιγγο είναι η ναυτία της κίνησης (προκαλείται από επαναλαμβανόμενες κινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις στο αυτοκίνητο, το καράβι ή το αεροπλάνο), οι ιογενείς λοιμώξεις του έσω ωτός (λαβύρινθος), η ευαισθησία στην αλλαγή της θέσης και ορισμένα εγκεφαλικά ή νευρικά νεοπλάσματα.

Η ναυτία μπορεί να αποτελεί επίσης ανεπιθύμητη ενέργεια ορισμένων χημικών μεταβολών του οργανισμού:

  • Ορμονές της αναπαραγωγής: Το 50% των γυναικών παρουσιάζουν πρωϊνές ναυτίες κατά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης. Η ναυτία αποτελεί επίσης κοινή ανεπιθύμητη ενέργεια των αντισυλληπτικών χαπιών.
  • Φάρμακα: Αρκετά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ναυτία ως ανεπιθύμητη ενέργεια, ιδιαίτερα όταν χορηγούνται σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα. Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα και τα αντικαταθλιπτικά είναι φάρμακα των οποίων η χορήγηση μπορεί να προκαλέσει ναυτία.
  • Υπογλυκαιμία: Η ναυτία αποτελεί συχνό σύμπτωμα της υπογλυκαιμίας.
  • Αλκοόλ: Τόσο η κατανάλωση αλκοόλ, όσο και η αποδρομή της δράσης του μπορεί να προκαλέσουν ναυτία.
  • Αναισθησία: Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν ναυτία κατά την αφύπνιση μετά από ένα χειρουργείο και την αποδρομή της αναισθησίας.
  • Τροφικές αλλεργίες και τροφική δηλητηρίαση: Κατά την τροφική δηλητηρίαση, οι μικρές ποσότητες βακτηρίων που βρίσκονται στα μολυσμένα τρόφιμα, παράγουν τοξίνες που προκαλούν ναυτία και κοιλιακές κράμπες.

Εκδηλώσεις

Η ναυτία είναι δύσκολο να περιγραφεί. Αποτελεί ένα δυσάρεστο, αλλά όχι επώδυνο, αίσθημα το οποίο ο ασθενής νιώθει πίσω από το λαιμό, στο στήθος ή στην άνω κοιλία. Το αίσθημα σχετίζεται με αποστροφή προς το φαγητό ή τάση για έμετο. Πριν τον έμετο συμβαίνουν οι παρακάτω διαδικασίες:

  • Ο μυϊκός δακτύλιος μεταξύ του οισοφάγου και του στομάχου (οισοφαγικός σφιγκτήρας) χαλαρώνει.
  • Οι κοιλιακοί μύες και το διάφραγμα συσπώνται.
  • Ο λάρυγγας κλείνει.
  • Το χαμηλότερο μέρος του στομάχου συσπάται.

Κατά τον έμετο, τα περιεχόμενα του στομάχου απομακρύνονται μέσω του οισοφάγου και του στόματος.

Λόγω των παραπάνω, όταν έχετε ναυτία υπάρχει επίσης συχνά τάση για έμετο η οποία εκδηλώνεται με ρυθμικές συσπάσεις των αναπνευστικών και κοιλιακών μυών που συμβαίνουν ακουσίως. Η ναυτία μπορεί να συνοδεύεται από έντονη εφίδρωση.

Διάγνωση

Καθώς η ναυτία μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα αρκετών διαφορετικών παθήσεων, ο γιατρός θα αναζητήσει τα αίτια της ναυτίας στο ατομικό σας ιστορικό καθώς και στο ιστορικό χρήσης φαρμάκων. Είναι σημαντικό να πληροφορήσετε τον γιατρό για άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν τη ναυτία ή για δραστηριότητες που την προκαλούν. Εάν είστε σεξουαλικά ενεργή γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, ενημερώστε τον γιατρό σας αν υπάρχει πιθανότητα να είστε έγκυος, την ημερομηνία της τελευταίας σας εμμήνου ρύσεως και τη μέθοδο αντισύλληψης που χρησιμοποιείτε.

Ο γιατρόας θα σας εξετάσει. Η εξέταση μπορεί να περιλαμβάνει έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, εξέταση της κοιλίας, νευρολογική εξέταση καθώς και μία σειρά άλλων εξετάσεων ανάλογα με τα συνοδά συμπτώματα και το ατομικό σας ιστορικό. Μπορεί να γίνουν επίσης εξετάσεις αίματος και για τις γυναίκες τεστ εγκυμοσύνης. Αν είχατε κάποιον πρόσφατο τραυματισμό της κεφαλής, μπορεί να χρειαστούν απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου, όπως αξονική τομογραφία.

Διάρκεια

Το αίτιο της ναυτίας είναι αυτό που καθορίζει τη διάρκειά της και τη συχνότητα που αυτή εμφανίζεται. Όταν η ναυτία αποδίδεται σε μία τροφική δηλητηρίαση, σε κάποιο ταξίδι ή σε μία ιογενή λοίμωξη, συνήθως έχει μικρή διάρκεια και δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα, το αίσθημα δυσφορίας έχει διαρκεία μερικά μόνο λεπτά ή ώρες και συνήθως υποχωρεί χωρίς θεραπεία μέσα σε 24 ώρες.

Πρόληψη

Σε ορισμένες περιπτώσεις η ναυτία δεν είναι εύκολο να προληφθεί. Μέχρι να προσδιοριστεί το αίτιο που την προκαλεί μπορείτε να ακολουθήσετε τις παρακάτω οδηγίες για να ελαχιστοποιήσετε τα επεισόδια ναυτίας:

  • Τρώτε μικρά γεύματα κάθε λίγες ώρες έτσι ώστε να μην έχετε αίσθημα πλήρωσης του στομάχου.
  • Αποφύγετε τις ενοχλητικές οσμές, όπως αυτές από αρώματα, τον καπνό του τσιγάρου και ορισμένα μπαχαρικά.
  • Αν έχετε ναυτία για εβδομάδες ή μήνες, κρατήστε ένα ημερολόγιο διατροφής για να μπορέσετε να διαπιστώσετε ποια τρόφιμα σας προκαλούν ναυτία.
  • Αποφύγετε την κατανάλωση τροφίμων που μυρίζουν έντονα ή δεν έχουν καταψυχθεί σωστά.
  • Αν ζαλίζεστε στα ταξίδια, αποφύγετε το διάβασμα όταν βρίσκεστε σε ένα όχημα που κινείται. Επίσης, προσπαθήστε να κάθεστε στο σημείο του οχήματος με τη μικρότερη κίνηση (κοντά στα φτερά του αεροπλάνου ή το κέντρο του πλοίου). Ρωτήστε τον γιατρό σας αν πρέπει να πάρετε φάρμακα για τη ναυτία πριν ταξιδέψετε.
  • Αποφύγετε το αλκοόλ.

Αν πάρετε φάρμακα για τη ναυτία, αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ καθώς μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας. Πάντοτε διαβάζετε την ετικέτα πριν λάβετε ένα από τα παραπάνω φάρμακα, καθώς μπορεί να προκαλέσουν σημαντική υπνηλία.

Θεραπεία

Στη ναυτία δεν χρειάζεται πάντοτε να χορηγηθεί θεραπεία, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις αυτή μπορεί να βοηθήσει. Υπάρχουν ενέργειες που μπορείτε να κάνετε μόνοι σας για να αντιμετωπίσετε τη ναυτία όπως:

  • Πιείτε ροφήματα που ηρεμούν το στομάχι, όπως το χαμομήλι.
  • Αποφύγετε τις κόλες με καφεΐνη, τον καφέ και το τσάι.
  • Πιείτε καθαρά υγρά για να αποφύγετε την αφυδάτωση (αν υπάρχει έμετος με τη ναυτία).
  • Τρώτε μικρά γεύματα συχνά για επιτρέψετε στο στόμαχο να πέψει το φαγητό σταδιακά.
  • Καταναλώστε τρόφιμα που είναι απλά και εύκολα στην πέψη, όπως τα κράκερ, το ψωμί χωρίς βούτυρο, το ρύζι, η κοτόσουπα και οι μπανάνες.
  • Αποφύγετε τα καυτερά και τα τηγανητά φαγητά.

Ορισμένα φάρμακα που χορηγούνται χωρίς συνταγή μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τη ναυτία, όπως:

  • Τα μασώμενα ή πόσιμα αντιόξινα, το υποσαλικυλικό βισμούθιο ή ένα διάλυμα γλυκόζης, φρουκτόζης και φωσφορικού οξέος. Τα φάρμακα αυτά βοηθούν καθώς επικαλύπτουν την επιφάνεια του στομάχου και αδρανοποιούν το γαστρικό οξύ.
  • Διμενυδρινάτη ή Υδροχλωρική μεκλοζίνη. Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της ναυτίας κίνησης. Αποκλείουν επίσης υποδοχείς του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον έμετο.

Αν συνεχίσετε να έχετε αίσθημα ναυτίας, υπάρχουν και φάρμακα τα οποία χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή. Τα περισσότερα φάρμακα για τη ναυτία προκαλούν υπνηλία ως ανεπιθύμητη ενέργεια. Οι έγκυες γυναίκες καθώς και αυτές οι οποίες υπάρχει πιθανότητα να είναι έγκυες, πρέπει να συμβουλεύονται πάντοτε τον γιατρό τους πριν λάβουν κάποιο φάρμακο, ακόμα και αν αυτό δεν χρειάζεται συνταγή.

Πότε πρέπει να επισκεφθείτε τον γιατρό σας

Σε περίπτωση που η ναυτία διαρκεί πάνω από 3 ημέρες επικοινωνήστε με τον γιατρό σας. Αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια αν η ναυτία σας σχετίζεται με:

  • Πρόσφατο τραυματισμό της κεφαλής
  • Σοβαρή κεφαλαλγία
  • Σοβαρό κοιλιακό άλγος
  • Αιμόπτυση
  • Σοβαρή αδυναμία
  • Υψηλό πυρετό (>38.5 °C)
  • Διπλωπία ή άλγος στους οφθαλμούς
  • Σύγχυση ή ακαμψία του αυχένα

Πρόγνωση

Η πρόγνωση εξαρτάται από το αίτιο της ναυτίας. Στους περισσότερους ασθενείς η ναυτία υποχωρεί πλήρως μέσα σε λίγες ώρες.

Βιβλιογραφία: Harvard Health Publishing

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα