Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) χορηγούνται σήμερα ευρέως στην αντιμετώπιση του άλγους, της φλεγμονής και του πυρετού. Αν και προσφέρουν αρκετά οφέλη, τα ΜΣΑΦ μπορεί να προκαλέσουν και ανεπιθύμητες ενέργειες σε ασθενείς που πάσχουν από συγκεκριμένα νοσήματα, όπως για παράδειγμα η καρδιαγγειακή νόσος και ο καρκίνος, για άγνωστα -μέχρι σήμερα- αίτια.
Μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό Immunity εξερεύνησε τους μηχανισμούς δράσης που μπορεί να εξηγήσουν ορισμένες από τις παραπάνω ανεπιθύμητες ενέργειες.
Τα ΜΣΑΦ Δεν είναι Ακίνδυνα
Όπως προαναφέρθηκε, τα ΜΣΑΦ έχουν χρησιμότητα στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων από αρκετές νόσους. Οι 3 κύριες ενδείξεις για τα παραπάνω φάρμακα είναι:
- Η αντιμετώπιση του πυρετού
- Ο περιορισμός της φλεγμονής
- Η αντιμετώπιση του άλγους
Παραδείγματα φαρμάκων που ανήκουν στα ΜΣΑΦ είναι η ιβουπροφαίνη, η ινδομεθακίνη, η ασπιρίνη και η ναπροξένη. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται συνήθως χωρίς συνταγή, εκτός αν αποτελούν κομμάτι μίας πολύπλευρης προσέγγισης στην αντιμετώπιση του άλγους ή της φλεγμονής.
Αν και οποιοσδήποτε μπορεί να αγοράσει ΜΣΑΦ από ένα φαρμακείο χωρίς να έχει συνταγή γιατρού, η λήψη των παραπάνω φαρμάκων δεν είναι στείρα κινδύνων. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε σήμερα ότι τα ΜΣΑΦ μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές στο ήπαρ, τους νεφρούς, την καρδιά ή το γαστρεντερικό σύστημα.
Αρκετά φάρμακα που ανήκουν στα ΜΣΑΦ διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους, όχι μόνο ως προς τη σύνθεση, αλλά και ως το μηχανισμό δράσης.
Μηχανισμοί Δράσης των ΜΣΑΦ
Ο κύριος μηχανισμός δράσης των ΜΣΑΦ είναι ο αποκλεισμός της δράσης συγκεκριμένων ενζύμων που λέγονται κυκλοοξυγενάσες (COX) με αποτέλεσμα τον περιορισμό της φλεγμονής.
Ωστόσο, η δράση αυτή δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων αυτών, όπως αναφέρουν οι συγγραφείς της παρούσας μελέτης.
Στα πλαίσια της έρευνάς τους, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν καλλιέργειες κυττάρων και πειραματόζωα με σκοπό να εξετάσουν τις επιδράσεις των ΜΣΑΦ, εκτός της αναστολής των COX. Μέσω αυτής της προσέγγισης κατάφεραν να ανακαλύψουν ένα νέο μηχανισμό.
Όπως παρατήρησαν, όλες οι δράσεις των ΜΣΑΦ συνδέονται με μία πρωτεΐνη που λέγεται NRF2 (nuclear factor erythroid 2-related factor). Διαπίστωσαν επίσης ότι ακόμα και ο περιορισμός της φλεγμονής συνδέεται με αυτή την πρωτεΐνη.
Το ΜΣΑΦ στο οποίο επικεντρώθηκαν περισσότερο οι επιστήμονες της παρούσας μελέτης ήταν η ινδομεθακίνη. Το φάρμακο αυτό περιόριζε τη φλεγμονή στα μοντέλα πειραματοζώων μέσω ενός μηχανισμού που επηρεαζόταν σε μεγάλο βαθμό από την πρωτεΐνη NRF2.
Ο νέος αυτός μηχανισμός μπορεί να εξηγήσει, ίσως, αρκετές από τις ανεπιθύμητες ενέργειες που προκαλούν τα ΜΣΑΦ στους ασθενείς με συγκεκριμένες νόσους.
«Είναι σημαντικό να εξετάσουμε αν η στόχευση του μηχανισμού αυτού μπορεί να περιορίσει τις ανεπιθύμητες ενέργειες σε διάφορες παθήσεις με συγκεκριμένα φάρμακα», τόνισαν οι συγγραφείς.
Χρειάζονται και Νέες Μελέτες
Η παρούσα μελέτη είχε ορισμένους περιορισμούς, επομένως θα χρειαστεί να γίνουν και νέες έρευνες για να επιβεβαιωθούν οι παρατηρήσεις της. Οι ανακαλύψεις των νέων αυτών ερευνών μπορεί να οδηγήσουν στον αποκλεισμό ορισμένων ΜΣΑΦ από τη θεραπεία συγκεκριμένων παθήσεων.
Ένας περιορισμός της έρευνας ήταν χρησιμοποίησε μόνο ποντίκια και καλλιέργειες κυττάρων, επομένως αυτή τη στιγμή δεν είναι ακόμα σαφές αν οι παρατηρήσεις της επαληθεύονται και στον άνθρωπο. Καθώς ορισμένοι άλλοι εξωγενείς παράγοντες ενδεχομένως επηρέασαν τα αποτελέσματα, είναι απαραίτητο να γίνουν και νέες μελέτες οι οποίες θα επιβεβαιώσουν τις παρατηρήσεις της παρούσας μελέτης.
Καταλήγοντας, η επιστημονική ομάδα υποστήριξε ότι αυτή είναι η πρώτη έρευνα που δείχνει ότι η αντιφλεγμονώδης δράσης των ΜΣΑΦ δεν περιορίζεται στην αναστολή των COX.
Φωτογραφία: Karolina Grabowska