Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει ή γνωρίζουμε κάποιον μεσήλικα άνδρα με καλή φυσική κατάσταση, χωρίς ιστορικό καπνίσματος, με φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης που, παρά τα παραπάνω, παρουσίασε έμφραγμα του μυοκαρδίου. Το παραπάνω, σχετικά σπάνιο, φαινόμενο αποδίδεται σε αρκετές περιπτώσεις σε υψηλά επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α.
Η πρωτεΐνη αυτή αποτελεί μία παραλλαγή της γνωστής μας «κακής» LDL χοληστερόλης. Τα σωματίδια της λιποπρωτεΐνης α αποτελούν ουσιαστικά LDL στην οποία έχει προσκολληθεί μία ακόμα πρωτεΐνη.
Η επιπλέον πρωτεΐνη κάνει τα σωματίδια της λιποπρωτεΐνης α να διηθούν πιο επιθετικά τα τοιχώματα των αρτηριών σε σχέση με την τυπική LDL. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α συγκεντρώνουν στις αρτηρίες τους ευκολότερα λιπώδεις εναποθέσεις, φαινόμενο γνωστό ως αθηροσκλήρωση. Το γεγονός αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για σχηματισμό θρόμβων στις αρτηρίες των κάτω άκρων (περιφερική αρτηριοπάθεια), στένωση των αορτικών βαλβίδων (αορτική στένωση) και έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Χοληστερόλη: Λίγα λόγια για τις Λιποπρωτεΐνες
Η χοληστερόλη είναι μία κηρώδης, κιτρινόχροη, λιπώδης ουσία που βρίσκεται στα κύτταρα του οργανισμού. Ταξιδεύει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε μικρά, καλυμμένα από πρωτεΐνες, σωματίδια που λέγονται λιποπρωτεΐνες. Το λιπιδικό κομμάτι των πρωτεϊνών αυτών περιέχει χοληστερόλη και τριγλυκερίδια, ένα είδος λίπους που χρησιμεύει για την αποθήκευση ενέργειας και τη μεταφορά της στους μύες. Τα μικρά, μεγαλύτερης πυκνότητας σωματίδια είναι γνωστά ως λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας ή HDL. Ορισμένες μορφές της HDL αφαιρούν τη χοληστερόλη από τα τοιχώματα των αρτηριών και την επιστρέφουν στο ήπαρ. Εν αντιθέσει, τα επιβλαβή σωματίδια των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας ή LDL, μεταφέρουν τη χοληστερόλη στα κύτταρα που βρίσκονται στα τοιχώματα των αρτηριών, δημιουργώντας έτσι πλάκες που μπορει να προκαλέσουν έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτός είναι ο λόγος που η LDL χοληστερόλη είναι γνωστή και ως «κακή» χοληστερόλη ενώ η HDL συχνά αναφέρεται ως «καλή» χοληστερόλη.
Ένα γενετικό πρόβλημα
Τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α στο αίμα καθορίζονται σχεδόν αποκλειστικά από τα γονίδια, γεγονός που σημαίνει ότι η διατροφή και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν μπορούν να επηρεάσουν αρκετά τα επίπεδά της. Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες, τα υψηλά επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α είναι ο πλέον κοινός κληρονομικός παράγοντας κινδύνου για την πρώιμη εμφάνιση καρδιακής νόσου. Επομένως, γιατί οι γιατροί δεν εξετάζουν όλους τους ασθενείς γι’αυτόν;
Αρχικά, η συχνότητα των αυξημένων επιπέδων της λιποπρωτεΐνης α στο γενικό πληθυσμό είναι άγνωστη, αν και σύμφωνα με το Lipoprotein(a) Foundation αυτή μπορεί να πλησιάζει ακόμα και το 20%. Δεύτερον, λόγω των μεγάλων διακυμάνσεων στους τρόπους μέτρησης και τις τιμές της λιποπρωτεΐνης α δεν είναι ακόμα σαφές τι ορίζεται ως «αυξημένη» λιποπρωτεΐνη α. Γενικά, τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α κάτω από 50 mg/dL, δεν θεωρούνται ιδιαίτερα υψηλά. Οι ασθενείς με τριψήφιες τιμές της λιποπρωτεΐνης α (πάνω από 100 mg/dL) έχουν δυνητικά επιθετική καρδιακή νόσο.
Ο κύριος λόγος, ωστόσο, που δεν γίνεται ευρέως έλεγχος για τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α είναι ότι δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή εγκεκριμένες θεραπείες που μειώνουν τον καρδιακό κίνδυνο στους ασθενείς με υψηλά επίπεδα της λιποπρωτεΐνης. Ενέσιμα φάρμακα που μειώνουν την χοληστερίνη, γνωστά ως αναστολείς του PCSK9, όπως η εβολοκουμάμπη ή η αλιροκουμάμπη μπορούν να μειώσουν τη λιποπρωτεΐνη α μέχρι και κατά 30%. Διάφορες έρευνες, ωστόσο, έχουν δείξει ότι χρειάζεται σημαντικά μεγαλύτερη μείωση στα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α προκειμένου να προληφθεί το έμφραγμα του μυοκαρδίου και άλλα σοβαρά καρδιαγγειακά συμβάματα.
Πρέπει να κάνω εξετάσεις για τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α;
Ο έλεγχος των επιπέδων της λιποπρωτεΐνης α κρίνεται απαραίτητος για ορισμένα άτομα, ιδιαίτερα αυτούς με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιακής νόσου που δεν έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως υψηλή LDL χοληστερόλη ή διαβήτη τύπου 2. Σήμερα, θεωρείται ότι πρέπει να γίνεται έλεγχος για τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης α σε δύο ομάδες ασθενών:
- Ασθενείς των οποίων ο πατέρας, η μητέρα, ο αδερφός ή η αδερφή έχουν παρουσιάσει καρδιαγγειακή νόσο (όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριοπάθεια ή αορτική στένωση) σε μικρή ηλικία (πριν τα 55 για τους άνδρες και πριν τα 65 για τις γυναίκες) παρά τα φυσιολογικά επίπεδα της LDL.
- Ασθενείς με καρδιακή νόσο που έχουν φυσιολογικά επίπεδα LDL, HDL και τριγλυκεριδίων χωρίς να έχουν λάβει θεραπεία.
Στους ασθενείς με αυξημένη λιποπρωτεΐνη α χορηγούνται στατίνες και χαμηλή δόση ασπιρίνης, ακόμα και αν τα επίπεδα της LDL είναι ελαφρώς ανεβασμένα. Γενικά, γίνεται επιθετική αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου για την καρδιακή νόσο, η οποία περιλαμβάνει διατροφή πλούσια σε φυτικά τρόφιμα και τακτική άσκηση.
Βιβλιογραφία: Harvard Health