Η κνίδωση είναι μία κατάσταση κατά την οποία εμφανίζονται πομφοί, δηλαδή επηρμένα, οιδηματώδη και κνησμώδη εξανθήματα στο δέρμα. Είναι συνήθως αποτέλεσμα έκθεσης σε ένα αλλεργιογόνο, δηλαδή μία ουσία που προκαλεί αλλεργική αντίδραση.
Κατά τη διάρκεια μίας αλλεργικής αντίδρασης ο οργανισμός απελευθερώνει μία πρωτεΐνη που λέγεται ισταμίνη. Η απελευθέρωση της ουσίας αυτής οδηγεί σε διαρροή υγρών από τα τριχοειδή αγγεία. Το υγρό αυτό συσσωρεύεται στο δέρμα και προκαλεί εξάνθημα.
Η κνίδωση εμφανίζεται στο 20% του πληθυσμού στη διάρκεια της ζωής του και δεν μπορεί να μεταδοθεί.
Περιεχόμενα:
Αίτια
Όπως προαναφέρθηκε, η κνίδωση είναι αποτέλεσμα της αντίδρασης του οργανισμού σε ένα αλλεργιογόνο και της επακόλουθης απελευθέρωσης ισταμίνης και άλλων χημικών υποδορίως.
Η ισταμίνη και τα διάφορα χημικά προκαλούν φλεγμονή και συσσώρευση υγρού κάτω από το δέρμα με αποτέλεσμα την εμφάνιση του χαρακτηριστικού εξανθήματος.
Γνωστοί προκλητικοί παράγοντες για την κνίδωση είναι:
- Τα φάρμακα, μεταξύ των οποίων τα αντιβιοτικά και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ), όπως η ασπιρίνη και οι αναστολείς του ACE, τα οποία χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης
- Τρόφιμα όπως οι ξηροί καρποί, τα οστρακοειδή, τα αυγά, οι φράουλες και τα προϊόντα του σιταριού
- Οι λοιμώξεις, όπως η γρίπη, το κοινό κρυολόγημα, η λοιμώδης μονοπυρήνωση και η ηπατίτιδα Β
- Οι βακτηριακές λοιμώξεις, όπως οι ουρολοιμώξεις και η λοίμωξη από στρεπτόκοκκο
- Τα εντερικά παράσιτα
- Οι υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες ή η απότομη αλλαγή της θερμοκρασίας
- Ο πυρετός
- Το τρίχωμα ζώων
- Η σκόνη
- Οι κατσαρίδες
- Το λατέξ
- Η γύρη
- Ορισμένα φυτά, όπως οι τσουκνίδες
- Τα τσιμπήματα εντόμων
- Ορισμένα χημικά
- Οι χρόνιες παθήσεις, όπως η θυρεοειδίτιδα και ο λύκος
- Η έκθεση στο φως του ήλιου
- Το νερό στο δέρμα
- Ο κνησμός
- Η άσκηση
Σε περισσότερο από το 50% των περιστατικών, ο ασθενής δεν μπορεί να ταυτοποιήσει το ακριβές αίτιο της νόσου. Η χρόνια κνίδωση μπορεί να ξεκινήσει ως αυτοάνοση αντίδραση του ανοσοποιητικού, ωστόσο ο μηχανισμός δεν είναι ακόμα σαφής.
Θεραπεία
Οξεία Κνίδωση
Η θεραπεία της οξείας κνίδωσης περιλαμβάνει μη υπνωτικά αντιισταμινικά τα οποία χορηγούνται τακτικά για αρκετές εβδομάδες.
Τα αντιισταμινικά, όπως η σετιριζίνη και η φεξοφεναδίνη, μειώνουν τις επιδράσεις της ισταμίνης, αντιμετωπίζοντας έτσι το εξάνθημα και τον κνησμό.
Ορισμένα αντιισταμινικά μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία, ιδιαίτερα αν ο ασθενής καταναλώνει επίσης αλκοόλ. Κάποια από αυτά δεν πρέπει επίσης να λαμβάνονται κατά την εγκυμοσύνη.
Οι ασθενείς με αγγειοοίδημα μπορεί να χρειαστεί να επισκεφθούν αλλεργιολόγο, ανοσολόγο ή δερματολόγο. Το αγγειοοίδημα μπορεί να προκαλέσει δυνητικά σοβαρές επιπλοκές στην αναπνοή.
Αν παρουσιαστεί οίδημα στη γλώσσα ή τα χείλη, καθώς και στην περίπτωση που εμφανίζεται δύσπνοια, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει στον ασθενή μία ένεση επινεφρίνης την οποία ο τελευταίος θα χρησιμοποιήσει σε μία επείγουσα κατάσταση.
Χρόνια Κνίδωση
Η χρόνια κνίδωση μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια δυσφορία και να οδηγήσει σε επιπλοκές. Η θεραπεία της διαφέρει από αυτή της οξείας κνίδωσης.
Αντιβιοτικά, όπως η δαψόνη, μπορεί να χορηγηθούν για τον περιορισμό της ερυθρότητας και του οιδήματος.
Η ομαλιζουμάμπη, ένα ενέσιμο φάρμακο που αποκλείει την ανοσοσφαιρίνη Ε. Η τελευταία παίζει σημαντικό ρόλο στις αλλεργικές αντιδράσεις. Το φάρμακο αυτό μπορεί να περιορίσει τα συμπτώματα της χρόνιας ιδιοπαθούς κνίδωσης, μίας μορφής κνίδωσης με άγνωστη αιτιολογία που μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή και χρόνια.
Μία συστηματική μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2016 διαπίστωσε ότι «ο βελονισμός είναι αποτελεσματικός και ασφαλής στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της χρόνιας κνίδωσης, ωστόσο τα δεδομένα ήταν χαμηλής ποιότητας και πρέπει να επιβεβαιωθούν από μελλοντικές έρευνες».
Η χρόνια κνίδωση μπορεί να προκαλέσει σημαντική δυσφορία και να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Το στρες μπορεί επίσης να επιδεινώσει την κατάθλιψη οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης πρέπει να μιλήσουν με τον γιατρό τους.
Συμπτώματα
Οι πομφοί, τα χαρακτηριστικά οιδήματα της κνίδωσης που εμφανίζονται στο δέρμα, έχουν συνήθως ερυθρό ή ροζ χρώμα και το σχήμα τους είναι οβάλ ή στρογγυλό. Η διάμετρός τους μπορεί να κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά μέχρι αρκετά εκατοστά. Συνήθως, η εμφάνισή τους συνοδεύεται από έντονο κνησμό.
Οι πομφοί εμφανίζονται συνήθως σε ομάδες και εντοπίζονται στο πρόσωπο ή τα άκρα.
Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν μέσα σε 24 ώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις η κνίδωση μπορεί να έχει διάρκεια μερικών ημερών. Στους ασθενείς με χρόνια κνίδωση τα συμπτώματα μπορεί να παραμείνουν για μήνες ή ακόμα και χρόνια.
Αναφυλαξία
Η αναφυλαξία είναι μία σοβαρή αλλεργική αντίδραση που επηρεάζει το σύνολο του οργανισμού. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρή δύσπνοια και απώλεια συνείδησης, ενώ μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα. Αποτελεί επείγουσα κατάσταση.
Αν παρουσιάσετε τα παρακάτω συμπτώματα πρέπει να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια:
- Ναυτία και έμετο
- Οίδημα στη στοματική κοιλότητα, τη γλώσσα, τα χείλη και το λαιμό, ιδιαίτερα αν προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή
- Ψυχρό δέρμα
- Ταχυκαρδία
- Ζαλάδα ή λιποθυμία
- Αιφνίδιο αίσθημα εντόνου άγχους
Οι ασθενείς με κνίδωση πρέπει να γνωρίζουν τα συμπτώματα που μπορεί να είναι ενδεικτικά μίας αναφυλακτικής αντίδρασης.
Αντιμετώπιση στο Σπίτι
Οι προκλητικοί παράγοντες μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της κνίδωσης, επομένως προσπαθήστε να τους αποφύγετε στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό. Επομένως:
- Αποφύγετε ή περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ
- Αποφύγετε ορισμένα φάρμακα
- Περιορίστε το στρες με φάρμακα ή τεχνικές χαλάρωσης
- Προτιμήστε ήπια σαπούνια, κρέμες και απορρυπαντικά
Ίσως είναι επίσης σκόπιμο να αποφύγετε ορισμένα τρόφιμα. Τα τρόφιμα που προκαλούν παραγωγή ισταμίνης περιλαμβάνουν το σπανάκι, τα ψάρια, το γιαούρτι, τη ντομάτα, τα επεξεργασμένα κρέατα, τη σοκολάτα και τις φράουλες.
Για να περιορίσετε τον ερεθισμό που προκαλείται από την κνίδωση:
- Φορέστε άνετα ρούχα
- Αποφύγετε τον κνησμό
- Χρησιμοποιήστε σαπούνια για ευαίσθητο δέρμα
- Χρησιμοποιήστε ανεμιστήρα, ψυχρό νερό, λοσιόν ή ψυχρές κομπρέσες για να μειώσετε τη θερμοκρασία της περιοχής
- Αποφύγετε τους προκλητικούς παράγοντες
Κνίδωση και Στρες
Ένα γνωστό αίτιο της κνίδωσης, το οποίο μπορεί επίσης να επιδεινώσει τα συμπτώματά της είναι το συναισθηματικό στρες.
Μία έρευνα του 2005 συνέδεσε τα στρεσογόνα γεγονότα, το κακό οικογενειακό περιβάλλον και την αϋπνία με την εμφάνιση κνίδωσης σε 75 εθελοντές.
Ορισμένοι επιστήμονες εξήγησαν επίσης ότι «το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση των φλεγμονωδών μηχανισμών της παθοφυσιολογίας της νόσου».
Όταν δηλαδή κάποιος βιώνει έντονο στρες, μπορεί να παρουσιάσει σοβαρότερες φλεγμονώδεις αντιδράσεις αν έχει ευαισθησία στην εμφάνιση κνίδωσης. Αυτός είναι ο τρόπος που η κνίδωση συνδέεται με το στρες.
Είδη
Η κνίδωση μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.
Η οξεία κνίδωση αποτελεί το συχνότερο είδος κνίδωσης. Τα συμπτώματά της έχουν διάρκεια μικρότερη των 6 εβδομάδων και επηρεάζουν συνήθως το πρόσωπο, το λαιμό, τα δάκτυλα ή τα γεννητικά όργανα των ανδρών, ωστόσο εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του οργανισμού.
Η χρόνια κνίδωση έχει διάρκεια μεγαλύτερη από 6 εβδομάδες. Επηρεάζει σχεδόν 1 στα 1000 άτομα. Τα αίτιά της δεν είναι πλήρως γνωστά, ωστόσο πιθανώς συνδέονται με το ανοσοποιητικό σύστημα. Διάφοροι ιοί μπορεί επίσης να προκαλέσουν κνίδωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εμφάνιση της νόσου μπορεί να σχετίζεται με κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, όπως η θυρεοειδοπάθεια ή ο λύκος.
Το αγγειοοίδημα είναι μία κατάσταση παρόμοια με την κνίδωση, ωστόσο επηρεάζει βαθύτερες στιβάδες του δέρματος.
Διάγνωση
Η διάγνωση εξαρτάται από το είδος της κνίδωσης.
Οξεία Κνίδωση
Ο γιατρός θα διαγνώσει την οξεία κνίδωση εξετάζοντας το το δερματικό εξάνθημα. Η ταυτοποίηση του προκλητικού παράγοντα θα βοηθήσει τον ασθενή να αποφύγει μελλοντικά επεισόδια κνίδωσης.
Ο γιατρός θα σας ρωτήσει:
- Πού και πότε εμφανίστηκε το εξάνθημα
- Αν το εξάνθημα εμφανίστηκε μετά από ένα τσίμπημα εντόμου
- Αν εργάζεστε με χημικά, ζώα ή φοράτε γάντια από λατέξ
- Το ατομικό ιστορικό
- Αν έχετε οικογενειακό ιστορικό κνίδωσης
Συχνά, ο προκλητικός παράγοντας της κνίδωσης δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί, ωστόσο σε περίπτωση που αυτό είναι δυνατό, ο γιατρός θα σας παραπέμψει σε έναν αλλεργιολόγο.
Χρόνια Κνίδωση
Αν η διάρκεια της κνίδωσης ξεπεράσει τις 6 εβδομάδες, τότε το αίτιο πιθανώς δεν είναι κάποιος εξωτερικός παράγοντας. Στην περίπτωση αυτή ο γιατρός θα εξετάσει την παρουσία υποκειμένων νόσων με τις παρακάτω μεθόδους:
- Εξετάσεις αίματος για να διαπιστωθεί αν υπάρχει αναιμία
- Δείγμα κοπράνων για εξέταση παρασίτων
- Ταχύτητα καθίζισης ερυθρών για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα
- Εξετάσεις της λειτουργίας του θυρεοειδούς
- Εξετάσεις της ηπατικής λειτουργίας
Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν την κνίδωση περιλαμβάνουν:
- Την κατανάλωση αλκοόλ
- Την καφεΐνη
- Τα ψυχικά προβλήματα, όπως το στρες