Η νόσος Alzheimer αποτελεί σήμερα την 5η αιτία θανάτου για τους ηλικιωμένους στο Δυτικό κόσμο. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν ακόμα αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την πρόληψη ή ακόμα και επιβράδυνση της έκπτωσης των γνωστικών λειτουργιών στους ασθενείς.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς που έχουν αγγειακούς παράγοντες κινδύνου στην ηλικία των 55 ετών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν νόσο Alzheimer στη μετέπειτα ζωή τους, ωστόσο δεν γνωρίζουμε αν ισχύει το ίδιο και στις μικρότερες ηλικίες.
Στο παραπάνω ερώτημα προσπάθησαν να απαντήσουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Βοστόνης σε μία νέα μελέτη τους. Οι επιστήμονες αυτοί χρησιμοποίησαν δεδομένα από έρευνες παρατήρησης με σκοπό να εξετάσουν αν οι αγγειακοί παράγοντες κινδύνου έχουν προγνωστική ισχύ για την εμφάνιση νόσου Alzheimer σε άτομα νεαρής ηλικίας.
Όπως διαπίστωσαν, η χαμηλή HDL χοληστερόλη, τα υψηλά τριγλυκερίδια και η αυξημένη γλυκόζη αίματος στην ηλικία των 35 ετών συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer αργότερα.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Alzheimer’s and Dementia.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι η υψηλή χοληστερόλη αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο, ωστόσο από τη μελέτη μας φαίνεται ότι αυξάνει και τον κίνδυνο άνοιας. Προκειμένου να διατηρήσουμε την υγεία του εγκεφάλου μας θα πρέπει να ακολουθούμε μία υγιεινή δίαιτα, να αποφεύγουμε το κάπνισμα και το αλκοόλ και να ασκούμαστε τακτικά», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Ανάλυση των Δεδομένων
Για την έρευνά τους, οι επιστήμονες εξέτασαν δεδομένα για 4.932 εθελοντές που συμμετείχαν στη Framingham Heart Study. Η μέση ηλικία των εθελοντών ήταν τα 37 χρόνια. Κάθε εθελοντής έκανε 9 εξετάσεις κάθε 4 χρόνια μέχρι την ηλικία των 70 ετών.
Σε κάθε εξέταση, υπολογίστηκαν τα:
- LDL και HDL
- Γλυκόζης αίματος
- Δείκτης μάζας σώματος
- Συστολική και διαστολική πίεση
- Αριθμός τσιγάρων που κάπνιζαν κάθε μέρα
Από τη δεύτερη εξέταση και μετά, εκτιμήθηκε επίσης η κατάσταση των γνωστικών λειτουργιών σε κάθε εθελοντή.
Μετά την ανάλυση των δεδομένων, οι επιστήμονες παρατήρησαν αντίστροφη σύνδεση ανάμεσα στον κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer και τα επίπεδα της HDL κατά την 1η, 2η, 6η και 7η εξέταση.
Αντίστοιχα, η υψηλή γλυκόζη αίματος συνδέθηκε ισχυρά με αυξημένο κίνδυνο νόσου Alzheimer σε κάθε εξέταση.
Η LDL, ο δείκτης μάζας σώματος, το ιστορικό καπνίσματος και η αρτηριακή πίεση δεν συνδέθηκαν με αυξημένο ή μειωμένο κίνδυνο νόσου Alzheimer.
Οι Μηχανισμοί της Σύνδεσης
Σήμερα είναι γνωστό ότι ο εγκέφαλος χρειάζεται χοληστερόλη για την παραγωγή των νευρικών κυττάρων, ωστόσο η ισορροπία και μεταφορά της χοληστερόλης στον εγκέφαλο ρυθμίζονται προσεκτικά.
Μία από τις σημαντικότερες πρωτεΐνες που συνδέονται με τα λιπίδια στον εγκέφαλο είναι η ApoE. Η πρωτεΐνη αυτή μεταφέρει τα λιπίδια στον εγκέφαλο, όσο και σε άλλα σημεία του οργανισμού.
Ορισμένα σωματίδια της HDL περιέχουν ApoE και αυτή η μορφή της HDL εντοπίζεται κυρίως στον εγκέφαλο. Η ποιότητα και η ποσότητα των παραπάνω πρωτεϊνών μπορεί να εξηγήσει εν μέρει τη σύνδεση ανάμεσα στην HDL και τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer, σύμφωνα με τους συγγραφείς.
Μία άλλη θεωρία είναι ότι η HDL μπορεί να διευκολύνει την απομάκρυνση των πλακών β αμυλοειδούς, οι οποίες ανιχνεύονται σε αρκετούς ασθενείς με νόσο Alzheimer.
Αναφορικά με τα επίπεδα της γλυκόζης, οι συγγραφείς υποστήριξαν ότι οι ασθενείς με τα υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είχαν περισσότερες πλάκες β αμυλοειδούς στον εγκέφαλο. Όπως τόνισαν, η διατήρηση των επιπέδων γλυκόζης σε υψηλά επίπεδα για μεγάλο διάστημα μπορεί να προκαλέσει χρόνια νευροφλεγμονή, επηρεάζοντας έτσι τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Ακόμη, η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα επάγει την παραγωγή ινσουλίνης. Η τελευταία προκαλεί αυξομειώσεις στα επίπεδα της γλυκόζης στον εγκέφαλο, μία κατάσταση η οποία είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για τους νευρώνες.
Από όλα τα παραπάνω, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι οι παρεμβάσεις για τη διατήρηση της HDL, των τριγλυκεριδίων και της γλυκόζης εντός φυσιολογικών ορίων θα πρέπει να ξεκινούν από νωρίς προκειμένου να προληφθεί η εμφάνιση νόσου Alzheimer.
Καταλήγοντας, οι επιστήμονες αναφέρθηκαν στους περιορισμούς της μελέτης τους, με κυριότερο το γεγονός ότι εξέτασε σχεδόν αποκλειστικά καυκάσιους εθελοντές. Κατά συνέπεια, τα αποτελέσματά τους ενδεχομένως δεν αφορούν ασθενείς που ανήκουν σε άλλες φυλές.
Φωτογραφία: Mikhail Nilov