Αλεξιθυμία: Τι είναι; Συμπτώματα και Σύνδεση με Άλλες Παθήσεις

Ως αλεξιθυμία ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία ένας άνθρωπος δυσκολεύεται να κατανοήσει και να εκφράσει τα συναισθήματά του. Η αλεξιθυμία δεν αποτελεί ψυχικό νόσημα.

Οι ασθενείς με αλεξιθυμία συχνά δυσκολεύονται να διατηρήσουν μία σχέση ή να συμμετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Η αλεξιθυμία συνήθως συνυπάρχει με ορισμένες ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, ενώ έχει συνδεθεί και με τον αυτισμό.

Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, η αλεξιθυμία μπορεί να επηρεάζει μέχρι και το 13% του πληθυσμού. Είναι συχνότερη στους άνδρες απ’ ότι στις γυναίκες, ενώ μία έρευνα σε φυλακισμένους της Κίνας έδειξε ότι πάνω από το 30% παρουσιάζει την κατάσταση αυτή.

Τι είναι η Αλεξιθυμία;

Η αλεξιθυμία είναι μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από δυσκολία αναγνώρισης, κατανόησης και έκφρασης των συναισθημάτων.

Δεν αποτελεί διάγνωση και δεν θεωρείται νόσος, ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, συχνά συνοδεύει διάφορα ψυχικά νοσήματα.

Η αλεξιθυμία περιγράφηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από τον Πίτερ Σιφνέος, ένα καθηγητή ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

Οι ασθενείς με αλεξιθυμία παρουσιάζουν:

  • Δυσκολία στην αναγνώριση των συναισθημάτων τους
  • Σύγχυση σχετικά με τις αισθήσεις που συνδέονται με τα συναισθήματα
  • Δυσκολία να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους προς άλλους ανθρώπους

Η αλεξιθυμία καθιστά επίσης δυσκολότερη την αναγνώριση των συναισθημάτων που εκδηλώνονται από άλλα άτομα. Το γεγονός αυτό θέτει δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και στις ομαδικές δραστηριότητες.

Συμπτώματα

Τα σημεία και συμπτώματα της αλεξιθυμίας περιλαμβάνουν:

  • Δυσκολίες στην αναγνώριση των συναισθημάτων
  • Προβλήματα στο διαχωρισμό ανάμεσα στις αισθήσεις που σχετίζονται με τα παραπάνω συναισθήματα
  • Μειωμένη ικανότητα έκφρασης των συναισθημάτων προς άλλους
  • Δυσκολίες στην αναγνώριση και την απόκριση στα συναισθήματα άλλων ανθρώπων, στα οποία συμπεριλαμβάνεται ο τόνος της φωνής και οι εκφράσεις του προσώπου
  • Μειωμένη φαντασία
  • Λογική και άκαμπτη σκέψη που δεν λαμβάνει υπόψη τα συναισθήματα
  • Έκπτωση των μηχανισμών διαχείρισης του στρες
  • Περισσότερο εγωιστική συμπεριφορά σε σχέση με άλλα άτομα
  • Ο ασθενής φαίνεται απόμακρος, σκληρός και χωρίς αίσθηση του χιούμορ
  • Μειωμένο επίπεδο ικανοποίησης από τη ζωή

Αίτια

Τα ακριβή αίτια της αλεξιθυμίας δεν είναι ακόμη γνωστά, ωστόσο διάφορες έρευνες έχουν ενοχοποιήσει κατά καιρούς τους παρακάτω παράγοντες:

  • Κληρονομικότητα: Έρευνες σε διδύμους έχουν δείξει ότι υπάρχει κληρονομικότητα στην αλεξιθυμία. Τα άτομα που έχουν συγγενείς με την κατάσταση αυτή διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
  • Περιβαλλοντικοί Παράγοντες: Η ίδια έρευνα έδειξε επίσης ότι διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο στον κίνδυνο εμφάνισης αλεξιθυμίας. Παραδείγαματα των παραγόντων αυτών είναι το ιστορικό παιδικού τραύματος, η παρουσία κάποιας ψυχικής διαταραχής και διάφοροι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες.
  • Εγκεφαλικά Τραύματα: Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με τραυματισμούς στον πρόσθιο νησιδιακό φλοιό του εγκεφάλου παρουσιάζουν αλεξιθυμία σε αυξημένη συχνότητα.

Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση αλεξιθυμίας περιλαμβάνουν:

  • Το ανδρικό φύλο, με μία έρευνα να έχει δείξει ότι οι άνδρες παρουσιάζουν αλεξιθυμία σε διπλάσια συχνότητα από τις γυναίκες
  • Την ηλικία
  • Το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης
  • Την χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση
  • Την χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη

Διάγνωση

Η αλεξιθυμία δεν αποτελεί ψυχική νόσο, επομένως πρακτικά δεν υπάρχουν κριτήρια για τη «διάγνωσή» της. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά ερωτηματολόγια και κλίμακες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι επιστήμονες για να εξετάσουν τα διάφορα συμπτώματα της νόσου. Παραδείγματα αυτών είναι το TAS-20, το BVAQ και το OAS.

Σύνδεση με τον Αυτισμό

Η αλεξιθυμία έχει συνδεθεί στο παρελθόν με τις διαταραχές του αυτισμού. Μία έρευνα του 2018, μάλιστα, έδειξε ότι οι το 50% των ασθενών με αυτισμό πάρουσιάζει αλεξιθυμία. Η κατάσταση αυτή είναι μάλιστα ιδιαίτερα συχνή σε ασθενείς με σύνθετο αυτισμό.

Άλλες έρευνες έχουν υποστηρίξει ότι οι κοινωνικές και συναισθηματικές δυσκολίες των ασθενών με αυτισμό μπορεί να μην είναι σύμπτωμα της νόσου, αλλά να αποδίδονται στη συνυπάρχουσα αλεξιθυμία.

Σύνδεση με Άλλες Ψυχικές Διαταραχές

Η αλεξιθυμία συχνά συνυπάρχει με άλλες ψυχικές διαταραχές, μεταξύ των οποίων η κατάθλιψη και η διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Κατάθλιψη

Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι τα κλινικά χαρακτηριστικά της κατάθλιψης εξαρτώνται σε κάποιο βαθμό από την παρουσία της αλεξιθυμίας. Οι καταθλιπτικοί ασθενείς που παρουσιάζουν επίσης αλεξιθυμία έχουν συνήθως σοβαρότερα συμπτώματα κατάθλιψης, ψυχώσεων και φοβιών.

Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες

Λίγες μικρές έρευνες έχουν δείξει ότι η αλεξιθυμία εμφανίζεται με υψηλότερα ποσοστά στους ασθενείς με διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Μία έρευνα με 22 βετεράνους εθελοντές που έπασχαν από τη διαταραχή αυτή διαπίστωσε ότι το 41% αυτών είχε επίσης αλεξιθυμία.

Μία έρευνα του 1997 που εξέτασε εθελοντές που είχαν επιβιώσει από το Ολοκαύτωμα, διαπίστωσε ότι τα ποσοστά αλεξιθυμίας ήταν υψηλότερα σε αυτούς που είχαν επίσης διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Διαταραχή Ελλειμματική Προσοχής και Υπερκινητικότητας

Μία έρευνα του 2013 με 50 παιδιά που έπασχαν από ΔΕΠΥ διαπίστωσε ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην αλεξιθυμία και τη διαταραχή αυτή.

Διατροφικές Διαταραχές

Μία μελέτη του 2017 έδειξε ότι σε όλες σχεδόν τις διατροφικές διαταραχές οι ασθενείς δυσκολέυονται να αναγνωρίσουν ή να περιγράψουν τα συναισθήματά τους. Μία άλλη έρευνα συνέδεσε τα υψηλότερα επίπεδα αλεξιθυμίας με μειωμένη αποτελεσματικότητα της θεραπείας για τις διαταραχές αυτές.

Άλλες Παθήσεις

Έρευνες έχουν συνδέσει την αλεξιθυμία και με άλλες παθήσεις, όπως:

  • Η αυτοκτονικότητα
  • Η σχιζοφρένεια
  • Ορισμένες νευροεκφυλιστικές παθήσεις

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα