Σήμερα, υπάρχουν σχεδόν 50 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως που υποφέρουν από άνοια. Ο παραπάνω όρος χρησιμοποιείται για τα περιγράψει τα συμπτώματα αρκετών νόσων και συχνότερα της νόσου Alzheimer. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια και, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα φτάσει τα 152 εκατομμύρια μέχρι το 2050.
Παρά τις μαζικές επιπτώσεις της άνοιας στην οικονομία και την καθημερινότητα αρκετών ανθρώπων, υπάρχουν ακόμα μερικές λανθασμένες αντιλήψεις αλλά και αρκετές αλήθειες που ο κόσμος δεν γνωρίζει σχετικά με αυτή την κατάσταση.
Περιεχόμενα:
Η νόσος Alzheimer και η Άνοια δεν είναι το ίδιο πράγμα
Η άνοια είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει συμπτώματα όπως η σύγχυση, η έκπτωση της μνήμης, οι αλλαγές στη διάθεση και στην προσωπικότητα. Η αλήθεια είναι ότι ένα μεγάλο εύρος παθήσεων, εκτός από τη νόσο Alzheimer, μπορεί να προκαλέσει άνοια.
Τα συχνότερα αίτια της άνοιας είναι η νόσος Alzheimer, η άνοια με σωμάτια Lewy, η αγγειακή άνοια και η μετωποκροταφική άνοια.
«Αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν ότι κάποιος έχει νόσο Alzheimer, αλλά όχι άνοια. Στην πραγματικότητα, αν κάποιος έχει συμπτώματα της νόσου Alzheimer, τότε έχει άνοια», είπε η Λόρα Φίλιπς, επικεφαλής επικοινωνίας από το Alzheimer Research UK. «Η άνοια είναι ένας όρος που περιγράφει τα συμπτώματα».
Οι Άνθρωποι Αντιδρούν Διαφορετικά στις Λέξεις «Άνοια» και «Νόσος Alzheimer»
Αν και οι δύο όροι συχνά συγχέονται, ο περισσότερος κόσμος έχει σχετίσει τον καθένα από αυτούς με διαφορετικά πράγματα.
«Για τους περισσότερους ανθρώπους, η νόσος Alzheimer είναι μία πάθηση, όπως η καρδιαγγειακή νόσος, το εγκεφαλικό επεισόδιο, ο καρκίνος και ο διαβήτης», είπε η Φίλιπς.
«Αντιθέτως, η άνοια είναι μία κατάσταση που σχετίζεται συχνότερα με την ηλικία ή την ψυχική υγεία».
Επομένως, αν και η άνοια προκαλείται από παθήσεις όπως η νόσος Alzheimer, ο όρος άνοια συνδέεται συχνά με ψυχικές διαταραχές και δεν θεωρείται αποτέλεσμα σωματικών παθήσεων.
Η Άνοια δεν είναι μία Αναπόφευκτη Συνέπεια της Γήρανσης
Μία συχνή λανθασμένη αντίληψη είναι ότι η έκπτωση της μνήμης είναι μία φυσική συνέπεια της γήρανσης και επομένως η άνοια εμπίπτει στην ίδια κατηγορία.
Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι οι παθήσεις που προκαλούν άνοια δεν είναι σημαντικές καθώς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να τις αντιμετωπίσουμε. Όλοι γνωρίζουν ότι ο καρκίνος είναι μία νόσος και πρέπει να προσληφθεί, ωστόσο η αντίληψη αυτή δεν υπάρχει για την άνοια.
Λιγότερο από το 50% των Ηλικιωμένων άνω των 90 έχει Άνοια
Μέχρι την ηλικία των 90 ετών, οι περισσότεροι ασθενείς μάλλον θα έχουν παρουσιάσει κάποια νόσο που σχετίζεται με άνοια. Σύμφωνα με τη Φίλιπς, η έρευνα σχετικά με την άνοια δεν έχει προχωρήσει τόσο όσο οι έρευνες για άλλες παθήσεις. Ένας από τους λόγους είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την άνοια αναπόφευκτη επομένως δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση γι’αυτή.
Σχεδόν το 50% των Ενηλίκων δεν Γνωρίζει ότι η Άνοια Προκαλεί το Θάνατο
Μία έρευνα από το Alzheimer’s Research UK παρατήρησε ότι το 51% των ενηλίκων γνωρίζει ότι η άνοια οδηγεί τελικά στο θάνατο. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 1/2 ενήλικες δεν γνωρίζουν την αναπόφευκτη αυτή συνέπεια της νόσου, παρά το γεγονός ότι αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου σήμερα.
«Οι παθήσεις που σχετίζονται με την άνοια συχνά είναι ανίατες και αρκετός κόσμος δεν το γνωρίζει. Σχεδόν στο σύνολό τους σχετίζονται με μείωση στο προσδόκιμο ζωής», είπε η Φίλιπς.
Ο Εγκέφαλος ενός Ασθενούς με Νόσο Alzheimer Μπορεί να έχει 140γρ Μικρότερο Βάρος σε Σχέση με έναν Υγιή Εγκέφαλο
Μία καμπάνια ευαισθητοποίησης για τη νόσο Alzheimer το 2016 είχε τίτλο “Share the Orange” καθώς το εγκέφαλος που επηρεάζεται από τη νόσο, έχει σχεδόν 140γρ μικρότερο βάρος σε σχέση με έναν υγιή εγκέφαλο, ποσότητα που αντιστοιχεί στο βάρος ενός πορτοκαλιού.
«Η ποσότητα αυτή είναι εξαιρετικά μεγάλη, ωστόσο δεν γίνεται αντιληπτή. Αν κάποιος είχε χάσει το 25% του ποδιού του, οι βλάβες θα ήταν εμφανείς. Με την άνοια, τα συμπτώματα συχνά δεν είναι ορατά», εξηγεί η Φίλιπς.
Υπάρχουν και Άλλα Συμπτώματα εκτός από την Απώλεια Μνήμης
Μία κοινή αντίληψη είναι ότι το μοναδικό σύπτωμα της άνοιας είναι η έκπτωση της μνήμης. Αν και αυτό είναι το συχνότερο σύμπτωμα, συχνά υπάρχουν και άλλες εκδηλώσεις.
«Καθώς η νόσος προοδεύει, εμφανίζονται όλο και περισσότερα συμπτώματα, ορισμένα από τα οποία είναι φυσικά», είπε η Φίλιπς. Σταδιακά η κίνηση γίνεται δυσκολότερη, παρουσιάζονται δυσκολίες στην ομιλία και στην κατάποση. Τα παραπάνω συμπτώματα καθιστούν τους ασθενείς πιο ευάλωτους σε πτώσεις και λοιμώξεις από τις οποίες δεν μπορούν να αναρρώσουν εύκολα.
Το 1/3 των Παραγόντων Κινδύνου για την Άνοια είναι Τροποποιήσιμοι
Αρκετοί ασθενείς κατανοούν τους κινδύνους της άνοιας. Σχεδόν το 1/3 των περιστατικών αποδίδονται σε παράγοντες κινδύνου που μπορούμε να περιορίσουμε.
Η ηλικία αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου καθώς η άνοια εμφανίζεται συνήθως σε ηλικιωμένους ασθενείς. Ορισμένοι έχουν γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση παθήσεων όπως η νόσος Alzheimer.
Υπάρχουν ωστόσο και παράγοντες κινδύνου από τον τρόπο ζωής τους οποίους μπορούμε να περιορίσουμε, όπως το κάπνισμα, η κατάθλιψη, η καθιστική ζωή και η υπέρταση. Οι παράγοντες αυτοί στο σύνολό τους επηρεάζουν και την καρδιακή υγεία.
Μόλις το 1/4 γνωρίζει ότι υπάρχουν ενέργειες που μπορεί να κάνει για να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας, σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα.
«Ο περιορισμός του καπνίσματος, η επιθετική αντιμετώπιση της υπέρτασης και η μείωση των ποσοστών παχυσαρκίας είναι παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόληψη της άνοιας», είπε η Φίλιπς.
Η Καρδιακή και η Εγκεφαλική Υγεία Συνδέονται Άρρηκτα Μεταξύ τους
Αρκετοί από τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την άνοια αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου και για την καρδιακή νόσο. Αυτό συμβαίνει γιατί η υγεία της καρδιάς συνδέεται με την υγεία του εγκεφάλου.
«Το μεγαλύτερο ποσοστό του αίματος που αντλείται από την καρδιά, χρησιμοποιείται από τον εγκέφαλο», είπε η Φίλιπς. «Επομένως, οτιδήποτε προκαλεί βλάβες στην καρδιά, επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτός είναι και ο λόγος που αρκετοί παράγοντες κινδύνου για την καρδιά αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου για την άνοια».
Αρκετοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την άνοια. Αν τους πείτε ότι είναι οι ίδιοι με την καρδιαγγειακή νόσο, το εγκεφαλικό επεισόδιο και το έμφραγμα του μυοκαρδίου, θα έχουν κάποια ιδέα.
Η Μέση Ηλικία είναι η Σημαντικότερη για τις Προσπάθειες Πρόληψης της Άνοιας
Αρκετοί σημαντικοί τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για την άνοια εμφανίζονται στη μέση ηλικία και συγκεκριμένα στις ηλικίες 40-64, σύμφωνα με το Alzheimer’s Society. Παραδείγματα των παραγόντων αυτών είναι ο διαβήτης τύπου 2 και η υπέρταση.
Οι ασθενείς με παρατεταμένες περιόδους κατάθλιψης στη μέση ηλικία διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο άνοιας.
Η Άνοια δεν Επηρεάζει Μόνο τους Ηλικιωμένους
Η άνοια δεν περιορίζεται μόνο στα άτομα της τρίτης ηλικίας. Σχεδόν το 2-8% των περιστατικών παγκοσμίως αφορά άτομα νεότερης ηλικίας, παρά την αντίληψη ότι η νόσος εμφανίζεται πάντοτε αργότερα.
Σύμφωνα με μία έρευνα του 2015, το 46% του πληθυσμού πιστεύει ότι η άνοια επηρεάζει κυρίως άτομα της τρίτης ηλικίας, το 15% πιστεύει ότι επηρεάζει μόνο ηλικιωμένους, ενώ το 9% πιστεύει ότι μπορεί να επηρεάσει και νεότερα άτομα», είπε η Φίλιπς.
Σε Ορισμένες Περιπτώσεις, η Άνοια Επηρεάζει Μόνο την Όραση και την Αντίληψη
Συχνά, η έκπτωση της μνήμης εμφανίζεται στα προχωρημένα στάδια της νόσου. Μία μορφή άνοιας, για παράδειγμα, επηρεάζει τον τρόπο που ο εγκέφαλος ερμηνεύει τα οπτικά ερεθίσματα από τους οφθαλμούς.
Η έκπτωση της μνήμης μπορεί να εμφανιστεί αργότερα, ωστόσο η όραση μπορει να επηρεαστεί σημαντικά νωρίτερα. Αρκετοί ασθενείς αναφέρουν ότι επηρεάζετα η αντίληψη του βάθους και των χρωμάτων.
Μπορεί να Εμφανιστεί Επιθετικότητα και Σύγχυση ως Αποτέλεσμα των παραπάνω Βλαβών
Μικρές αλλαγές μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τον τρόπο ζωής των ασθενών με άνοια. Συχνά ένα απλό πρόβλημα μπορεί να τους φαίνεται υπερβολικά δύσκολο καθώς δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν.
«Αρκετοί πιστεύουν ότι όταν κάποιος αρχίζει να εμφανίζει συμπτώματα επιθετικότητας ή ευερεθιστότητας πρέπει να πάρει αντιψυχωσικά φάρμακα, ωστόσο πιστεύω ότι πρώτα πρέπει να εξετάσουμε το περιβάλλον της καθημερινότητάς τους, καθώς κάτι απλό που αντιμετωπίζεται εύκολα μπορεί να τους προκαλεί περιττό στρες», είπε η Φίλιπς.
Η Διαταραχή του Ύπνου μπορεί να Αποτελεί Παράγοντα Κινδύνου
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι διαταραχές του ύπνου σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο πρώιμης εμφάνισης νόσου Alzheimer. Αυτή είναι μία από τις πρώιμες ενδείξεις της άνοιας σε κάποιους ασθενείς.
Η κακή ποιότητα ή μειωμένη διάρκεια του ύπνου μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα ή αίτιο της άνοιας.
Μία άλλη έρευνα έδειξε ότι ακόμα και μία νύχτα κακού ύπνου μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα των πρωτεϊνών που σχετίζονται με τη νόσο Alzheimer.
Δεν Υπάρχει Θεραπεία που μπορεί να Επιβραδύνει την Πορεία των Νόσων που Ευθύνονται για την Άνοια
Σήμερα, δεν υπάρχει θεραπεία για τις παθήσεις που προκαλούν άνοια, ούτε φάρμακα που μπορούν να επιβραδύνουν την πορεία της νόσου.
Ορισμένα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ορισμένων συμπτωμάτων, ωστόσο δεν σταματούν την επέκταση της νόσου στον εγκέφαλο.
Αυτός είναι και ο λόγος που η πρόληψη της νόσου έχει τόσο μεγάλη σημασία και πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες γι’αυτή.
«Σήμερα υπάρχει πλέον μικρότερο στίγμα για την άνοια και αρκετοί δεν αποφεύγουν να συνομιλήσουν με άτομα που πάσχουν από τη νόσο», είπε η Φίλιπς.
Βιβλιογραφία: Business Insider