Το στρες και οι επιδράσεις του στο ανοσοποιητικό σύστημα

Παθαίνετε συνεχώς κρυολογήματα, γρίπη ή άλλες λοιμώξεις παρά το γεγονός ότι τηρείτε όλα τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης; Αν η απάντηση είναι ναι τότε ίσως το στρες ενοχοποιείται για την εμφάνιση των παραπάνω παθήσεων.

Η νόσηση μετά από ένα στρεσογόνο γεγονός δεν αποτελεί σύμπτωση. Ο εγκέφαλος και το ανοσοποιητικό σας σύστημα συνεργάζονται στενά μεταξύ τους, γεγονός που σημαίνει ότι οι αλλαγές στην ψυχολογική μας κατάσταση, μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα σωματικά συμπτώματα. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα επίπεδα του στρες.

Ως στρες ορίζεται μία κατάσταση νοητικής έντασης και ανησυχίας η οποία προκαλείται από προβλήματα στην καθημερινή ζωή, την εργασία ή άλλους τομείς. Αποτελεί επίσης αίτιο άλλων προβλημάτων υγείας.

Οι χημικές αντιδράσεις που προκαλούνται από τις στρεσογόνες καταστάσεις έχουν ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση μεγάλου αριθμού ορμονών στο σύνολο του οργανισμού. Αν και οι ορμόνες αυτές είναι χρήσιμες σε οξείες καταστάσεις, η ικανότητά τους να παρεμβαίνουν στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή, μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων και αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και ιστικές βλάβες.

Πότε είναι απαραίτητη η απόκριση στο στρες;

Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, η ικανότητά μας να νιώθουμε στρες αποτελεί έναν αρχέγονο μηχανισμό επιβίωσης, γνωστό ως απόκριση “fight or flight”. Η χημική αυτή αντίδραση αποτελεί ένα τρόπο του οργανισμού να ενεργοποιεί το αμυντικό του σύστημα: ένα χαρακτηριστικό που προέρχεται από την εποχή του τροφοσυλλέκτη. Την εποχή εκείνη, ένας «στρεσογόνος παράγοντας» μπορεί να ήταν η απειλή μίας τίγρης. Η όψη και μόνο της τίγρης προκαλούσε διέγερση των επινεφριδίων από τον υποθάλαμο και απελευθέρωση αδρεναλίνης. Η αδρεναλίνη έδινε στον οργανισμό την ενέργεια που χρειάζεται για να τρέξει μακριά από την τίγρη. Όπως καταλαβαίνετε, το είδος αυτό του στρες ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο.

Ένα άλλο είδος «καλού» στες είναι αυτό που εμφανίζεται πριν από ένα σημαντικό γεγονός, όπως για παράδειγμα οι εξετάσεις ή μία συνέντευξη για δουλειά. Στις παραπάνω περιπτώσεις μπορεί να νιώσετε μία έντονη αλλά σύντομη έκρηξη έντασης ή άγχους. Το είδος αυτό του στρες σάς προσφέρει μία επιπλέον ενέργεια και εγρήγορση που μπορεί να βελτιώσει την απόδοσή σας.

Πότε η απόκριση στο στρες είναι επιβλαβής;

Όταν το στρες είναι χρόνιο, δηλαδή παρατεταμένο, μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το χρόνιο στρες μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και τη σωματική υγεία.

Το χρόνιο στρες συχνά συνοδεύει την σταθερή ανησυχία μας για πράγματα που δεν μπορούμε να εξέγξουμε, όπως η οικογένειά μας ή προβλήματα της εργασίας. Δυστυχώς το χρόνιο στρες αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό του μοντέρνου τρόπου ζωής και έχει συνδεθεί με αρκετά προβλήματα υγείας.

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) αποτελεί μία άλλη μορφή χρονίου στρες. Το PTSD ακολουθεί συνήθως ένα τραυματικό γεγονός, όπως ένα ατύχημα ή μία φυσική καταστροφή. Οι ασθενείς που πάσχουν από τη διαταραχή αυτή είναι «κολλημένοι» σε μία κατάσταση χρονίου στρες. Ο εγκέφαλός τους πιστεύει ότι η απειλή είναι ακόμα παρούσα, με αποτέλεσμα η αντίδραση “fight or flight” να παραμένει ενεργή. Ο οργανισμός τους, επομένως, βομβαρδίζεται με τις ορμόνες που σχετίζονται με την απόκριση αυτή, κάτι που προκαλεί έντονη σωματική και ψυχική καταπόνηση.

Πώς επηρεάζεται το ανοσοποιητικό σύστημα από το στρες;

Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια σε βακτήρια, ιούς και άλλα παθογόνα. Τα όργανα, οι ιστοί, τα κύτταρα και τα κυτταρικά προϊόντα συνεργάζονται για να αντιμετωπίσουν τους παθογόνους μικροοργανισμούς και να προστατεύσουν τον οργανισμό από νόσηση.

Το στρες μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα με δύο τρόπους:

  • Δημιουργώντας χρόνια φλεγμονή που προκαλεί βλάβες στους ιστούς.
  • Καταστέλλοντας τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που αντιμετωπίζουν τις λοιμώξεις.

Πώς μπορεί το στρες να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα;

Έρευνες έχουν δείξει ότι αυτοί που εκτίθενται σε χρόνιες συγκρούσεις στην κοινωνική τους ζωή,  βιώνουν υψηλά επίπεδα στρες και επακόλουθη απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό τους καθιστά πιο ευάλωτους σε διάφορες λοιμώδεις και αυτοάνοσες νόσους.

Φαίνεται ότι το χρόνιο στρες μπορεί να μειώσει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να αντιμετωπίσει τα διάφορα αντιγόνα, τους επιβλαβείς εισβολείς που προκαλούν νόσηση. Αυτό μπορεί να μας κάνει πιο ευάλωτους σε διάφορες λοιμώξεις και νόσους.

Καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος

Όταν νιώθετε στρες και ο οργανισμός σας μπαίνει σε κατάσταση “fight or flight”, αρχίζει να παράγει μεγάλες ποσότητες της ορμόνης που σχετίζεται με το στρες, της κορτιζόλης. Η κορτιζόλη προετοιμάζει τον οργανισμό να ξεφύγει από την απειλή που πιστεύει ότι αντιμετωπίζει. Για να το κάνει αυτό, καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα μειώνοντας την ποσότητα μίας πρωτεΐνης απαραίτητης για τη σηματοδότηση άλλων ανοσιακών κυττάρων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μείωση στον αριθμό των ανοσιακών κυττάρων, γνωστά ως λεμφοκύτταρα (Β και Τ).

Τα λεμφοκύτταρα αποτελούν ένα σημαντικό συστατικό του ανοσοποιητικού συστήματος. Αναγνωρίζουν τους παθογόνους εισβολείς και καταστρέφουν τα αντιγόνα που μπορούν να προκαλέσουν νόσηση. Με λιγότερα λεμφοκύτταρα, ο οργανισμός διατρέχει αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων και είναι πιο ευάλωτος σε οξείες παθήσεις. Ο οργανισμός χρειάζεται επίσης περισσότερο χρόνο για να ιαθεί από τραύματα και άλλες παθήσεις.

Συνολικά, το ανοσοποιητικό σύστημα αποδυναμώνεται σημαντικά γεγονός που συνεπάγεται όχι μόνο περισσότερες λοιμώξεις, αλλά και κεφαλαλγία, καρδιαγγειακή νόσο, διαβήτη, άσθμα και πεπτικά έλκη.

Χρόνια φλεγμονή

Η κορτιζόλη είναι απαραίτητη για τον περιορισμό της φλεγμονής στον οργανισμό. Αυτό είναι καλό, αλλά μόνο όταν συμβαίνει βραχέως. Αν το παραπάνω φαινόμενο έχει μεγάλη διάρκεια, οι προσπάθειες του οργανισμού να περιορίσουν τη φλεγμονή, οδηγούν σε καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος. Το χρόνιο στρες προκαλεί συνεχή αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης, ωστόσο η ικανότητά τους να καταστέλουν τη φλεγμονή φθίνει με την πάροδο του χρόνου. Τα ανοσιακά κύτταρα χάνουν την ευαισθησία τους στην κορτιζόλη, με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημα να απορρυθμίζεται και με υπάρχει ανεξέλεγκτη φλεγμονή.

Η αμείωτη αυτή φλεγμονή αποδυναμώνει τις άμυνες του οργανισμού, αυξάνοντας την πιθανότητα κρυολογήματος, γρίπης, χρονίων νόσων ή ακόμα και τροφικών αλλεργιών. Καθώς ένα μεγάλο μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος δρα στο έντερο, η υγεία του γαστρεντερικού συστήματος επηρεάζεται επίσης, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος για αυτοάνοσες παθήσεις όπως η κοιλιοκάκη.

Όπως προαναφέρθηκε, οι ορμόνες του στρες είναι σχεδιασμένες να προσφέρουν βραχείας διάρκειας, έντονες αντιδράσεις στον οργανισμό. Προκαλούν υπερλειτουργία της καρδιάς με αποτέλεσμα να αντλεί αίμα με διπλάσια ή τριπλάσια ταχύτητα από το φυσιολογικό. Οι κόρες μας διαστέλλονται, η αναπνοή μας γίνεται ταχύτερη και ο εγκέφαλός μας εστιάζει στην απόδραση από την απειλή. Την ίδια στιγμή, όλες οι άλλες διεργασίες που δεν είναι απαραίτητες για να «ξεφύγουμε» από τον κίνδυνο, καταστέλλονται προσωρινά. Αυτές περιλαμβάνουν την πέψη, τη σεξουαλική επιθυμία και το ανοσοποιητικό σύστημα.

Η παρατεταμένη περίσσεια κορτιζόλης μπορεί επομένως να έχει ως αποτέλεσμα σοβαρές νοητικές και σωματικές βλάβες. Εκτός από τον αυξημένο κίνδυνο για υπέρταση, καρδιακή νόσο και διαταραχές του γαστρεντερικού, τα άτομα που βιώνουν χρόνιο στρες μπορεί να παρουσιάσουν επίσης άγχος, κατάθλιψη και διαταραχές του ύπνου.

Για να αντιμετωπίσουν το άγχος και την κατάθλιψη αρκετοί καταφεύγουν σε ανθυγιεινές συνήθειες, όπως το αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών και το κάπνισμα.

Πώς να αντιμετωπίσετε το στρες και να επαναφέρετε τη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος

Ο περιορισμός του στρες είναι το πρώτο βήμα στην επαναφορά της φυσιολογικής λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Αν και είναι αδύνατο να αφαιρεθεί ο παράγοντας στρες από τη ζωή μας, υπάρχουν αρκετοί τρόποι να περιορίσουμε την επίδρασή του στον οργανισμό μας.

Προβιοτικά

Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που βρίσκονται στο έντερο και παίζουν σημαντικό ρόλο στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Περισσότερο από το 70% των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκονται στο έντερο. Διαφορετικά είδη κυττάρων συνεργάζονται για να ενεργοποιήσουν μηχανισμούς τόσο της φυσικής όσο και της επίκτητης ανοσίας. Διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι τα προβιοτικά μπορούν να ενισχύσουν την ανοσιακή απόκριση ενεργοποιώντας σημαντικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος (όπως τα μακροφάγα, τα φαγοκύτταρα και τα Τ-λεμφοκύτταρα) και επάγοντας την απελευθέρωση ειδικών κυτοκινών.

Η ενίσχυση του εντερικού μικροβιώματος πιθανώς αποτελεί το κλειδί για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας του οργανισμού απέναντι στις διάφορες λοιμώξεις. Τα προβιοτικά που ενισχύουν περισσότερο τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος περιλαμβάνουν το Lactobacillus casei, το Lactobacillus rhamnosus και το Bifidobacterium animalis μεταξύ άλλων.

Διαφραγματική αναπνοή

Το διάφραγμα είναι ένας μεγάλος μυς που βρίσκεται κάτω από τους πνεύμονες. Κανονικά πρέπει να χρησιμοποιούμε το διάφραγμα κάθε φορά που αναπνέουμε, ωστόσο λίγοι από εμάς το κάνουμε. Οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής μπορούν να σας βοηθήσουν να επιτύχετε το παραπάνω.

Η χρήση του διαφράγματος κατά την αναπνοή επιτρέπει την μέγιστη ανταλλαγή οξυγόνου στους πνεύμονες και αναστέλλει την αντίδραση “fight of flight”. Ο υποθάλαμος αντιλαμβάνεται ότι η απειλή έχει παρέλθει και επιστρέφει σε φυσιολογική λειτουργία. Η εστίαση στη διαφραγματική αναπνοή για μόλις 20 λεπτά ημερησίως βοηθά την καρδιά, τον εγκέφαλο και το ανοσοποιητικό σύστημα.

Φυσική άσκηση

Η τακτική άσκηση είναι ένας από τους πιο απλούς και αποτελεσματικούς τρόπους να επαναφέρετε τα επίπεδα του στρες εντός φυσιολογικών ορίων. Το περπάτημα, το τρέξιμο ή τα βάρη μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά την υγεία των επινεφριδίων. Οι ορμόνες του στρες που βρίσκονται στην κυκλοφορία του αίματος χρησιμοποιούνται στη φυσική άσκηση με αποτέλεσμα να μην επιβαρύνουν τόσο τον οργανισμό.

Η φυσική άσκηση βελτιώνει την ικανότητα του οργανισμού να αντιμετωπίζει το στρες και τις λοιμώξεις, βελτιώνει τη φυσική κατάσταση και προσφέρει οφέλη στη μάχη εναντίον των περισσοτέρων νόσων.

Λιγότερο στρες σημαίνει λιγότερες λοιμώξεις

Τα παραπάνω μπορεί να φαίνονται δύσκολα στην εφαρμογή, ωστόσο η μείωση του στρες στην καθημερινή σας ζωή μπορεί να είναι το «τονωτικό» που χρειάζεται ο οργανισμός σας. Αρεκτοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το χρόνιο στρες είναι αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στην υγεία τους.

Θημηθείτε: Το στρες είναι μία απόκριση που δεν αποφεύγεται. Αποτελεί ένα μηχανισμό της εξέλιξης που πρέπει απλά να διαχειριστούμε σωστά. Το χρόνιο στρες, ωστόσο, μπορεί να περιοριστεί. Αντί να του επιτρέπουμε να δρα ανεξέλεγκτο και να εξαντλεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα, μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να περιορίσουμε τη διάρκεια που το σώμα βρίσκεται σε κατάσταση “fight or flight”. Μία μερίδα προβιοτικών καθημερινά μπορεί να κάνει τη διαφορά!

Βιβλιογραφία: The Adrenal Fatigue Solution

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα