Διαβητική Νευροπάθεια και Διαβητικό Πόδι

Τί είναι η διαβητική νευροπάθεια και το διαβητικό πόδι;

Μια επιπλοκή που είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού της διαβητικής νευροπάθειας και της ισχαιμίας των ποδιών, είναι το λεγόμενο διαβητικό πόδι. Η διαβητική νευροπάθεια προκαλεί απώλεια των αισθήσεων στο πόδι. Έτσι ο πάσχων δεν αισθάνεται τον πόνο από τραυματισμό ή εγκαύματα και δεν προστατεύει τα πόδια του, ώστε να κλείσουν οι πληγές που μπορεί να εμφανισθούν και οι οποίες εξελίσσονται σε χρόνια έλκη, τα οποία παραμένουν ανοικτά επί πολλούς μήνες ή χρόνια.  Τα έλκη μπορεί να μολυνθούν από μικρόβια και η λοίμωξη να επεκταθεί από το δέρμα στους μύες και τα οστά που βρίσκονται πλέον χωρίς προστασία. Η ισχαιμία επιβραδύνει την ίαση αλλά και επιβαρύνει την πρόγνωση. Οι καταστάσεις που προκαλούνται από τις λοιμώξεις μπορεί εξελιχθούν και να γίνουν πολύ επικίνδυνες για τη ζωή του ασθενούς ώστε για τη σωτηρία του να απαιτηθεί ακρωτηριασμός ενός ή περισσότερων δακτύλων ή ολόκληρου του ποδιού.

Διακρίνουμε τρεις τύπους διαβητικού ποδιού, ανάλογα με την αιτιολογία: το νευροπαθητικό πόδι, το ισχαιμικό πόδι και το νευροϊσχαιμικό πόδι, που είναι ο συνδυασμός των δύο πρώτων. Και οι τρεις καταστάσεις πρέπει να διαγνωσθούν και να λαμβάνονται μέτρα για να προληφθεί τυχόν εξέλκωση. Η διάγνωση γίνεται με απλές και σύντομες εξετάσεις (επισκόπηση, ψηλάφηση σφυγμών και εξέταση αρτηριών με ντόπλερ, έλεγχος αισθητικότητας με απλά εργαλεία, έλεγχος εφίδρωσης), ενώ για επιβεβαίωση και ακριβέστερη διάγνωση, απαιτείται περισσότερο λεπτομερής έλεγχος (έλεγχος της αίσθησης των δονήσεων, ταχύτητα αγωγής νεύρων,  τρίπλεξ, αρτηριογραφία κλπ). Οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να εξετάζονται κάθε χρόνο για να διαπιστωθεί η παρουσία νευροπάθειας και ισχαιμίας και να εκπαιδεύονται κατάλληλα ώστε να προλαμβάνουν τραυματισμούς των άκρων ποδών. Ακόμα πρέπει να προμηθεύονται κατάλληλα υποδήματα, γιατί η διαβητική νευροπάθεια μπορεί να παραμορφώσει το άκρο πόδι και να εμφανισθούν έλκη στα σημεία πίεσης και τριβής με το υπόδημα. Πρέπει να αντιμετωπίζεται η ξηροδερμία, που είναι συχνή στο νευροπαθητικό πόδι και μπορεί να οδηγήσει σε ρωγμές στο δέρμα και σε λοιμώξεις. Οι ασθενείς πρέπει να μάθουν ακόμα να κόβουν σωστά τα νύχια των ποδιών τους ώστε να μην τραυματίζουν το δέρμα τους. Σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες για το διαβήτη, πρέπει να παίρνουν καθημερινά ασπιρίνη ή κάποια αντίστοιχη ουσία, ώστε να προστατεύονται από την ισχαιμία. Το κάπνισμα απαγορεύεται, καθώς επιταχύνει την απόφραξη των αγγείων. Αν, τέλος, χρειάζεται, πρέπει να αντιμετωπίζονται αγγειοχειρουργικά για να διορθώνονται σοβαρές αγγειακές βλάβες.

Μια επιπλοκή του νευροπαθητικού ποδιού ειδική για το διαβήτη, είναι η νευροπαθητική οστεοαρθροπάθεια, ή πόδι Charcot (Σαρκό), στην οποία συνήθως δεν υπάρχει ισχαιμία. Το πόδι Charcot χαρακτηρίζεται από διόγκωση του άκρου ποδιού και πλατυποδία. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να προληφθεί στα αρχικά στάδια (οξύ Charcot), αλλά πολύ συχνά διαφεύγει γιατί μοιάζει με διόγκωση από διάστρεμμα ή οστεομυελίτιδα. Διακρίνεται δύσκολα, και συχνά απαιτείται μαγνητική τομογραφία του άκρου ποδιού. Αντιμετωπίζεται με ακινησία και ειδική μπότα για πολλές εβδομάδες ώστε να μην εξελιχθεί σε μόνιμη παραμόρφωση.

Ένας τύπος διαβητικής νευροπάθειας είναι η επώδυνη νευροπάθεια. Ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται μούδιασμα, κάψιμο, ηλεκτρικό ρεύμα ή πόνο μικρής ή μεγάλης έντασης στα πόδια κυρίως τη νύχτα, χωρίς να υπάρχει εμφανής αιτία. Η κατάσταση αυτή μπορεί να συνυπάρχει με απώλεια της αισθητικότητας (το λεγόμενο επώδυνο – ανώδυνο πόδι). Η κατάσταση αυτή μπορεί να εξελιχθεί σε βασανιστικό βαθμό και ο ασθενής να κάνει κατάχρηση παυσίπονων ή να γίνει εξαρτημένος από ναρκωτικές ουσίες. Η επιπλοκή αυτή μπορεί να επηρεάσει και τα χέρια του ασθενούς (σαν κάλτσα κα γάντι). Έχουν δοκιμαστεί διάφορα φάρμακα με μερική μόνο επιτυχία. Στην επώδυνη νευροπάθεια ανήκει και το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών, κατά το οποίο ο ασθενής αισθάνεται ότι τα πόδια του δεν ηρεμούν κατά τη νύχτα και προσπαθεί να βρει μια θέση γι αυτά ώστε να μπορέσει να κοιμηθεί.

Άλλοι σπανιότεροι τύποι διαβητικής νευροπάθειας αφορούν τους κινητικούς μύες των γλουτών και του κορμού και μπορεί να συνδυάζονται με την επώδυνη νευροπάθεια. Πρέπει πάντως να αποκλείονται άλλες σοβαρότερες αιτίες.

Ο πόνος στα χέρια των ατόμων με διαβήτη είναι αποτέλεσμα νευροπάθειας;

Μπορεί να είναι αποτέλεσμα νευροπάθειας, αλλά η νευροπάθεια δεν είναι η συχνότερη αιτία. Μπορεί σπανιότερα να είναι αποτέλεσμα ισχαιμίας.

Μια κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει πόνο στα χέρια του ασθενούς είναι το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, που το συναντούμε και σε άτομα που δεν έχουν διαβήτη. Πρόκειται για πίεση των νεύρων του χεριού από έναν σύνδεσμο του καρπού ο οποίος σκληραίνει λόγω του διαβήτη. Είναι συχνότερη τη νύχτα και μπορεί να είναι πολύ βασανιστική. Η κατάσταση αυτή, όπως και το λεγόμενο σύνδρομο του εκτινασσόμενου δακτύλου, παρόμοιας αιτιολογίας, στο οποίο ένα δάκτυλο “κλειδώνει” σε κάμψη και επιστρέφοντας εκτινάσσεται με πόνο, μπορεί να προηγούνται της εμφάνισης διαβήτη και συνήθως αποκαθίστανται χειρουργικά.

Πως προστατεύονται τα πόδια των ατόμων με διαβήτη;

Η σημαντικότερη υποχρέωση του διαβητολόγου σχετικά με το διαβητικό πόδι, είναι η πρόληψη της δημιουργίας διαβητικών ελκών (πληγών). Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να εξετάζονται για νευροπάθεια κάθε χρόνο, ενώ μια απλή εξέταση των ποδιών τους πρέπει να γίνεται σε κάθε επίσκεψη. Απαραίτητη είναι η εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη και η κατανόηση των κινδύνων που διατρέχουν, ώστε να λάβουν προφυλάξεις. Η ρύθμιση του διαβήτη όσο καλύτερα γίνεται, η αντιμετώπιση των διαταραχών της χοληστερίνης και της αρτηριακής πίεσης και η διακοπή του καπνίσματος, όπως και η χορήγηση ασπιρίνης, είναι αναγκαίες για την πρόληψη της μακροαγγειοπάθειας. Η χρησιμοποίηση ειδικών μαλακών υποδημάτων, που δεν προκαλούν πίεση στα πόδια, προστατεύει από τη δημιουργία ελκών.

Τί είναι το διαβητικό έλκος; Γιατί τα άτομα με διαβήτη κινδυνεύουν να ακρωτηριαστούν;

Αντίστοιχα με τους τρεις τύπους διαβητικού ποδιού, στο διαβητικό άκρο πόδι διακρίνουμε νευροπαθητικά, ισχαιμικά και νευροϊσχαιμικά έλκη (πληγές). Τα έλκη μπορεί να είναι μολυσμένα –οπότε χρειάζονται αγωγή με αντιβιοτικά- ή μη. Η επούλωση των ελκών χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα από τους ειδικούς και σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται η αποφυγή της πίεσης στο έλκος (αποφόρτιση). Η αποφόρτιση γίνεται με αποφυγή βαδίσματος, χρήση πατερίτσας ή ειδικού υποδήματος αποφόρτισης, ή μπότας. Ένα νευροπαθητικό έλκος εμφανίζεται σε σημεία αυξημένης πίεσης στο άκρο πόδι και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη τύλου (κάλου), ο οποίος εμποδίζει την επούλωση και αυξάνει την πίεση. Επιβάλλεται ο τύλος να αφαιρείται προσεκτικά από τον ειδικό συχνά (ίσως κάθε εβδομάδα), ενώ παράλληλα ελέγχεται το πόδι για την πιθανότητα λοίμωξης. Χρησιμοποιούνται ακόμη ειδικά επιθέματα ανάλογα με τα ειδικότερα χαρακτηριστικά του έλκους (παρουσία υγρού κλπ). Τα ισχαιμικά και τα νευροϊσχαιμικά έλκη συχνά δεν περιβάλλονται από κάλο και δεν εντοπίζονται σε σημεία πίεσης, ενώ χρειάζονται ειδικότερες εξετάσεις για την εντόπιση και το μέγεθος της απόφραξης και εκτίμηση από αγγειοχειρουργό.

Οι ακρωτηριασμοί των δακτύλων και των ποδιών των ατόμων με διαβήτη μπορούν να αποφευχθούν κατά 50% αν τηρούνται γενικά τα παραπάνω, και αν οι γιατροί που προβαίνουν σε ακρωτηριασμούς, εξοπλισθούν με υπομονή και προτιμήσουν την συντηρητική αντιμετώπιση ενός έλκους από τον ακρωτηριασμό, εφ’ όσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η ζωή του ασθενούς τους.

Συμβουλές για την προστασία των ποδιών στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη

  • Να εξετάζεις τα πόδια και τα δάκτυλά σου καθημερινά για κοψίματα, φουσκάλες, ερυθρότητα, οίδημα (πρήξιμο) ή κάλους. Χρησιμοποίησε καθρέπτη ή ζήτησε βοήθεια από κάποιον που βλέπει καλύτερα για να κοιτάξει τα πέλματά σου.
  • Να πλένεις τα πόδια σου καθημερινά με χλιαρό νερό (όχι καυτό) και σαπούνι. Λόγω της νευροπάθειας μπορεί να μην αισθάνεσαι το πολύ καυτό νερό και να πάθεις εγκαύματα. Γι αυτό πριν βάλεις τα πόδια σου σε ζεστό νερό, δοκίμασε με το χέρι σου τη θερμοκρασία. Μην αφήνεις τα πόδια σου να μουλιάσουν στο νερό. Να στεγνώνεις τα πόδια σου με μαλακή πετσέτα, και με ιδιαίτερη προσοχή ανάμεσα στα δάκτυλα.
  • Χρησιμοποίησε υδατική κρέμα για το δέρμα των ποδιών σου, ιδίως αν υπάρχει ξηροδερμία. Όμως όχι ανάμεσα στα δάκτυλα, καθώς εκεί μπορεί να αναπτυχθούν μύκητες.
  • Μπορείς να αφαιρείς απαλά τους κάλους με ελαφρόπετρα μετά από το μπάνιο. Προκειμένου να αποφύγεις τραυματισμούς, μη χρησιμοποιείς ξυράφια ή ψαλίδια για τους κάλους. Μη χρησιμοποιείς διαβρωτικά υλικά του εμπορίου για τους κάλους. Μπορεί να μην αισθάνεσαι ότι εκτός από τους κάλους διαβρώνουν και το υγιές δέρμα και δημιουργούν πληγές.
  • Κάθε εβδομάδα ή όταν χρειάζεται, να κόβεις τα νύχια των ποδιών σου. Όχι βαθιά και με προσοχή ώστε οι άκρες τους να μην βρίσκονται κάτω από το δέρμα. Αιχμηρά νύχια μπορεί να τραυματίσουν το δέρμα των γειτονικών δακτύλων. Μια λίμα μπορεί να βοηθήσει για να αμβλυνθούν οι αιχμηρές γωνίες των νυχιών.
  • Πάντοτε να φοράς παπούτσια ή παντόφλες για να προστατεύεις τα πόδια σου από τραυματισμούς. Να φοράς παχιές, μαλακές κάλτσες χωρίς ραφές ή σφιχτά λάστιχα. Δεν πρέπει να πιέζονται τα αγγεία, ούτε να τραυματίζεται το δέρμα. Πόδια με οίδημα (πρήξιμο) μπορεί να πληγιάσουν από το λάστιχο της κάλτσας ή το πολύ στενό παπούτσι.
  • Να φοράς παπούτσια που εφαρμόζουν καλά αλλά επιτρέπουν στα δάκτυλά σου να κινούνται. Να φοράς τα καινούργια παπούτσια λίγη ώρα κάθε φορά μέχρι να προσαρμοσθούν αυτά στις διαστάσεις των ποδιών σου και να είναι άνετα.
  • Πριν φορέσεις τα παπούτσια σου να τα εξετάζεις με προσοχή βάζοντας το χέρι σου μέσα, μήπως υπάρχουν σκληρές ραφές ή κάποια μικρά αντικείμενα που μπορεί να τραυματίσουν το πόδι σου. Μπορεί να μην αισθάνεσαι τυχόν σκληρά ή κοφτερά αντικείμενα με το δέρμα των ποδιών σου και να σε πληγώσουν χωρίς να το καταλάβεις.
  • Προσοχή στην καυτή άμμο και στην καυτή άσφαλτο το καλοκαίρι. Μπορεί να πάθεις έγκαυμα χωρίς να το καταλάβεις, γι αυτό να φοράς πάντοτε πέδιλα ή παντόφλες όταν πρέπει να περπατήσεις στην άμμο ή την άσφαλτο. Αγκάθια ή κοφτερά αντικείμενα μπορεί να κρύβονται μέσα στην άμμο και να σε τραυματίσουν χωρίς να το καταλάβεις. Προσοχή στα σκληρά πέδιλα ή τις σαγιονάρες που μπορεί να σε τραυματίζουν όταν τρίβονται ή πιέζουν τη ράχη, τα δάκτυλα ή τα πλάγια των ποδιών σου.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα