Η κοιλιοκάκη είναι μία χρόνια αυτοάνοση νόσος που προκαλεί σοβαρές μακροπρόθεσμες επιδράσεις στους ασθενείς που πάσχουν από αυτή εφόσον συνεχίζουν την κατανάλωση γλουτένης. Καθώς, ωστόσο, η διάγνωσή της είναι σχετικά δύσκολη, μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 4 χρόνια για να διαπιστωθεί η παρουσία της και οι περισσότερες εξετάσεις για το σκοπό αυτό είναι ιδιαίτερα επεμβατικές.
Καθώς η συχνότητα της κοιλιοκάκης συνεχίζει να αυξάνεται, φαίνεται ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη για μία απλή διαγνωστική εξέταση αίματος. Αυτή τη στιγμή αρκετοί ειδικοί για τη νόσο εργάζονται για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Μία διεθνής ομάδα έκανε αρκετές έρευνες στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τις ΗΠΑ και κατάφερε να ανακαλύψει έναν ειδικό ανοσιακό δείκτη στο αίμα των εθελοντών που είχαν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη. Όπως διαπίστωσαν, η φλεγμονώδης αυτή αντίδραση εμφανίζεται μέσα σε λίγες ώρες μετά την έκθεση στη γλουτένη.
Η μεγάλη επιτυχία των παραπάνω κλινικών δοκιμών έχει οδηγήσει τους ερευνητές σε αναζήτηση μίας ταχύτερης και ευκολότερης διάγνωσης για την κοιλιοκάκη.
«Για αρκετά άτομα που αποφεύγουν τη γλουτένη χωρίς να έχουν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη, μία απλή εξέταση αίματος και ένα μικρό γεύμα με γλουτένη θα μπορεί να δείξει αν πάσχουν από τη νόσο μέσα σε λίγες ώρες», είπε ο Τζέισον Τάι-Ντιν, ένας γαστρεντερολόγος και ειδικός για την κοιλιοκάκη από το Royal Melbourne Hospital.
«Η εξέταση αυτή θα αποτελούσε σημαντική βελτίωση σε σχέση με την προσέγγιση που χρησιμοποιούμε σήμερα, η οποία περιλαμβάνει κατανάλωση γλουτένης για αρκετές εβδομάδες και στη συνέχεια βιοψία του λεπτού εντέρου για τη διαπίστωση των βλαβών από τη νόσο», πρόσθεσε.
Αν και σήμερα υπάρχουν εξετάσεις αίματος για την κοιλιοκάκη, οι ασθενείς πρέπει να καταναλώνουν τακτικά γλουτένη για αρκετές εβδομάδες πριν την εξέταση. Η κατανάλωση γλουτένης προκαλεί έντονη δυσφορία στους ασθενείς με κοιλιοκάκη, ενώ οι εξέτασεις αυτές δεν έχουν 100% ποσοστό επιτυχίας.
Σήμερα, ο μόνος τρόπος να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της κοιλιοκάκης είναι η βιοψία του λεπτού εντέρου αφού έχουν γίνει ήδη εξετάσεις αίματος που δείχνουν ότι ο ασθενής μπορεί να πάσχει από τη νόσο.
Αν καταφέρουμε να περιορίσουμε την παραπάνω διαδικασία σε δύο εξετάσεις αίματος και ένα γεύμα με γλουτένη, καταλαβαίνουμε πόσα άτομα θα ωφεληθούν.
Κατά τη διάρκεια των ερευνών τους, ο Τάι-Ντιν και οι συνεργάτες του χορήγησαν στους εθελοντές μία υποδόρια έγχυση πεπτιδίων γλουτένης ή ένα ρόφημα με αλεύρι. Στη συνέχεια έλαβαν δείγματα αίματος και παρατήρησαν ταχεία αύξηση σε ορισμένες χημικές ουσίες του ανοσοποιητικού συστήματος, γνωστές ως κυτταροκίνες.
«Η συστηματική απελευθέρωση κυτταροκινών που παρατηρήσαμε αποτελεί σαφή ένδειξη της ταχείας ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος μέσα σε 2 ώρες από τη χορήγηση των πεπτιδίων της γλουτένης σε όλους τους ασθενείς», υποστήριξαν οι ερευνητές στη μελέτη τους.
Εξετάζοντας τους εθελοντές για την παρουσία 18 διαφορετικών κυτταροκινών, οι ερευνητές έδειξαν ότι η IL-2 ήταν μία από τις κυτταροκίνες που παρουσίασαν ταχεία αύξηση με τα επίπεδά της να φτάνουν τις υψηλότερες τιμές απ’όλες τις άλλες κυτταροκίνες. Κάτι αντίστοιχο παρατηρήθηκε και για την IL-8.
Όταν οι εθελοντές έλαβαν τη δόση της γλουτένης, παρουσίασαν επιδείνωση της ναυτίας και του εμέτου, ενώ αυτοί με τα σοβαρότερα συμπτώματα είχαν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις της IL-2 στο πλάσμα.
«Τα δυσάρεστα συμπτώματα που σχετίζονται με τη νόσο συνδέονται με αύξηση των φλεγμονωδών μορίων στην κυκλοφορία του αίματος, όπως για παράδειγμα της IL-2, η οποία παράγεται από τα Τ κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος», είπε ο Ρόμπερτ Άντερσον, ένας επιστήμονας από την ImmusanT Inc, μία εταιρία που αναπτύσσει ανοσοθεραπείες για διάφορες αυτοάνοσες παθήσεις.
«Η απόκριση είναι παρόμοια με αυτή που συμβαίνει στις λοιμώξεις, ωστόσο για τους ασθενείς με κοιλιοκάκη ο προκλητικός παράγοντας είναι η γλουτένη».
Αρκετά μέλη της ερευνητικής ομάδας εργάζονται στην ImmusanT και η εταιρία προσπαθεί σήμερα να αναπτύξει ένα «εμβόλιο» με πεπτίδια το οποίο θα δρα ως ανοσοθεραπεία για τους ασθενείς με κοιλιοκάκη. Τα πεπτίδια που εξετάστηκαν στην παρούσα μελέτη είναι ουσιαστικά ίδια με αυτά που περιέχονται στο εμβόλιο.
Οι ερευνητές κατέγραψαν τα επίπεδα των κυτταροκινών στους ασθενείς κατά τη διάρκεια της κλινικής δοκιμής φάσης 1 για το εμβόλιο και αποφάσισαν να κάνουν περαιτέρω έρευνες. Ο στόχος τους είχαν να ξεχωρίσουν συστηματικά προφίλ κυτταροκινών καθώς και τον τρόπο που σχετίζονται με τα οξέα συμπτώματα κοιλιοκάκης στους ασθενείς μετά την επανενεργοποίηση της ανοσίας στη γλουτένη.
Φαίνεται ότι οι ερευνητές βρίσκονται σε καλό δρόμο, ωστόσο θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε πότε η εξέταση αίματος θα γίνει διαθέσιμη στο κοινό.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances.