Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μίας νέας μελέτης που εξερεύνησε τη σύνδεση ανάμεσα στη σεροτονίνη, την αυτοφαγία και το εντερικό μικροβίωμα, τα υψηλά επίπεδα του νευροδιαβιβαστή πιθανώς ενοχοποιούνται εν μέρει για τη φλεγμονή στις χρόνιες παθήσεις του γαστρεντερικού, όπως η νόσος του Crohn.
Η νόσος του Crohn αποτελεί μία από τις συχνότερες φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, ωστόσο σήμερα δεν γνωρίζουμε ποια είναι τα αίτια που οδηγούν στην εμφάνισή της.
Η αυτοφαγία είναι ουσιαστικά ένας μηχανισμός καθαρισμού των κυττάρου που απομακρύνει δυσλειτουργικά ή κατεστραμμένα τμήματα.
Η παρούσα μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances, προσφέρει επιπλέον δεδομένα σχετικά με τη σύνδεση ανάμεσα στις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, το άγχος και την υγεία του εντερικού μικροβιώματος.
Περιεχόμενα:
Τα Αποτελέσματα της Έρευνας
Στα πλαίσια της μελέτης τους, οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα αίματος και βιοψίες από 18 ασθενείς με νόσο του Crohn. Ακολούθως συνέκριναν τα παραπάνω δείγματα με αυτά υγιών εθελοντών (ομάδα ελέγχου).
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν επίσης ένα μοντέλο πειραματοζώων με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου.
Ο στόχος της έρευνας ήταν να εξεταστεί η αλληλεπίδραση ανάμεσα στη σεροτονίνη, την αυτοφαγία και το μικροβίωμα στη ρύθμιση της φλεγμονής του εντέρου.
Οι επιστήμονες κατέληξαν στα ακόλουθα συμπεράσματα:
- Η αύξηση στους υποδοχείς της σεροτονίνης (5-ΗΤ) στο έντερο αναστέλλει την αυτοφαγία.
- Το γεγονός αυτό προκαλεί αλλαγές στη σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος.
- Ως αποτέλεσμα αυξάνεται η σοβαρότητα της φλεγμονής στο έντερο και παρουσιάζονται νέες εξάρσεις της νόσου.
Αντιθέτως, η αύξηση των 5-ΗΤ υποδοχέων στο έντερο ενισχύει την αυτοφαγία στο έντερο, γεγονός που περιορίζει τη σοβαρότητα της εντερικής φλεγμονής.
Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι η σεροτονίνη αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα για τον άξονα εντερικού μικροβιώματος-αυτοφαγίας στις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου.
«Από τις παρατηρήσεις της μελέτης μας φαίνεται ότι στους ασθενείς με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn, τα επίπεδα της σεροτονίνης στο έντερο είναι αυξημένα, γεγονός που αναστέλλει τους μηχανισμός της αυτοφαγίας στα επιθηλιακά κύτταρα του εντέρου. Ο περιορισμός της αυτοφαγίας οδηγεί σε μείωση της παραγωγής αντιμικροβιακών πεπτιδίων, με αποτέλεσμα να ενισχύεται ο πολλαπλασιασμός μικροβίων που οδηγούν σε κολίτιδα», εξηγεί ο Waliul Khan επικεφαλής της έρευνας από το McMaster University.
Η διαταραχή της ισορροπίας του εντερικού μικροβιώματος ενισχύει την παραγωγή προφλεγμονωδών ουσιών, γεγονός που τελικά αυξάνει τα συμπτώματα της κολίτιδας, όπως τόνισε.
Η Σύνδεση Εντέρου-Σεροτονίνης
Το εντερικό μικροβίωμα περιλαμβάνει τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς που ζουν και πολλαπλασιάζονται στο γαστρεντερικό σύστημα. Παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο για τον οργανισμό, καθώς βοηθά στην πέψη, ενισχύει τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος και αποτρέπει την είσοδο διαφόρων παθογόνων στον οργανισμό.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το εντερικό μικροβίωμα παίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεια της νόσου του Crohn. Οι διαταραχές του εντερικού μικροβιώματος έχουν συνδεθεί επίσης με αυξημένο κίνδυνο φλεγμονωδών νόσων του εντέρου.
Η σεροτονίνη, με τη σειρά της, είναι ένας νευροδιαβιβαστής που ρυθμίζει διάφορες λειτουργίες τόσο στον εγκέφαλο όσο και στο νευρικό σύστημα, μέσω των οποίων επηρεάζει τη διάθεση, τη συμπεριφορά, καθώς και τα επίπεδα του άγχους.
Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι οι ασθενείς με νόσο του Crohn έχουν αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης.
Τα τελευταία χρόνια η παραπάνω σύνδεση έχει αναδειχθεί από αρκετές μελέτες με αποτέλεσμα πλέον αρκετοί επιστήμονες να αποκαλούν το έντερο «δεύτερο εγκέφαλο» του οργανισμού. Η θεωρία αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι η σεροτονίνη παράγεται κατά κύριο λόγο στο έντερο.
«Το μεγαλύτερο ποσοστό της σεροτονίνης του οργανισμού μας βρίσκεται στο έντερο και όχι στον εγκέφαλο. Συγκεκριμένα, περίπου το 95% της συνολικής σεροτονίνης του οργανισμού παράγεται από τα εντεροχρωμαφινικά κύτταρα που βρίσκονται στο έντερο», εξηγεί ο Khan.
Τόνισε επίσης ότι μεταβολές στα παραπάνω κύτταρα έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν σε διάφορες παθήσεις του γαστρεντερικού, μεταξύ των οποίων και η νόσος του Crohn.
Η επιστημονική ομάδα αποφάσισε να εξετάσει τη σύνδεση ανάμεσα στη σεροτονίνη, το εντερικό μικροβίωμα και τη νόσο του Crohn κυρίως λόγω της θέσης των εντεροχρωμαφινικών κυττάρων, αλλά και του ρόλου της σεροτονίνης στις παθήσεις του γαστρεντερικού ο οποίος αναδεικνύεται συνεχώς από τελευταίες μελέτες.
Ένας Νέος Μηχανισμός για τη Νόσο του Crohn
Όπως έδειξε τελικά η παρούσα μελέτη, η σεροτονίνη στο έντερο επηρεάζει άμεσα την αποτελεσματικότητα της αυτοφαγίας. Συγκεκριμένα, τα αυξημένα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή αναστέλλουν την αυτοφαγία, γεγονός που προκαλεί αλλαγές στο μικροβίωμα, αυξάνοντας έτσι την ευαισθησία στη φλεγμονή.
Το παραπάνω φαινόμενο παρατηρήθηκε σε όλα τα δείγματα από ασθενείς με νόσο του Crohn που εξετάστηκαν στη μελέτη.
Η έρευνα προσέφερε επίσης σημαντικά δεδομένα σχετικά με το ρόλο διαφόρων γονιδίων στην εμφάνιση νόσου του Crohn.
Όπως υποστήριξαν οι συγγραφείς, σήμερα γνωρίζουμε ότι περισσότερα από 200 διαφορετικά γονίδια συνδέονται με τη νόσο του Crohn, ωστόσο κάθε μετάλλαξη στα παραπάνω γονίδια συνδέεται εν μέρει με αυξημένο κίνδυνο και δεν έχουμε εξερευνήσει ακόμα πλήρως τους μηχανισμούς της αλληλεπίδρασης των παραπάνω γονιδίων.
Μία από τις παραπάνω γονιδιακές μεταλλάξεις είναι η ATG16, η οποία συνδέεται με την αυτοφαγία. Στο μοντέλο πειραματοζώων με νόσο του Crohn που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα μελέτη, οι επιστήμονες κατάφεραν να αποτυπώσουν το ρόλο της αυτοφαγίας στη φλεγμονή του εντέρου.
Αρκετοί επιστήμονες καλωσόρισαν τα αποτελέσματα της έρευνας και τόνισαν ότι η σεροτονίνη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους νευροδιαβιβαστές του εντέρου.
Σήμερα, γνωρίζουμε ότι το άγχος παίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία των παθήσεων του γαστρεντερικού. Έχει αποδειχθεί πλέον ότι μπορεί να επηρεάσει αρκετές διαφορετικές λειτουργίες του εντέρου, προκαλώντας και διαταραχές στη διαπερατότητά του. Αυτό επιτρέπει στα διάφορα βακτήρια ή μικρόβια να εισέλθουν στο εντερικό τοίχωμα και να προκαλέσουν βλάβες στο βλεννογόνο.
Τα αποτέλεσμα είναι αν ενεργοποιηθεί το ανοσοποιητικό σύστημα και να ενισχύει τη φλεγμονή στο σύνολο του οργανισμού.
Το σημαντικότερο κομμάτι της έρευνας ήταν σίγουρα η σύνδεση ανάμεσα στη σεροτονίνη και την αυτοφαγία. Ωστόσο, η έρευνα δεν μας δίνει μία πλήρη εικόνα, αλλά εξηγεί ένα κομμάτι μόνο της παθολογίας για την εμφάνιση νόσου του Crohn.
Ανοίγει ο Δρόμος για Νέες Θεραπείες;
Σήμερα, εκατομμύρια ασθενείς ζουν με νόσο του Crohn και, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, ο αριθμός των ασθενών αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% μέχρι το 2030.
Το γεγονός αυτό δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη για νέες θεραπείες.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, ο αποκλεισμός της σηματοδότησης σεροτονίνης στο έντερο μπορεί να ενισχύσει την αυτοφαγία και να ενισχύσει τη λειτουργικότητα του εντέρου, περιορίζοντας έτσι τη σοβαρότητα της κολίτιδας.
Το επόμενο βήμα θα είναι να χρησιμοποιηθεί η παραπάνω πληροφορία για την ανάπτυξη νέων θεραπειών.
Στις επόμενες μελέτες τους, οι επιστήμονες θα εξετάσουν αν οι παρατηρήσεις τους αφορούν και ασθενείς με άλλες φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα. Η τελευταία προκαλεί παρόμοια συμπτώματα με τη νόσο του Crohn, τα οποία ωστόσο περιορίζονται στο έντερο.