Η Φλεγμονή στη Νόσο Alzheimer

Η νόσος Alzheimer αποτελεί την κύρια αιτία άνοιας παγκοσμίως. Όλο και περισσότερα δεδομένα έρχονται στο φως τα οποία δείχνουν ότι οι φλεγμονώδεις αποκρίσεις του οργανισμού παίζουν σημαντικό ρόλο στην παθογένεια της νόσου και μπορούν πιθανώς να αποτελέσουν στόχο για τη θεραπεία της.

Το Ανοσοποιητικό Σύστημα και η Φλεγμονή

Το ανοσοποιητικό σύστημα δρα ως αμυντικό σύστημα προστασίας για τον οργανισμό καθώς ταυτοποιεί και αντιμετωπίζει τους παθογόνους οργανισμούς που μπορεί να προκαλέσουν λοίμωξη και νόσηση. Ένας μεγάλος αριθμός κυττάρων, ιστών, πρωτεϊνών και οργάνων λαμβάνουν μέρος στην παραπάνω διαδικασία.

Μία ομάδα κυττάρων με ιδιαίτερη σημασία είναι τα μικρογλοία. Τα κύτταρα αυτά είναι τα δεύτερα σε πληθυσμό κύτταρα του εγκεφάλου μετά τους νευρώνες και αποτελούν την κύρια γραμμή άμυνας του ανοσοποιητικού συστήματος στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ).

Τα μικρογλοία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις παθογονικές αλλαγές του εγκεφάλου και ενεργοποιούνται κατά την εισβολή ενός «ξένου» μικροοργανισμού ή σε έναν τραυματισμό. Κατά τη διάρκεια των παραπάνω, μεταβάλλουν ταχέως τη μορφολογία τους και μεταναστεύουν στο σημείο της μόλυνσης ή του τραυματισμού για να καταστρέψουν τα παθογόνα και να απομακρύνουν, μέσω της φαγοκυττάρωσης, τα κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβες.

Στην πορεία μίας λοίμωξης, μία άλλη απόκριση των μικρογλοίων είναι η απελευθέρωση φλεγμονωδών χημικών ουσιών όπως οι κυτταροκίνες, οι χημειοκίνες και οι δραστικές μορφές οξυγόνου. Αν και οι παραπάνω χημικές ουσίες απελευθερώνονται με σκοπό να αντιμετωπιστούν τα επιβλαβή παθογόνα, σε ορισμένες περιπτώσεις, υγιή εγκεφαλικά κύτταρα μπορεί να επηρεαστούν επίσης με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν φλεγμονώδεις αντιδράσεις όπως άλγος, ερυθρότητα, οίδημα και θερμότητα.

Η Φλεγμονή στον Εγκέφαλο της Νόσου Alzheimer

Στοιχεία από έρευνες τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους με νόσο Alzheimer υποστηρίζουν ότι η μορφή αυτή της φλεγμονής είναι παρούσα στους εγκεφάλους με τη νόσο.

Για παράδειγμα, σε ιστούς που απομονώθηκαν από τους εγκεφάλους ασθενών με νόσο Alzheimer παρατηρήθηκαν αυξημένα επίπεδα φλεγμονωδών παραγόντων, όπως η ιντερλευκίνη-1β (IL-1β), η ιντερλευκίνη-6 (IL-6) και ο παράγοντας νέκρωσης όγκων α (TNF-α) σε σχέση με αυτά που βρίσκονται σε έναν υγιή εγκέφαλο. Ειδικότερα, η αυξημένη απελευθέρωση των φλεγμονωδών χημικών παρατηρείται μόνο στις περιοχές του εγκεφάλου που επηρεάζονται από τη νόσο Alzheimer, δηλαδή τις «παθολογικά ευπαθείς περιοχές».

Η θεωρία που επικρατεί σήμερα υποστηρίζει ότι η παθολογία της νόσου Alzheimer, χαρακτηρίζεται τυπικά από την συσσώρευση πρωτεϊνών β-αμυλοειδούς, γεγονός που ενεργοποιεί τα μικρογλοία, κάνοντάς τα να υπερλειτουργούν και να παράγουν μεγάλες ποσότητες κυτταροκινών. Ωστόσο, αντί να αντιμετωπίζουν τα παθογόνα που βρίσκονται στον εγκέφαλο, οι χημικές αυτές ουσίες προκαλούν βλάβες στους υγιείς νευρώνες. Καθώς περισσότεροι νευρώνες παθαίνουν βλάβες, περισσότερα μικρογλοία ενεργοποιούνται, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η παραγωγή φλεγμονωδών μεσολαβητών και να εντείνεται ο νευροεκφυλισμός.

Εκτός από την αυξημένη απελευθέρωση φλεγμονωδών κυτταροκινών, η συσσώρευση των πλακών β αμυλοειδούς στον εγκέφαλο, πιστεύουμε σήμερα ότι παρεμποδίζει σημαντικές λειτουργίες των μικρογλοίων που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική απομάκρυνση των παθογόνων. Το παραπάνω ανακαλύφθηκε σε μία έρευνα που παρατήρησε ότι τα ποντίκια με νόσο Alzheimer είχαν σημαντικά μειωμένη κινητικότητα και φαγοκυτταρική δραστηριότητα των νευρωνικών μικρογλοίων σε σχέση με υγιή ποντίκια ίδιας ηλικίας. Αυτός ο περιορισμός της μικρογλοιακής λειτουργίας προσωρινά και τμηματικά σχετίστηκε με την εναπόθεση β αμυλοειδούς και μπορούσε να αναστραφεί μέσω μείωσης της αμυλοειδούς επιβάρυνσης με θεραπεία αντισωμάτων για το β αμυλοειδές.

Ανάπτυξη Φαρμάκων

Τα περισσότερα δεδομένα για τη σύνδεση μεταξύ φλεγμονής και νόσου Alzheimer προέρχονται από επιδημιολογικές έρευνες που έδειξαν ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιφλεγμονώδη φάρμακα έχουν μειωμένη πιθανότητα να παρουσιάσουν άνοια. Για παράδειγμα, μία 10ετής μελέτη στην οποία έλαβαν μέρος 6989 υγιείς εθελοντές ηλικίας 55 ετών και άνω, διαπίστωσε ότι η χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης νόσου Alzheimer μέχρι και κατά 80%.

Το γεγονός αυτό οδήγησε τους ερευνητές στην πεποίθηση ότι η μακροχρόνια χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων μπορεί να έχει προστατευτική δράση για την εμφάνιση άνοιας. Ωστόσο, μελλοντικές έρευνες δεν κατάφεραν να επιβεβαιώσουν ότι κάποιο από τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα που κυκλοφορούν σήμερα είναι αποτελεσματικό για την πρόληψη ή θεραπεία της νόσου.

Το 2003 και το 2004, μία μονοετής μελέτη συνέκρινε τις επιδράσεις από τη χορήγηση 400mg ιβουπροφαίνης δις ημερησίως με ένα placebo σε 132 εθελοντές με ήπια ή μέτρια νόσο Alzheimer, χωρίς ωστόσο να παρατηρήσει διαφορά σχετικά με τις γνωστικές λειτουργίες. Επιπλέον, υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη μακροχρόνια χρήση των φαρμάκων αυτών, όπως η τοξικότητα για τον γαστρεντερικό, γεγονός που δυσχαιρένει τη χορήγησή τους με αυτό τον τρόπο.

Τα τελευταία χρόνια, το ερευνητικό ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στα παράγωγα της ιβουπροφαίνης, όπως η r-φλουρβιπροφαίνη, τα οποία γενικά έχουν λιγότερες παρενέργειες. Ωστόσο, παρά τα αρχικά αποτελέσματα από έρευνες σε ζώα και ανθρώπους που είχαν δείξει ότι το φάρμακο αυτό μπορεί να έχει χρησιμότητα, τελικά απέτυχε στην 3η φάση των κλινικών δοκιμών και τελικά αποσύρθηκε.

Το Μέλλον

Αν και σημαντικά δεδομένα έχουν δείξει ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της φλεγμονής και της νόσου Alzheimer, αυτό δεν έχει οδηγήσει στη χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων με επιτυχία στις κλινικές δοκιμές.

Τελικά, οι φλεγμονώδεις μηχανισμοί στον εγκέφαλο είναι ιδιαίτερα περίπλοκοι και αυτός είναι ο λόγος που ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως τις διεργασίες που συμβαίνουν στον εγκέφαλο των ασθενών με νόσο Alzheimer.

Ορισμένοι παράγοντες που πρέπει να εξεταστούν επίσης περιλαμβάνουν τη διερεύνηση του χρόνου, της έκτασης και του τύπου της φλεγμονής, καθώς και την εξακρίβωση αν η φλεγμονή αποτελεί αίτιο, παράγοντα που συμβάλλει στην εμφάνιση ή συνέπεια της νόσου Alzheimer. Όλοι οι παραπάνω παράγοντες είναι σημαντικά κομμάτια για να λυθεί το παζλ της νόσου Alzheimer.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα