Οι ημικρανίες μπορούν να εμφανιστούν τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, ωστόσο τα ποσοστά τους δεν είναι μοιρασμένα ανάμεσα στα δύο φύλα. Πράγματι, το 85% των ασθενών που παρουσιάζουν χρόνιες ημικρανίες είναι γυναίκες, σύμφωνα με το Migraine Research Foundation.
«Ένας ερευνητής κάποτε είπε ότι ‘η θηλυκότητα της ημικρανίας είναι αδιαμφισβήτητη’», σύμφωνα με την Ελίζαμπεθ Λόντερ, μία αναπληρώτρια καθηγήτρια νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
«Είναι αλήθεια ότι η ημικρανία επηρεάζει τις γυναίκες σε μεγάλα ποσοστά».
Η ημικρανία είναι κάτι περισσότερο από μία έντονη κεφαλαλγία. Εμφανίζεται συνήθως με έντονο παλλόμενο άλγος στη μία πλευρά της κεφαλής ή αμφοτερόπλευρα.
Είναι επίσης ένα νευρολογικό νόσημα με ένα μεγάλο εύρος συμπτωμάτων, όπως διαταραχές της όρασης, ναυτία και έμετο, ευαισθησία στο φως, το θόρυβο και τις οσμές ή, σπανιότερα, προσωρινή αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος. Τα επεισόδια ημικρανίας μπορεί να έχουν διάρκεια ωρών ή ακόμα και ημερών.
Περίπου το 25% των ασθενών παρουσιάζουν επίσης «αύρα», ένα σύνολο αισθητικών διαταραχών, όπως φωτεινές γραμμές, τυφλά σημεία ή μούδιασμα στα χέρια και το πρόσωπο. Επιπλέον, η ημικρανία με αύρα στις γυναίκες κάτων των 50 ετών, αυξάνει τον κίνδυνο ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, ιδιαίτερα αν καπνίζουν ή χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά χάπια.
Η ημικρανία επηρεάζει σχεδόν 1 στους 7 ενήλικες παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
«Δεν γνωρίζουμε γιατί οι ημικρανίες είναι συχνότερες στις γυναίκες, ωστόσο οι γυναίκες είναι γενικά πιο ευάλωτες σε παθήσεις με χρόνιο πόνο σε σχέση με τους άνδρες», είπε η Τζανίν Κλέιτον, διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας για την Υγεία της Γυναίκας στο National institute of Health των ΗΠΑ.
«Αρκετοί επίσης πιστεύουν ότι οι γυναίκες αντιδρούν υπερβολικά και αναζητούν βοήθεια χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο».
Η Σίντι ΜακΚέιν, σύζυγος του γερουσιαστή Τζον ΜακΚέιν των ΗΠΑ, μίλησε για τις εμπειρίες της από την ημικρανία και τη δυσκολία να πείσει τους γιατρούς να αναγνωρίσουν την πάθησή της ως αληθινή.
«Αρκετοί γιατροί μου είπαν ότι ανησυχώ ‘υπερβολικά’», είπε σε μία συνέντευξη.
«Η συμβουλή που μου έδωσαν ήταν να πάω σπίτι, να ηρεμήσω και πιώ ένα ποτήρι κρασί».
Καθώς οι ημικρανίες επηρεάζουν γενικά νεαρές γυναίκες και βελτιώνονται με την ηλικία, η συχνότητά τους είναι αυξημένη στις ηλικίες που η γυναίκα πρέπει να είναι παραγωγική στο σπίτι και την εργασία.
Καθώς ο πόνος συχνά επιδεινώνεται με τις καθημερινές δραστηριότητες «αρκετοί ασθενείς πρέπει να παραμείνουν ακίνητοι, γεγονός που προφανώς επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα», είπε ο Μαρκ Γκριν, καθηγητής νευρολογίας και αναισθησιολογίας και διευθυντής του Κέντρου Κεφαλαλγίας και Χρόνιου Πόνου στην Ιατρική Σχολή του Mount Sinai Iscahn.
«Έχουν επίσης ευαισθησία στο φως και τον ήχο, επομένως είναι δύσκολο να εργαστούν ή ακόμα και να λειτουργήσουν σε αυτές της συνθήκες».
Η ημικρανία εμφανίζεται συχνότερα σε αγόρια παρά σε κορίτσια πριν την εφηβία, οπότε και η αναλογία αναστρέφεται με τα κορίτσια και τις γυναίκες να παρουσιάζουν πολύ υψηλότερα πσοοστά ημικρανίας μέχρι μετά την εμμηνόπαυση. Μετά την τελευταία, η νόσος υποχωρεί στις περισσότερες γυναίκες.
Για το λόγο αυτό, οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι οι διακυμάνσεις στις θηλυκές ορμόνες αποτελούν μείζονα παράγοντα κινδύνου, ιδιαίτερα όταν τα οιστρογόνα μειώνονται κατά τη διάρκεια της περιόδου. Τα περισσότερα επεισόδια ημικρανίας εμφανίζονται μερικές ημέρες πριν ή μετά την έμμηνο ρύση.
Ο Γκριν πιστεύει ότι η μείωση των οιστρογόνων αποτελεί προκλητικό παράγοντα.
«Κατά την έμμηνο ρύση και την ωορηξία, καθώς και μετά τον τοκετό, τα επίπεδα μειώνονται απότομα, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα», είπε.
«Μετά την εμμηνόπαυση, όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων παραμένουν χαμηλά, οι περισσότερες γυναίκες παρουσιάζουν βελτίωση. Η πτώση των οιστρογόνων αυξάνει την ερεθιστότητα του εγκεφαλικού φλοιού. Στην ημικρανία ο εγκεφαλικός φλοιός γενικά είναι πιο ευαίσθητος, συνήθως εξ’αιτίας γενετικών λόγων, επομένως αυτός είναι ένας πιθανός λόγος».
Μία πρόσφατη μικρή έρευνα έδειξε ότι τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων μπορεί να σχετίζονται με ημικρανίες στους άνδρες, ωστόσο οι επιστήμονες δήλωσαν ότι χρειάζονται μάλλον περισσότερες έρευνες.
Η ημικρανία μπορεί να προκληθεί και από άλλους παράγοντες, όπως το στρες, οι διαταραχές του ύπνου, οι ισχυροί θόρυβοι, τα έντονα φώτα, οι ισχυρές οσμές, καθώς και αρκετά τρόφιμα ή ποτά, όπως το κρασί και η σοκολάτα.
«Φανταστείτε την ημικρανία ως ένα πρόβλημα του οποίου το όριο για ένα επεισόδιο είναι πολύ χαμηλό», είπε ο Γκριν.
«Παράγοντες που είναι άσχετοι για έναν ασθενή, μπορεί να αποτελούν μείζονα προκλητικό παράγοντα για έναν άλλο. Οποιοσδήποτε μπορεί να παρουσιάσει κεφαλαλγία μετά την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας κρασιού, ωστόσο ακόμα και μία μικρή ποσότητα μπορεί να προκαλέσει ημικρανία σε έναν ασθενή με τη νόσο».
Η Λόντερ συμφώνησε. «Από την εμπειρία μου στην κλινική πράξη, ακούω συχνά για τις ισχυρές οσμές και αρκετές γυναίκες προσπαθούν να αποφεύγουν την έκθεση σε αυτές», είπε.
Επιπλέον, «οι γυναίκες αντιμετωπίζουν διαφορετικές προκλήσεις σε σχέση με τους άνδρες στο χώρο εργασίας και την καθημερινή τους ζωή και γνωρίζουμε ότι το στρες έχει αρνητική επίδραση στην πορεία της νόσου».
Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι η ημικρανία είναι μάλλον αποτέλεσμα αντίδρασης του εγκεφάλου σε μία σύνθετη αλληλεπίδραση ορμονών, γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
«Η ημικρανία δεν είναι μία ορμονική διαταραχή», είπε ο Μάικλ Οσίνσκι, διευθυντής του προγράμματος για τον πόνο και την ημικρανία στο NINDS των ΗΠΑ.
«Η νόσος έχει μεγάλη ποικιλομορφία και κάθε ασθενής πρέπει να διαγιγνώσκεται με τα δικά του κριτήρια».
Συμφωνεί ωστόσο με τους άλλους ειδικούς ότι οι ορμόνες έχουν κεντρικό ρόλο. «Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές οδοί που δυσλειτουργούν στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να εμφανίζεται ένα επεισόδιο ημικρανίας», είπε.
«Είναι μία διαταραχή των νεύρων και του εγκεφάλου».
Η Λόντερ τονίζει ότι αρκετοί άνθρωποι με τυπικούς ορμονικούς κύκλους δεν παρουσιάζουν ημικρανίες, «επομένως προφανώς ρυθμίζονται από αρκετούς παράγοντες στο εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον», είπε.
«Οι ορμόνες μπορούν να επηρεάσουν συγκεκριμένους νευρώνες στον εγκέφαλο ενεργοποιώντας τους. Είναι ένα νευρολογικό πρόβλημα».
Η Ίννα Μπέλφερ, μία νευρολόγος και επιστήμονας στο NIH των ΗΠΑ, συμφώνησε.
«Η ημικρανία είναι μία ενδιαφέρουσα πάθηση», είπε. «Έχουμε μία ομάδα νευρώνων στον εγκέφαλο οι οποίοι για κάποιο λόγο ενεργοποιούνται και στη συνέχεια για έναν άλλο λόγο σταματούν και αυτό είναι ένα επεισόδιο της ημικρανίας».
Η Μπέλφερ είναι η ίδια ασθενής από την ημικρανία καθώς είχε το πρώτο της επεισόδιο στην ηλικία των 12 ετών. «Παρουσίαζα σχεδόν 4 ή 5 επεισόδια κάθε μήνα», είπε. «Κάποια είχαν διάρκεια 5 ώρες, ένω άλλα έφταναν τις 3 ημέρες».
Τώρα που είναι πλέον 50 ετών, ο αριθμός των επεισοδίων έχει μειωθεί σε 1 ή 2 το μήνα.
«Η ένταση του πόνου έχει μειωθεί σημαντικά», είπε. «Πλέον μπορών να εργαστών κανονικά. Ωστόσο, η αύρα παραμένει. Η ναυτία παραμένει. Έχω ακόμα φωτοευαισθησία».
Έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι οι ημικρανίες παρουσιάζουν κληρονομικότητα. Έρευνες σε διδύμους, για παράδειγμα, έδειξαν ότι «αν ένας από τους δύο διδύμους έχει ημικρανία τότε υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να έχει και ο άλλος», είπε ο Οσίνσκι.
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις ορισμένων ερευνών, οι μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια μπορεί να προκαλέσουν οικογενή ημιπληγική ημικρανία, ένα είδος ημικρανίας που προκαλεί επίσης αδυναμία και μούδιασμα στη μία πλευρά του σώματος.
Σημαντικά δεδομένα έχουν διαπιστώσει ότι οι γυναίκες βιώνουν μεγαλύτερο πόνο και έχουν περισσότερη ευαισθησία στον τεχνητό πόνο σε σχέση με τους άνδρες. Το παραπάνω είναι ένα πιθανό αίτιο γιατί είναι πιο αυάλωτες στην ημικρανία.
«Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι διαφορά έχει ο εγκέφαλος ενός ασθενούς με ημικρανία από αυτόν ενός υγιούς ατόμου, ωστόσο πιστεύω ότι διαφορές που σχετίζονται με το φύλο καθιστούν τον εγκέφαλο των γυναικών πιο ευαίσθητο στο άλγος», είπε η Μπέλφερ.
Αν και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, διάφορα φάρμακα και συμπληρωματικές προσεγγίσεις, όπως οι αλλαγές στη διατροφή και οι τεχνικές χαλάρωσης, μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση και πρόληψη των συμπτωμάτων.
Οι γιατροί συνιστούν επίσης στον ασθενή να διατηρεί ημερολόγιο για τις ημικρανίες του, έτσι ώστε να είναι ευκολότερο να διαπιστωθούν οι προκλητικοί παράγοντες και να αντιμετωπιστούν κατάλληλα.
Μία άλλη έρευνα έδειξε επίσης ότι οι ασθενείς με φωτοευασθησία μπορούν να παρατηρήσουν οφέλη από την έκθεση στο πράσινο φως, καθώς φαίνεται ότι αυτό μειώνει τη σοβαρότητα των κεφαλαλγιών σε σχέση με το κανονικό φως.
Για τις περισσότερες γυναίκες τα συμπτώματα σταδιακά υποχωρούν με την ηλικία. Δυστυχώς, οι χειρότερες ημικρανίες «εμφανίζονται στις ηλικίες που οι γυναίκες προσπαθούν να ισορροπήσουν την εργασία με την οικογένεια», είπε η Λόντερ.
«Οι ημικρανίες βελτιώνονται σταδιακά στις περισσότερες γυναίκες, ωστόσο δεν κερδίζετε ποτέ πίσω τα χαμένα χρόνια στην εργασία, το σχολείο ή την οικογένεια», κατάληξε.
Βιβλιογραφία: The Washington Post