Ορισμένα στελέχη μυκήτων που βρίσκονται στο έντερο, παράγουν τοξίνες που μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου, όπως έδειξε μία νέα μελέτη.
Τα παραπάνω στελέχη των Candida albicans δεν είναι συνήθως επιβλαβή όταν τα επίπεδά τους παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, ωστόσο στους ασθενείς με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, οι μύκητες αυτοί πολλαπλασιάζονται υπερβολικά προκαλώντας φλεγμονή.
Η έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως στην ελκώδη κολίτιδα, μία νόσο που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και ελκώδεις αλλοιώσεις στα τοιχώματα του παχέος εντέρου. Στο κομμάτι αυτό του εντέρου, οι μύκητες έχουν υψηλότερα επίπεδα και παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία.
Όταν οι επιστήμονες συνέκριναν το μικροβίωμα 40 ασθενών με ελκώδη κολίτιδα με αυτό 38 εθελοντών που δεν είχαν φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα των C. albicans ήταν υψηλότερα στους ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα.
Μάλιστα, όσο σοβαρότερα ήταν τα συμπτώματα της νόσου, τόσο υψηλότερα ήταν τα επίπεδα των μυκήτων Candida στο έντερο.
Θέλοντας να εξετάσουν αν οι παραπάνω μύκητες μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή, οι επιστήμονες εξέτασαν μοντέλα πειραματοζώων (ποντικών). Στα ποντίκια που δεν είχαν φλεγμονή του παχέος εντέρου, τα στελέχη των μυκήτων που ανιχνεύθηκαν στον άνθρωπο δεν μπορούσαν να πολλαπλασιαστούν. Ωστόσο, στα ποντίκια με φλεγμονή που ομοίαζε την ελκώδη κολίτιδα, τα επίπεδα των μυκήτων αυτών έφτασαν σε υψηλά επίπεδα.
Όπως διαπιστώθηκε, οι μύκητες παρήγαγαν την τοξίνη candidalysin, η οποία προκαλούσε βλάβες στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η φλεγμονή.
Ακόμα και στα ποντίκια που έλαβαν στεροειδή, μία συχνή θεραπεία για την ελκώδη κολίτιδα, τα παθογόνα στελέχη μυκήτων συνέχιζαν να εκκρίνουν τοξίνες, γεγονός που μπορεί ίσως να εξηγήσει γιατί τα περισσότερα φάρμακα που χορηγούνται στην αντιμετώπιση της νόσου δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα.
«Από τα αποτελέσματα της μελέτης μας φαίνεται ότι τα στελέχη της C. albicans δεν μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή σε έναν ασθενή με επαρκές ανοσοποιητικό σύστημα», αναφέρουν οι συγγραφείς.
«Ωστόσο, σε ένα έντερο που υπάρχει ήδη φλεγμονή, οι μύκητες αυτοί πολλαπλασιάζονται, γεγονός που επηρεάζει την απόκριση στη θεραπεία τόσο στα πειραματόζωα όσο και στους ανθρώπους».
Φυσιολογικά, τα βακτήρια της C. albicans δεν είναι επιβλαβή για τον άνθρωπο. Ακόμα και αυτά που παράγουν τοξίνες μπορεί να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Στο έντερο των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα, ωστόσο, όπου υπάρχει εκτεταμένη φλεγμονή, οι μύκητες αυτοί πολλαπλασιάζονται προκαλώντας βλάβες.
Προς το παρόν δεν είναι ακόμα σαφές αν ο πολλαπλασιασμός των επιβλαβών μυκήτων προηγείται της φλεγμονή ή το αντίθετο.
«Δεν γνωρίζουμε αν συγκεκριμένα στελέχη εμφανίζονται στους ασθενείς σε κάποιο στάδιο της νόσου ή αν προϋπήρχαν και απλά πολλαπλασιάζονται κατά τις εξάρσεις της ελκώδους κολίτιδας», αναφέρον οι συγγραφείς.
«Σε κάθε περίπτωση, η μελέτη μας δείχνει ότι ορισμένοι μύκητες που βρίσκονται φυσιολογικά στο έντερο μπορεί να πολλαπλασιαστούν υπερβολικά και να ενισχύσουν τη φλεγμονή».
Στο εργαστήριο, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η τοξίνη candidalysin που παράγεται από τους μύκητες μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε συγκεκριμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, γνωστά ως μακροφάγα. Με τη σειρά τους, τα κύτταρα αυτά μπορεί να προκαλέσουν καταιγίδα κυτταροκινών, μίας κατηγορίας πρωτεϊνών που ενισχύουν τη φλεγμονή.
Στα ποντίκια, οι μύκητες που παράγουν τοξίνες προκάλεσαν αύξηση των ουδετεροφίλων, γεγονός που ενισχύει τη φλεγμονή καθώς και τις βλάβες στους ιστούς του εντέρου.
Τα ουδετερόφιλα ήταν περισσότερα στους ασθενείς με ενεργή ελκώδη κολίτιδα και, όπως έδειξε η μελέτη, η παρουσία τους ενίσχυσε τα επίπεδα των τοξινών που προέρχονται από μύκητες. Όταν οι επιστήμονες απέκλεισαν το μηχανισμό σηματοδότησης των ουδετεροφίλων σε μοντέλα πειραματοζώων, παρατήρησαν ότι περιορίστηκε η φλεγμονή στο παχύ έντερο.
Κατά συνέπεια, αυτός ο μηχανισμός θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει στόχο για την ανάπτυξη θεραπειών για τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Οι αντιμυκητιασικές θεραπείες ενδέχεται επίσης να έχουν χρησιμότητα.
Σήμερα, οι μύκητες του εντέρου δεν έχουν εξεταστεί στον ίδιο βαθμό με τα βακτήρια του εντέρου.
Μάλιστα, από το 2008 μέχρι το 2018, οι έρευνες που εξέτασαν βακτήρια ήταν 100 φορές περισσότερες σε σχέση με αυτές που εξέτασαν μύκητες του εντέρου.
Πρόσφατα δεδομένα έχουν δείξει ότι αυτό ήταν μία μεγάλη παράλειψη. Τα βακτήρια και οι μύκητες επηρεάζουν περίπου στον ίδιο βαθμό το ανοσοποιητικό σύστημα. Μάλιστα τα παθογόνα αυτά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ορισμένα είδη βακτηρίων, για παράδειγμα, μπορεί να διατηρήσουν χαμηλά τα επίπεδα της C. albicans.
Αν και προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στους μύκητες του εντέρου και τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, αυτή είναι μία από τις πρώτες μελέτες που εξερευνά τους μηχανισμούς της παραπάνω σύνδεσης.
Οι συγγραφείς έχουν ξεκινήσει ήδη μία νέα μελέτη με σκοπό να διαπιστώσουν ποιο ασθενείς ανταποκρίνονται καλύτερα στις αντιμυκητιασικές θεραπείες.
Η παρούσα μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature.