Τι είναι η ρευματική πολυμυαλγία;
Η ρευματική πολυμυαλγία χαρακτηρίζεται από μέτριο έως έντονο μυϊκό πόνο και ακαμψία στον αυχένα, τους ώμους και το ισχίο. Η ακαμψία είναι εντονότερη το πρωί ή μετά από μεγάλη διάρκεια ακινησίας. Η νόσος μπορεί να εξελιχθεί πολύ γρήγορα, σε κάποιες περιπτώσεις κυριολεκτικά εν μία νυκτί. Στους περισσότερους ασθενείς πάντως εμφανίζεται σταδιακά.
Τα αίτια της ρευματικής πολυμυαλγίας είναι άγνωστα. Έχει σχετιστεί πάντως με προβλήματα του ανοσοποιητικού, κληρονομικούς παράγοντες και ένα γεγονός, όπως για παράδειγμα μια λοίμωξη, που πυροδοτεί την εμφάνιση συμπτωμάτων. Το γεγονός ότι η ρευματική πολυμυαλγία είναι σπάνια σε ανθρώπους κάτω των 50 ετών και η συχνότητά της αυξάνεται με την ηλικία, δείχνει ότι μπορεί να συνδέεται με τη διαδικασία της γήρανσης.
Η ρευματική πολυμυαλγία συνήθως διαρκεί 1 έως μερικά χρόνια. Τα συμπτώματα της ρευματικής πολυμυαλγίας υποχωρούν γρήγορα μετά από θεραπεία με κορτικοστεροειδή, αλλά μπορεί να επιστρέψουν αν η θεραπεία διακοπεί νωρίς. Η θεραπεία με κορτικοστεροειδή δε φαίνεται να επηρεάζει τη διάρκεια της νόσου.
Τι είναι η γιγαντοκυτταρική ή κροταφική αρτηρίτιδα;
Η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα είναι μία μορφή αγγειίτιδας, μίας ομάδας διαταραχών που χαρακτηρίζονται από φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων. Αυτή η φλεγμονή προκαλεί στένωση των αρτηριών, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ροή αίματος διαμέσου αυτών. Στη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα, τα αγγεία που επηρεάζονται συχνότερα είναι αυτά της κεφαλής, ειδικά οι κροταφικές αρτηρίες. Για το λόγο αυτό, η νόσος κάποιες φορές καλείται κροταφική αρτηρίτιδα. Ωστόσο, άλλα αγγεία μπορεί επίσης να επηρεάζονται στη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα. Για να έχετε καλή πρόγνωση είναι απαραίτητο να λάβετε θεραπεία έγκαιρα, πριν συμβεί μη αναστρέψιμη βλάβη των ιστών.
Πώς σχετίζονται η ρευματική πολυμυαλγία και η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα;
Ο λόγος που η ρευματική πολυμυαλγία και η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα συχνά εμφανίζονται στον ίδιο ασθενή είναι άγνωστος. Έχει παρατηρηθεί πάντως ότι κάποιοι ασθενείς με ρευματική πολυμυαλγία αναπτύσσουν επίσης γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα είτε ταυτόχρονα είτε αφού τα συμπτώματα από το μυοσκελετικό έχουν υποχωρήσει. Άλλοι ασθενείς με γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα μπορεί να εμφανίσουν πολυμυαλγία λόγω των αρτηριών που φλεγμαίνουν.
Αν ένας ασθενής με γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα δεν λάβει θεραπεία, μπορεί να παρουσιάσει σοβαρά προβλήματα υγείας όπως απώλεια της όρασης ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Επομένως, εφ’ όσον η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα και η ρευματική πολυμυαλγία συχνά εμφανίζονται στον ίδιο ασθενή, είναι σημαντικό να αναζητούνται πάντα συμπτώματα γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας σε ασθενείς με ρευματική πολυμυαλγία.
Οι ασθενείς, επίσης, πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τα συμπτώματα της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας, επειδή η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι εξαιρετικά σημαντικές για να προληφθούν οι επιπλοκές της νόσου. Οποιαδήποτε συμπτώματα θα πρέπει να αναφέρονται αμέσως στο γιατρό σας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Ρευματικής Πολυμυαλγίας;
Εκτός από την ακαμψία του μυοσκελετικού που προαναφέρθηκε, οι ασθενείς με ρευματική πολυμυαλγία παρουσιάζουν επίσης συμπτώματα που ομοιάζουν γρίπη, όπως πυρετό, αδυναμία και απώλεια βάρους.
Ποια είναι τα συμπτώματα της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας;
Τα πρώιμα συμπτώματα της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας μπορεί να ομοιάζουν συμπτώματα γρίπης, όπως κόπωση, απώλεια της όρεξης και πυρετό. Τα συμπτώματα που συνδέονται με τη φλεγμονή των αρτηριών της κεφαλής περιλαμβάνουν κεφαλαλγία, πόνο, ευαισθησία στους κροτάφους, διπλωπία ή απώλεια της όρασης, ίλιγγο και διαταραχές της ισορροπίας. Πόνος μπορεί να εμφανιστεί επίσης στο σαγόνι και τη γλώσσα, ειδικά στο φαγητό. Σπανιότερα, η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα μπορεί να προκαλέσει έλκη στο τριχωτό της κεφαλής.
Ποιοι μπορεί να νοσήσουν από ρευματική πολυμυαλγία και γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα;
Οι γυναίκες λευκής φυλής ηλικίας άνω των 50 ετών διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ρευματικής πολυμυαλγίας και γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας. Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι πιθανότερο να εμφανίσουν κάποια από αυτές τις νόσους σε σχέση με τους άντρες, πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι άντρες με γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν απώλεια της όρασης. Αμφότερες νόσοι εμφανίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Η συχνότητα των δύο παθήσεων κορυφώνεται στις ηλικίες μεταξύ των 70 και 80 ετών.
Διάγνωση της Ρευματικής Πολυμυαλγίας και της Γιγαντοκυτταρικής Αρτηρίτιδας
Η διάγνωση της ρευματικής πολυμυαλγίας βασίζεται κυρίως στο ιατρικό ιστορικό και τα συμπτώματα του ασθενούς καθώς και στην κλινική εξέταση. Δεν υπάρχει ειδική εξέταση για τη νόσο, ωστόσο, ο γιατρός αρκετά συχνά θα ζητήσει εργαστηριακές εξετάσεις για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση ή να αποκλείσει άλλες νόσους από τη διαφορική διάγνωση.
Το πλέον κοινό εργαστηριακό εύρημα σε ασθενείς με ρευματική πολυμυαλγία είναι η αυξημένη ταχύτητα καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Αυτή η εξέταση καθορίζει το μέγεθος της φλεγμονής υπολογίζοντας την ταχύτητα με την οποία τα ερυθρά αιμοσφαίρια καθιζάνον σ’ ένα δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει αίμα. Μία αυξημένη ταχύτητα καθίζησης υποδεικνύει την παρουσία φλεγμονής. Αν και η ταχύτητα καθίζησης ερυθρών είναι ένα καλό διαγνωστικό εργαλείο, δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση της ρευματικής πολυμυαλγίας. Η αυξημένη ταχύτητα καθίζησης είναι ενδεικτικό σημείο φλεγμονής, αλλά αυτή μπορεί να οφείλεται σε διάφορες μορφές αρθρίτιδας ή άλλων ρευματολογικών νοσημάτων.
Για να θέσει τη διάγνωση της ρευματικής πολυμυαλγίας ο γιατρός μπορεί να χρειαστεί και τα αποτελέσματα άλλων εξετάσεων. Για παράδειγμα, η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη είναι ακόμα μία κοινή εξέταση για τον υπολογισμό της φλεγμονής. Εξετάζεται, ακόμη, η παρουσία του ρευματοειδούς παράγοντα, ενός αντισώματος που κάποιες φορές ανευρίσκεται σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Η ρευματική πολυμυαλγία και η ρευματοειδής αρθρίτιδα έχουν αρκετά κοινά συμπτώματα, ωστόσο οι ασθενείς με πολυμυαλγία σπάνια έχουν θετική εξέταση ρευματοειδούς παράγοντα. Επομένως μία θετική εξέταση ρευματοειδούς παράγοντα συνήθως συνιστά διάγνωση ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Όπως και με τη ρευματική πολυμυαλγία, η διάγνωση της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας βασίζεται στα συμπτώματα και την κλινική εξέταση. Με την κλινική εξέταση μπορεί να διαπιστωθεί αν η κροταφική αρτηρία είναι ευαίσθητη και φλεγμαίνει καθώς και αν ο σφυγμός είναι αδύναμος.
Όταν ο γιατρός υποψιάζεται γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα, συνήθως χρειάζεται και μια βιοψία της κροταφικής αρτηρίας. Κατά την εξέταση αυτή, ένα μικρό κομμάτι της κροταφικής αρτηρίας αφαιρείται μέσω μίας τομής του δέρματος πάνω από την περιοχή του κροτάφου και στη συνέχεια εξετάζεται στο μικροσκόπιο. Μία θετική βιοψία για τη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα θα δείξει μη φυσιολογικά κύτταρα στα τοιχώματα των αρτηριών. Κάποιοι ασθενείς με συμπτώματα γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας μπορεί μα έχουν αρνητική βιοψία. Στην περίπτωση αυτή μπορεί ο γιατρός να χρειαστεί και δεύτερη βιοψία.
Πώς θεραπεύεται η ρευματική πολυμυαλγία και η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα;
Η θεραπεία τόσο της ρευματικής πολυμυαλγίας όσο και της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας περιλαμβάνει κορτικοστεροειδή φάρμακα, όπως η πρεδνιζόνη.
Η ρευματική πολυμυαλγία ανταποκρίνεται σε μία χαμηλή ημερήσια δόση κορτικοστεροειδών που αυξάνεται όσο χρειάζεται μέχρι τα συμπτώματα να εξαφανιστούν. Σ’ αυτό το σημείο, ο γιατρός μπορεί να αρχίσει να μειώνει σταδιακά τη δόση με σκοπό να καθοριστεί το χαμηλότερο ποσό που απαιτείται για μην εκδηλώνεται συμπτωματολογία. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να διακόψουν το φάρμακο μετά από 6 μήνες έως 2 χρόνια. Αν τα συμπτώματα επανέλθουν, τότε χρειάζεται εκ νέου θεραπεία με κορτικοστεροειδή.
Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφένη, χρησιμοποιούνται επίσης για τη θεραπεία της ρευματικής πολυμυαλγίας. Τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά και η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό του στομάχου. Για τους περισσότερους ασθενείς, η θεραπεία με ΜΣΑΦ δεν είναι αρκετή για να προσφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Ακόμη και χωρίς θεραπεία, η ρευματική πολυμυαλγία συνήθως υποχωρεί μέσα σε μερικά χρόνια. Με τη θεραπεία, ωστόσο, τα συμπτώματα εξαφανίζονται γρήγορα, συνήθως σε 24 με 48 ώρες. Αν μετά τη χορήγηση κορτικοστεροειδών ο ασθενής δεν παρουσιάσει βελτίωση, τότε ο γιατρός είναι πιθανό να εξετάσει άλλους αιτιολογικούς παράγοντες για τη συμπτωματολογία.
Η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα θεραπεύεται με υψηλές δόσεις κορτικοστεροειδών. Αν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, η νόσος συνδέεται με μικρή πιθανότητα απώλειας της όρασης, επομένως θα πρέπει να χορηγούνται κορτικοστεροειδή το συντομότερο δυνατόν, ίσως ακόμη και πριν την επιβεβαίωση της διάγνωσης με βιοψία της κροταφικής αρτηρίας.
Όπως και με την ρευματική πολυμυαλγία, τα συμπτώματα της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας υποχωρούν γρήγορα με τη θεραπεία, ωστόσο η χορήγηση υψηλών δόσεων κορτικοστεροειδών συνεχίζεται για περίπου ένα μήνα.
Όταν τα συμπτώματα υποχωρήσουν και η ταχύτητα καθίζησης επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα, ο κίνδυνος απώλειας της όρασης μειώνεται σημαντικά. Ο γιατρός, τότε, μπορεί να αρχίσει να μειώνει σταδιακά τη δοσολογία των κορτικοστεροειδών.
Τόσο στη ρευματική πολυμυαλγία όσο και στη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα, τα συμπτώματα μπορεί να επανέλθουν όταν μειωθεί η δόση των κορτικοστεροειδών. Ο γιατρός μπορεί να διατηρήσει μία μικρή δόση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή ακόμα και να αυξήσει προσωρινά τη δόση για να ελέγξει τη συμπτωματολογία. Όταν τα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει και η θεραπεία με κορτικοστεροειδή έχει σταματήσει για αρκετά μεγάλο διάστημα, τότε η υποτροπή είναι αρκετά σπάνια.
Είτε λαμβάνονται μακροπρόθεσμα για τη θεραπεία της ρευματικής πολυμυαλγίας είτε για μικρότερο χρονικό διάστημα για τη θεραπεία της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας, τα κορτικοστεροειδή συνοδεύονται από αρκετές παρενέργειες. Τα περισσότερα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μετά από μακροχρόνια χρήση, ωστόσο, όλοι όσοι λαμβάνουν κορτικοστεροειδή ανεξαρτήτως δόσης ή χρονικής διάρκειας θα πρέπει να γνωρίζουν τις πιθανές παρενέργειες οι οποίες περιλαμβάνουν:
- Κατακράτηση υγρών και αύξηση του σωματικού βάρους
- Στρογγυλοποίηση του προσώπου
- Καθυστέρηση στην επούλωση τραυμάτων
- Μώλωπες
- Διαβήτη
- Μυοπάθειες (απώλεια μυϊκής μάζας)
- Γλαύκωμα
- Αυξημένη αρτηριακή πίεση
- Μειωμένη απορρόφηση ασβεστίου από τα οστά, που μπορεί να οδηγήσει σε οστεοπόρωση
- Ερεθισμός του στομάχου
- Αύξηση λοιμώξεων
Οι ασθενείς που παίρνουν κορτικοστεροειδή μπορεί να παρουσιάσουν οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες παρενέργειες. Όταν η θεραπεία με τα κορτικοστεροειδή φάρμακα διακοπεί, οι παρενέργειες υποχωρούν. Επειδή τα κορτικοστεροειδή φάρμακα μειώνουν την παραγωγή κορτικοστεροειδών ορμονών από το σώμα, είναι σημαντικό να μην σταματήσετε τη λήψη του φαρμάκου χωρίς να συμβουλευτείτε το γιατρό σας, αφού οι ορμόνες αυτές είναι σημαντικές για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού.
Πρόγνωση
Οι περισσότεροι ασθενείς με ρευματική πολυμυαλγία και γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα ζουν φυσιολογικές ζωές. Η διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας διαφέρει σε κάθε ασθενή. Μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής, η πολυμυαλγία μπορεί να επανεμφανιστεί, ωστόσο τα συμπτώματα υποχωρούν γρήγορα με την πρεδνιζόνη. Όταν αντιμετωπιστεί σωστά, η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα σπάνια επανεμφανίζεται.
Τι έρευνες γίνονται για τη ρευματική πολυμυαλγία και τη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα;
Η έρευνα συνεχώς παρέχει νέα στοιχεία που βοηθούν στην κατανόηση των μηχανισμών της ρευματικής πολυμυαλγίας και της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας. Τα θέματα που εξετάζονται αυτή τη στιγμή περιλαμβάνουν:
- Αίτια και μηχανισμοί: Οι ερευνητές αναζητούν διάφορους πιθανούς παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση ρευματικής πολυμυαλγίας και γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας όπως η γενετική προδιάθεση, οι διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Γίνεται μία προσπάθεια να κατανοηθεί καλύτερα η ανοσοβιολογία της φλεγμονής των αρτηριών καθώς και των παραγόντων που ευθύνονται για την ενεργοποίησή της.
- Πρόγνωση: Συγκρίνοντας την κλινική εικόνα υγιών ατόμων με ασθενείς από τις δύο αυτές παθήσεις, οι ερευνητές αποκρυπτογραφούν τους παράγοντες που σχετίζονται με τις εκδηλώσεις και την πρόγνωση των νόσων. Για παράδειγμα, μία πρόσφατη έρευνα απέδειξε ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν συμπτώματα στη γνάθο που οφείλονται στη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα, ενώ σε άνδρες ασθενείς προκαλούνται συχνότερα οπτικές βλάβες που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε απώλεια της όρασης.
- Θεραπεία: Αν και η θεραπεία με πρεδνιζόνη είναι σχεδόν πάντα αποτελεσματική και στις δύο παθήσεις, πολλές φορές συνοδεύεται από σοβαρές παρενέργειες. Για το λόγο αυτό, αναζητούνται θεραπείες που είναι τόσο ασφαλείς όσο και αποτελεσματικές. Γίνεται μία προσπάθεια να ανακαλυφθούν νέες θεραπευτικές αγωγές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε χαμηλότερες δόσεις από του στόματος στεροειδών με αποτέλεσμα να περιορίζονται αρκετά οι ανεπιθύμητες ενέργειες που τις συνοδεύουν.