Η ουρική αρθρίτιδα είναι μία πάθηση που προκαλείται από εναπόθεση κρυστάλλων αποτελούμενων από ουρικό μονονάτριο στις αρθρώσεις, με αποτέλεσμα την εμφάνιση άλγους και φλεγμονής.
Ένας από τους μείζονες παράγοντες κινδύνου για την ουρική αρθρίτιδα είναι η υπερουριχαιμία ή τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα. Το ουρικό οξύ αποτελεί το τελικό προϊόν της διάσπασης των πουρινών, οι οποίες προέρχονται κυρίως από το κόκκινο κρέας.
Τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος και η ουρική αρθρίτιδα αποτελούν επίσης βιοδείκτες για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Οι ερευνητές προσπαθούν να αναζητήσουν, επομένως, τη συσχέτιση μεταξύ διαφόρων ομάδων τροφίμων, όπως το κρέας, το αλκοόλ, τα θαλασσινά, ο καφές, τα γαλακτοκομικά, το φολικό οξύ και της ουρικής αρθρίτιδας.
Η φρουκτόζη είναι ένας απλός μονοσακχαρίτης που βρίσκεται συνήθως στα φρούτα, ελεύθερη ή ως τμήμα της σουκρόζης. Βρίσκεται επίσης σε διάφορες ποσότητες στο σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη (HFCS), που αποτελεί επεξεργασμένη μορφή του σιροπιού καλαμποκιού με σουκρόζη. Καθώς αποτελεί υγρό σάκχαρο και είναι ιδιαίτερα φτηνό, χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα στο δυτικό κόσμο.
Αρκετοί επιδημιολόγοι έχουν τονίσει την παροδική συσχέτιση μεταξύ της αύξησης στη χρήση του HCFS και της συνολικής ποσότητας φρουκτόζης στη διατροφή, με αντίστοιχη αύξηση των περιστατικών ουρικής αρθρίτιδας και υπερουριχαιμίας. Μία μεγάλης κλίμακας μελέτη της βιβλιογραφίας διαπίστωσε ότι οι περισσότερες έρευνες αναδεικνύουν το ρόλο της αυξημένης κατανάλωσης φρουκτόζης ως παράγοντα κινδύνου για την ουρική αρθρίτιδα.
Η πιο κοινή πηγή φρουκτόζης στη διατροφή είναι τα αναψυκτικά με ζάχαρη, στα οποία η HFCS είναι το γλυκαντικό που χρησιμοποιείται συχνότερα. Η ουρική αρθρίτιδα είναι συχνότερη στους άνδρες. Καθώς, ωστόσο, η πλειοψηφία των εθελοντών στις έρευνες είναι γυναίκες, η επίδραση της φρουκτόζης στην εμφάνιση της ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να μην είναι τόσο εμφανής. Οι ορμόνες των γυναικών προάγουν την απέκκριση ουρικού οξέος και προσφέρουν πρόληψη από την ουρική αρθρίτιδα με διάφορους τρόπους που δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητοί.
Με ποιο τρόπο η αυξημένη κατανάλωση φρουκτόζης οδηγεί σε ουρική αρθρίτιδα;
Μετά την κατανάλωσή της, η φρουκτόζη μεταφέρεται στο ήπαρ όπου μετατρέπεται σε φωσφορική-1-φρουκτόζη, προκαλώντας μείωση στα επίπεδα του ATP. Η επακόλουθη αύξηση του AMP σημαίνει ότι μετατρέπεται σε IMP απουσία φωσφόρου για τη φωσφορυλίωση. Μπορεί να εισέλθει έτσι στη συνθετική οδό του ουρικού οξέος. Η αύξηση στην πρόσληψη φρουκτόζης σε συνδυασμό με τα μειωμένα επίπεδα του ATP μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση παραγωγής των νουκλεοτιδίων πουρίνης με ανεπιθύμητη ενέργεια την αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος.
Μία άλλη πιθανή αιτία είναι η μειωμένη ευασθησία στην ινσουλίνη λόγω της περιφερικής εναπόθεσης λίπους που προκαλεί η φρουκτόζη, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μειωμένη απέκκριση ουρικού οξέος.
Έρευνες σχετικά με τη χορήγηση της φρουκτόζης από του στόματος ή ενδοφλεβίως έχουν δείξει ότι ακολουθείται από μία ταχεία αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα καθώς οι πουρίνες διασπώνται και συνθέτονται περισσότερες πουρίνες. Η αύξηση αυτή ήταν ακόμα μεγαλύτερη σε ασθενείς που είχαν ήδη υπερουριχαιμία ή ουρική αρθρίτιδα. Οι εθελοντές που κατανάλωναν δύο ή περισσότερα αναψυκτικά με ζάχαρη ημερησίως είχαν 85% αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν ουρική αρθρίτιδα σε σχέση με αυτούς που κατανάλωναν λιγότερο από 1 το μήνα. Αυτοί που κατανάλωναν 1 αναψυκτικό τη μέρα είχαν 45% αυξημένο κίνδυνο.
Οι συσχετισμοί αυτοί ήταν παρόντες ανεξαρτήτως κατανάλωσης αλκοόλ, δείκτη μάζας σώματος, ηλικίας, αρτηριακής πίεσης ή παρουσίας νεφρικής νόσου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι τα φρούτα και τα λαχανικά με μεγάλη περικεκτικότητα σε φρουκτόζη αυξάνουν τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας σε ορισμένα άτομα. Τα άτομα αυτά πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωση γλυκών φρούτων και αναψυκτικών. Παράλληλα, πρέπει να συνεχίσουν να καταναλώνουν λαχανικά και φρούτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη λόγω της δράσης τους στην πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου, του καρκίνου και των νόσων που σχετίζονται με την ηλικία.
Το γονίδιο SLC2A9 προστατεύει αυτούς που το φέρουν από την ουρική αρθρίτιδα καθώς αυξάνει την απέκκριση ουρικού οξέος από τα νεφρά. Ωστόσο, η υψηλή πρόσληψη ζάχαρης οδηγεί σε άρση της προστατευτικής αυτής δράσης και εμφάνιση υπερουριχαιμίας, με κάθε αναψυκτικό ημερησίως να αυξάνει τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας κατά 15% στα άτομα αυτά.
Οδηγίες και Πρόγνωση
Συνοπτικά, φαίνεται ότι η υψηλή καθημερινή κατανάλωση αναψυκτικών με ζάχαρη σχετίζεται με ουρική αρθρίτιδα, παχυσαρκία και εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου. Ένα κουτάκι αναψυκτικού περιέχει περίπου 32γρ προστιθέμενα σάκχαρα. Σύμφωνα με τις οδηγίες του American Heart Association η κατανάλωση των σακχάρων αυτών δεν πρέπει να ξεπερνά τα 20γρ ημερησίως για τις γυναίκες και τα 36γρ για τους άντρες.
Είναι ξεκάθαρο, επομένως, ότι οι ασθενείς με ιστορικό ουρικής αρθρίτιδας πρέπει να αντικαταστήσουν τα αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη με νερό ή διαιτητικά αναψυκτικά για να μειώσουν τη συμπτωματολογία της νόσου. Αντίστοιχα, αυτοί που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας πρέπει να αποφεύγουν τα αναψυκτικά με ζάχαρη ή να περιορίσουν την κατανάλωσή τους σε λιγότερο από 1-2 το μήνα.