Νέα Εξέταση Αίματος Ανιχνεύει τη Νόσο Alzheimer στα Πρώιμα Στάδια

Μία νέα εξέταση αίματος μπορεί να ανιχνεύσει τις βλάβες από τη νόσο Alzheimer στον εγκέφαλο ακόμα και πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματά της, δηλαδή η σύγχυση και η απώλεια μνήμης, όπως έδειξε μία νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον και το Κέντρο Νευροεκφυλιστικών Νόσων στη Γερμανία.

Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine. Η εξέταση αυτή θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για να ανιχνεύσει όχι μόνο τις βλάβες από τη νόσο Alzheimer, αλλά και από άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους όπως η πολλαπλή σκλήρυνση, οι τραυματισμοί του εγκεφάλου και το εγκεφαλικό επεισόδιο.

«Η εξέταση αυτή μπορεί να ενταχθεί εύκολα ως προληπτικός έλεγχος σε μία νευρολογική κλινική», είπε ο Μπράιαν Γκόρντον, αναπληρωτής καθηγητής ραδιολογίας και κύριος συγγραφέας της μελέτης. «Επιβεβαιώσαμε την αποτελεσματικότητα της εξέτασης σε ασθενείς με νόσο Alzheimer καθώς γνωρίζουμε ότι στον εγκέφαλό τους γίνεται εκτεταμένος νευροεκφυλισμός. Ωστόσο, η εξέταση δεν είναι ειδική για τη νόσο Alzheimer, καθώς η θετική εξέταση μπορεί να αποτελέσει διαγνωστικό δείκτη αρκετών νευρολογικών νόσων και τραυματισμών».

Η εξέταση ανιχνεύει τη νευροϊνική ελαφριά αλυσίδα, μία δομική πρωτεΐνη που σχηματίζει ένα μέρος του εσωτερικού σκελετού των νευρώνων. Όταν οι εγκεφαλικοί νευρώνες παθαίνουν βλάβες ή καταστρέφονται, η πρωτεΐνη διαφεύγει στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό που καλύπτει τον εγκέφαλο και στη συνέχεια εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν υψηλά επίπεδα της πρωτεΐνης στο ΕΝΥ ενός ασθενούς, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι έχουν γίνει βλάβες σε ορισμένα από τα εγκεφαλικά του κύτταρα. Η λήψη ωστόσο ενός δείγματος από το ΕΝΥ απαιτεί οσφυονωτιαία παρακέντηση, μία επέμβαση που αρκετοί ασθενείς δεν θέλουν να κάνουν. Οι επιστήμονες της έρευνας εξέτασαν αν οι νευρολογικές βλάβες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα επίπεδα της πρωτεΐνης στο αίμα.

Οι εθελοντές που εξετάστηκαν ήταν μία ομάδα οικογενειών με μία σπάνια γενετική μετάλλαξη που προκαλεί νόσο Alzheimer σε νεαρές ηλικίες, τυπικά στα 30-, 40- ή 50-. Οι οικογένειες είχαν λάβει μέρος στη μελέτη DIAN (Dominantly Inherited Alzheimer’s Network), μία διεθνή βάση δεδομένων από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον που έχει σκοπό να διερευνήσει τα αίτια της νόσου Alzheimer. Ένας γονέας με τη μετάλλαξη έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει τη μετάλαξη στα παιδιά του και κάθε παιδί που κληρονομεί τη μετάλλαξη είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παρουσιάσει συμπτώματα άνοιας την ίδια ηλικία με τον γονιό του. Το χρονικό αυτό περιθώριο δίνει στους ερευνητές την ευκαιρία να εξετάσουν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο τα χρόνια πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων της άνοιας.

Οι επιστήμονες εξέτασαν περισσότερους από 400 εθελοντές που είχαν λάβει μέρος στην έρευνα DIAN, εκ των οποίων οι 247 είχαν τη μετάλλαξη. Οι υπόλοιποι 162 ήταν συγγενείς τους χωρίς τη μετάλλαξη και αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Κάθε εθελοντής είχε επισκεφθεί μία κλινική της DIAN και είχε δώσει αίμα, είχε κάνει απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου και είχε συμπληρώσει ερωτηματολόγια για την εκτίμηση των γνωστικών λειτουργιών. Σχεδόν οι μισοί εθελοντές είχαν κάνει τις παραπάνω εξετάσεις αρκετές φορές με διαφορά 2-3 χρόνια μεταξύ της καθεμίας.

Στους εθελοντές με το μεταλλαγμένο γονίδιο, τα επίπεδα των πρωτεϊνών ήταν υψηλότερα στην αρχή της έρευνας και παρουσίασαν αύξηση στις μελλοντικές εξετάσεις. Στους εθελοντές με το φυσιολογικό γονίδιο τα επίπεδα της πρωτεΐνης ήταν χαμηλά και παρέμειναν χαμηλά σε όλη τη διάρκεια της έρευνας. Η διαφορά πάντως ήταν ανιχνεύσιμη 16 χρόνια πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων της άνοιας.

Επιπλέον, όταν οι ερευνητές εξέτασαν τις απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου των εθελοντών παρατήρησαν ότι η ταχύτητα με την οποία τα επίπεδα των πρωτεϊνών παρουσίαζαν αύξηση ταυτιζόταν με την ταχύτητα μείωσης στο μέγεθος του προσφηνοειδούς λοβίου, ενός τμήματος του εγκεφάλου που συνδέεται με τη μνήμη.

«Τα 16 χρόνια πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων είναι αρκετός καιρός, ωστόσο μπορούσαμε να ανιχνεύσουμε διαφορές ακόμα και τότε», είπε η Στέφανι Σουλτζ, μία επιστήμονας που είχε λάβει μέρος στη μελέτη. «Η πρωτεΐνη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως βιοδείκτης για να ανιχνεύσει αυτούς που θα εμφανίσουν κλινικά συμπτώματα».

Για να διαπιστωθεί αν τα επίπεδα της πρωτεΐνης στο αίμα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προγνωστικός δείκτης για την έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από 39 εθελοντές με το μεταλλαγμένο γονίδιο που έκαναν εκ νέου εξετάσεις 2 χρόνια μετά την τελευταία τους επίσκεψη. Οι εθελοντές έκαναν απεικονιστικές εξετάσεις στον εγκέφαλο καθώς και 2 τεστ εκτίμησης των γνωστικών λειτουργιών. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές που είχαν τα υψηλότερα επίπεδα της πρωτεΐνης, είχαν επίσης αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν ατροφία του εγκεφάλου και έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών κατά τη δεύτερη επίσκεψη για την επανεκτίμηση.

«Είναι σημαντικό να επιβεβαιώσουμε τα ευρήματά μας σε όσους παρουσιάζουν νόσο Alzheimer σε μεγαλύτερη ηλικία. Θα μπορέσουμε έτσι να εκτιμήσουμε ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να γίνεται ο προληπτικός έλεγχος», είπε ένας από τους συντελεστές της έρευνας.

Όλες οι νευρολογικές βλάβες μπορεί να προκαλέσουν διαρροή της πρωτεΐνης από τους νευρώνες στο αίμα. Τα επίπεδα της πρωτεΐνης είναι υψηλά σε ασθενείς με άνοια με σωμάτια Lewy ή νόσο Huntington και αυξάνονται υπερβολικά σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση κατά τη διάρκεια μίας έξαρσης.

Πριν αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως η εξέταση, οι επιστήμονες θα πρέπει να καθορίσουν ποιες τιμές της πρωτεΐνης θεωρούνται «αυξημένες» και επομένως απαιτούν άμεση αντιμετώπιση. Πρέπει να καθοριστούν επίσης οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις για τις οποίες θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί η εξέταση.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η εξέταση θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μερικά χρόνια για να ανιχνεύσει τα σημεία εγκεφαλικής βλάβης σε διάφορους ασθενείς. Τονίζουν ωστόσο ότι ακόμα χρειάζονται περισσότερες μελέτες προκειμένου να μπορούμε να προβλέψουμε με βεβαιότητα την εμφάνιση κάποιας νευροεκφυλιστικής νόσου.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα