Τα τελευταία χρόνια, οι παθήσεις που επηρεάζουν τους ασθενείς στο δυτικό κόσμο έχουν παρουσιάσει διαφοροποίηση σε σχέση με το παρελθόν. Ο εμβολιασμός, οι καλές συνθήκες υγιεινής και η χρήση των αντιβιοτικών έχουν αντιμετωπίσει τις περισσότερες λοιμώδεις νόσους. Τη θέση των τελευταίων έχουν λάβει σήμερα μία σειρά από φλεγμονώδη νοσήματα. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί αύξηση στα ποσοστά των αλλεργιών και των αυτοανόσων παθήσεων, όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, η κοιλιοκάκη και η πολλαπλή σκλήρυνση. Το εντερικό μικροβίωμα έχει επίσης παίξει ρόλο στην παραπάνω αλλαγή.
Περιεχόμενα:
Τι είναι το Εντερικό Μικροβίωμα;
Ο αποικισμός του εντέρου ξεκινά τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής και περνά από διάφορα στάδια. Όταν το έμβρυο βρίσκεται ακόμα στη μήτρα μπορεί να εκτεθεί σε βακτήρια από το έντερο της μητέρας τα οποία διέρχονται μέσω του πλακούνται στο αμνιακό υγρό. Ο κύριος αποικισμός ωστόσο ξεκινά μετά τον τοκετό, είτε αυτός είναι φυσικός είτε γίνεται καισαρική. Κάθε μία από τις παραπάνω μεθόδους οδηγεί σε διαφορετική πορεία αποικισμού. Ο αποικισμός επηρεάζεται επίσης από τη διατροφή (μητρικό γάλα ή φόρμουλα) και τη μετάβαση στα στερεά τρόφιμα. Η ασθένεια της μητέρας και του βρέφους που οδηγούν σε χορήγηση αντιβιοτικών μπορεί να παρέμβουν στην παραπάνω διαδικασία. Ο αποικισμός ολοκληρώνεται περίπου στα 2 χρόνια ζωής και κάθε άτομο έχει πλέον ένα μοναδικό συνδυασμό μικροοργανισμών τα οποία κατοικούν κυρίως στο παχύ έντερο. Η φύση του εντερικού μικροβιώματος διαφέρει επίσης ανάλογα με τη γεωγραφική τοποθεσία.
Γιατί οι 1000 Πρώτες Μέρες έχουν τόσο Μεγάλη Σημασία;
Γνωρίζουμε πλέον ότι ο αποικισμός του γαστρεντερικού σωλήνα από τα βακτήρια, καθώς και η καλή διατροφή από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι το 2ο έτος της ζωής (οι πρώτες 1000 ημέρες δηλαδή), μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την υγεία από την παιδική ηλικία μέχρι και την ενήλικη ζωή.
Μία πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine υπογραμμίζει τη σημαντικότητα του πληθυσμού των βακτηρίων που αποικούν το γαστρεντερικό μας σωλήνα και συμβάλλουν στην ανάπτυξη προστατευτικών και μεταβολικών λειτουργιών του οργανισμού. Στην ουσία, τα βακτήρια του εντέρου λειτουργούν ως ένα επιπλέον όργανο του σώματος προσφέροντας προστατευτικούς μεταβολίτες και αντιβακτηριακές ουσίες.
Κατά τις πρώτες 1000 ημέρες της ανάπτυξης του εμβρύου, συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές κατά την ανάπτυξη των διαφόρων οργάνων και ιδιαίτερα του γαστρεντερικού σωλήνα. Τα βακτήρια και τα προϊόντα τους αλληλεπιδρούν με τις λειτουργίες του οργανισμού που αναπτύσσονται, προκαλώντας έτσι μακροπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο που ανταποκρίνεται το παιδί (και μεταγενέστερα ο ενήλικας) σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα όπως η διατροφή, τα κατοικίδια και τα αντισώματα. Τελικά, αυτό βοηθά το άτομο να παραμείνει υγιές ή οδηγεί στην εμφάνιση κάποιας χρονίας νόσου, όπως ο διαβήτης τύπου 1 ή οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου.
Το Μικροβίωμα και η Διαδικασία της Ανοχής
Ο κατάλληλος αποικισμός του εντέρου έχει ιδιαίτερη σημασία για να διασφαλιστούν οι αντιδράσεις τόσο στα επιβλαβή όσο και τα μη επιβλαβή ερεθίσματα. Η ανοχή, δηλαδή η διαδικασία του διαχωρισμού ανάμεσα στα δυνητικά επιβλαβή και τα αβλαβή ερεθίσματα, είναι ο τρόπος που συμβαίνει αυτό. Ένα παράδειγμα είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα στους επιβλαβείς λοιμώδεις παράγοντες, όπως η E. coli και τα συστατικά διαφόρων τροφίμων (όπως το γάλα και τα λαχανικά) που είναι αβλαβή εκτός αν προκληθεί λανθασμένα ανοσιακή απόκριση (αυτοάνοσα νοσήματα).
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις όπου το έντερο αποικείται από ακατάλληλα βακτήρια, ακόμα και τα μη επιβλαβή ερεθίσματα, όπως τα αντιβιοτικά, τα συστατικά διαφόρων τροφίμων και τα μη παθογόνα βακτήρια, μπορεί να προκαλήσουν φλεγμονή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες παθήσεις, όπως οι αλλεργίες και οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου.
Τι Σημαίνει Αυτό για τους Νέους Γονείς;
Τη στιγμή της σύλληψης η μητέρα πρέπει να είναι υγιής. Κατά την εγκυμοσύνη, πρέπει να προσπαθήσει να πάρει μόνο τα απαραίτητα κιλά, να συνεχίσει την άσκηση και να αποφύγει τις λοιμώξεις που απαιτούν χορήγηση αντιβιοτικών. Τα παραπάνω μέτρα θα βοηθήσουν στον φυσιολογικό αποικισμό του εντέρου. Όταν το έμβρυο γεννιέται με φυσικό τοκετό, ένας μεγάλος αριθμός βακτηρίων εισέρχεται στο έντερό του, καθώς καταπίνει μικροοργανισμούς που βρίσκονται στο έντερο και τον κόλπο της μητέρας. Μετά τη γέννηση, το μητρικό γάλα, το οποίο πρέπει να αποτελεί τη μοναδική τροφή του βρέφους κατά του 4 πρώτους μήνες, βοηθά στον αποικισμό του εντέρου. Το μητρικό γάλα περιέχει βακτήρια από το έντερο της θηλάζουσας, καθώς και συστατικά που ενισχύουν τον πολλαπλασιασμό των ωφελίμων βακτηρίων (προβιοτικών). Ιδανικά, δεν πρέπει να χορηγηθούν στο βρέφος αντιβιοτικά, καθώς τα τελευταία μπορεί να επηρεάσουν τον φυσιολογικό αποικισμό του εντέρου.
Βιβλιογραφία: Harvard Health