Χρόνια Νεφρική Νόσος: Από το Α ως το Ω

Η χρόνια νεφρική νόσος (ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει όλες τις βαθμίδες της μειωμένης νεφρικής λειτουργίας.

Αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα και εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικιωμένους ασθενείς. Στο 30% των ηλικιωμένων, ωστόσο, η νόσος είναι σταθερή ενώ σε νεότερους ασθενείς υπάρχει προοδευτική απώλεια της νεφρικής λειτουργίας.

Η χρόνια νεφρική νόσος έχει σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νόσων και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και σήμερα αποτελεί την 9η αιτία θανάτου στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τις οδηγίες από το Kidney Disease Outcomes Quality Initiative (KDOQI) ως χρόνια νεφρική νόσος ορίζεται η νεφρική βλάβη ή ο μειωμένος ρυθμός σπειραματικής διήθησης κάτω από 60 mL/min/1.73 m2 για τουλάχιστον 3 μήνες. Ανεξαρτήτου αιτιολογίας, όταν η απώλεια των νεφρώνων και η μείωση της λειτουργικής νεφρικής μάζας φτάσει ένα σημείο καμπής, οι εναπομείναντες νεφρώνες ξεκινούν μια διαδικασία μη αναστρέψιμης σκλήρωσης που οδηγεί σε προοδευτική έκπτωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης.

Στάδια

Τα στάδια της χρόνιας νεφρικής νόσου έχουν ταξινομηθεί ως εξής:

  • Στάδιο 1: Νεφρική βλάβη με φυσιολογικό ή αυξημένο ρυθμό σπειραματικής διήθησης (>90mL/min/1.73 m2)
  • Στάδιο 2: Μικρή μείωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (60-89 mL/min/1.73 m2)
  • Στάδιο 3α: Μέτρια μείωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (45-59 mL/min/1.73 m2)
  • Στάδιο 3β: Μέτρια μείωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (30-44 mL/min/1.73 m2)
  • Στάδιο 4: Σοβαρή μείωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (15-29 mL/min/1.73 m2)
  • Στάδιο 5: Νεφρική ανεπάρκεια (ρυθμός σπειραματικής διήθησης <15 mL/min/1.73 m2)

Στα στάδια 1 και 2 της χρόνιας νεφρικής νόσου ο μειωμένος ρυθμός σπειραματικής διήθησης δεν αρκεί για να τεθεί η διάγνωση της νόσου. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται και η παρουσία τουλάχιστον μίας από τις παρακάτω ενδείξεις νεφρικής βλάβης:

  • Αλβουμινουρία (έκκριση αλβουμίνης >30mg/24hr ή αναλογία αλβουμίνης:κρεατινίνης >30mg/g)
  • Διαταραχές στην καθίζιση των ούρων
  • Ηλεκτρολυτικές και άλλες διαταραχές λόγω παθήσεων των σωληναρίων
  • Ιστολογικές ανωμαλίες
  • Δομικές ανωμαλίες ορατές στις απεικονιστικές εξετάσεις
  • Ιστορικό μεταμόσχευσης νεφρού

Η υπέρταση αποτελεί συχνό σύμπτωμα της χρόνιας νεφρικής νόσου, ωστόσο δεν αποτελεί δείκτη καθώς είναι αρκετά κοινή και σε ασθενείς χωρίς τη νόσο.

Σημεία και συμπτώματα

Οι ασθενείς στα στάδια 1-3 συνήθως είναι ασυμπτωματικοί. Οι κλινικές εκδηλώσεις της νόσου που είναι αποτέλεσμα της μειωμένης νεφρικής λειτουργίας συνήθως εμφανίζονται στα στάδια 4-5.

Σημεία της μεταβολικής οξέωσης στο στάδιο 5 της χρόνιας νεφρικής νόσου περιλαμβάνουν:

  • Πρωτεϊνικό υποσιτισμό
  • Απώλεια βάρους
  • Μυϊκή αδυναμία

Σημεία διαταραχών στον τρόπο που τα νεφρά μεταβολίζουν το νερό και το αλάτι περιλαμβάνουν:

  • Περιφερικό οίδημα
  • Πνευμονικό οίδημα
  • Υπέρταση

Η αναιμία στη χρόνια νεφρική νόσο έχει συσχετιστεί με τα ακόλουθα:

  • Κόπωση
  • Μειωμένη αντοχή στην άσκηση
  • Μειωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού και έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών
  • Μειωμένη ποιότητα ζωής
  • Εμφάνιση καρδιαγγειακών νόσων
  • Επιδείνωση της καρδιακής ανεπάρκειας ή εμφάνιση νέας
  • Αυξημένη θνησιμότητα από παθήσεις του καρδιαγγειακού

Άλλες κλινικές εκδηλώσεις της ουραιμίας στην τελικού σταδίου νεφρική νόσο, που είναι συχνότερες σε ασθενείς που κάνουν ανεπαρκή αιμοκάθαρση, περιλαμβάνουν τις ακόλουθες:

  • Περικαρδίτιδα: Μπορεί να επιπλακεί από καρδιακό επιπωματισμό και να προκαλέσει ακόμα και το θάνατο αν δεν γίνει αντιληπτή
  • Εγκεφαλοπάθεια: Μπορεί να εξελιχθεί σε κώμα και τελικά θάνατο
  • Περιφερική νευροπάθεια, συνήθως ασυμτπωματική
  • Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
  • Συμπτώματα από το γαστρεντερικό: ανορεξία, ναυτία, έμετος, διάρροια
  • Δερματικές εκδηλώσεις: Ξηροδερμία, κνησμός, εκχυμώσεις
  • Κόπωση, υπνηλία
  • Υποσιτισμός
  • Στυτική δυσλειτουργία, μειωμένη libido, αμηνόρροια
  • Διαταραχές των αιμοπεταλίων με τάση για αιμορραγία

Διάγνωση

Οι εργαστηριακές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση της χρόνιας νεφρικής νόσου περιλαμβάνουν:

  • Εξετάσεις αίματος
  • Βασικό μεταβολικό προφίλ
  • Ανάλυση ούρων
  • Επίπεδα αλβουμίνης στον ορό: Η υποαλβουμιναιμία μπορεί να είναι αποτέλεσμα υποσιτισμού, πρωτεϊνουρίας ή χρόνιας φλεγμονής
  • Λιπιδαιμικό προφίλ: Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις

Ενδείξεις για νεφρική οστική νόσο μπορούν να δώσουν τα ακόλουθα τεστ:

  • Επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στον ορό
  • 25-υδροξυβιταμίνη D
  • Αλκαλική φωσφατάση
  • Επίπεδα παραθυρεοειδούς ορμόνης (PTH)

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ακόλουθες εξετάσεις μπορεί επίσης να περιληφθούν στην εκτίμηση του ασθενούς με χρόνια νεφρική νόσο:

  • Ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών ορού και ούρων: Η ανεύρεση μονοκλωνικών πρωτεϊνών πιθανώς αντιπροσωπεύει πολλαπλό μυέλωμα
  • Αντιπυρηνικά αντισώματα, επίπεδα δίκλωνου DNA: Εξέταση για τη διάγνωση του Συστηματικού Ερυθηματώδη Λύκου
  • Επίπεδα συμπληρώματος στον ορό: Κάποιες σπειραματονεφρίτιδες επηρεάζουν τις τιμές
  • Επίπεδα των αντισωμάτων ANCA: Τα θετικά ευρήματα είναι βοηθητικά για τη διάγνωση κοκκιωμάτωσης με πολυαγγειίτιδα (Wegener) και μικροσκοπικής πολυαγγειίτιδας
  • Αντισώματα έναντι της βασικής μεμβράνης του νεφρικού σπειράματος: Η παρουσία τους είναι συνήθως ενδεικτική συνδρόμου Goodpasture
  • Ηπατίτιδα Β και C, ιός HIV: Παθήσεις που σχετίζονται με κάποιες σπειραματονεφρίτιδες

Απεικονιστικές εξετάσεις

Οι απεικονιστικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση της χρόνιας νεφρικής νόσου περιλαμβάνουν τις ακόλουθες:

  • Υπερηχογράφημα νεφρών: Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο υδρονέφρωσης, που ενδέχεται να υπάρχει σε πρώιμη απόφραξη ή αφυδατωμένους ασθενείς, ή για εμπλοκή του οπισθοπεριτόναιου με ίνωση, κακοήθειες ή διάχυτη λεμφαδενοπάθεια
  • Ανιούσα πυελογραφία: Χρήσιμη σε περιπτώσεις όπου υπάρχει υποψία παρεμπόδισης παρά το αρνητικό υπερηχογράφημα, καθώς και για τη διάγνωση νεφρολιθίασης
  • Αξονική τομογραφία: Χρησιμοποιείται για να ταυτοποιήσει μάζες και κύστες που έχει ανιχνεύσει το υπερηχογράφημα. Αποτελεί επίσης την πιο αξιόπιστη απεικονιστική εξέταση για τη διάγνωση νεφρολιθίασης
  • Μαγνητική τομογραφία (MRI): Χρησιμοποιείται σε ασθενείς που χρειάζονται αξονική τομογραφία αλλά δεν μπορούν να πάρουν ενδοφλέβιο σκιαγραφικό. Χρήσιμη και στη διάγνωση της νεφρικής φλεβοθρόμβωσης
  • Σπινθηρογράφημα νεφρών: Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση της νεφρικής αρτηριακής στένωσης όταν πραγματοποιείται με χορήγηση κατοπτρίλης, ποσοτικοποιεί επίσης τη νεφρική λειτουργία
Βιοψία

Η διαδερμική βιοψία νεφρού γενικά ενδείκνυται όταν η νεφρική βλάβη ή/και η πρωτεϊνουρία είναι νεφρωσικού τύπου και η διάγνωση δεν είναι σίγουρη μετά τις υπόλοιπες εξετάσεις.

Πρόληψη/Θεραπεία

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των αιτιών της νόσου καθώς και η λήψη μέτρων πρόληψης είναι ιδιαίτερης σημασίας σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο. Με τον τρόπο αυτό επιβραδύνεται ή σταματά η εξέλιξη της νόσου. Η θεραπεία των ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο πρέπει να επικεντρωθεί στα ακόλουθα:

  • Επιβράδυνση ή διακοπή της πορείας της νόσου με αντιμετώπιση των συνοδών παθήσεων, όπου είναι δυνατό
  • Διάγνωση και θεραπεία των παθολογικών εκδηλώσεων της χρόνιας νεφρικής νόσου
  • Προγραμματισμός για μεταμόσχευση νεφρού όπου χρειάζεται

Οι παθολογικές εκδηλώσεις της χρόνιας νεφρικής νόσου πρέπει να αντιμετωπιστούν ως εξής:

  • Αναιμία: Όταν τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης είναι κάτω από 10 g/dL, θεραπεία με ερυθροποιητιίνη και χορήγηση σιδήρου (όπου χρειάζεται)
  • Υπερφωσφαταιμία: Θεραπεία με φωσφοροδεσμευτικά φάρμακα περιορισμός του φωσφόρου από τη διατροφή
  • Υποασβεστιαιμία: Θεραπεία με συμπληρώματα ασβεστίου με ή χωρίς καλσιτριόλη
  • Υπερπαραθυροειδισμός: Θεραπεία με καλσιτριόλη ή ανάλογα βιταμίνης D ή ασβεστιομιμητικά
  • Υπερφόρτωση με υγρά: Θεραπεία με διουρητικά της αγκύλης ή υπερδιήθηση
  • Μεταβολική οξέωση: Θεραπεία με από του στόματος αλκαλικά συμπληρώματα
  • Ουραιμικές εκδηλώσεις: Θεραπεία με αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού

Οι ενδείξεις για μεταμόσχευση νεφρού περιλαμβάνουν:

  • Σοβαρή μεταβολική οξέωση
  • Υπερκαλιαιμία
  • Περικαρδίτιδα
  • Εγκεφαλοπάθεια
  • Μη διαχειρίσιμη υπερφόρτωση με υγρά
  • Αδυναμία και υποσιτισμός
  • Περιφερική νευροπάθεια
  • Μη διαχειρίσιμα γαστρεντερικά συμπτώματα
  • Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς, ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης 5-9 mL/min/1.73 m2), ανεξαρτήτου της αιτίας της χρόνιας νεφρικής νόσου ή της παρουσίας ή όχι συνοδών παθήσεων

Πηγή: Medscape

Για περισσότερες πληροφορίες σε πολλά ακόμα ενδιαφέροντα θέματα pathologia.eu

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα