Σας τσίμπησαν έντομα; Μην τσιμπάτε!

Το τσίμπημα από μια μέλισσα ή μια σφήκα μπορεί να είναι τόσο οδυνηρό όσο και τρομακτικό. Μερικοί άνθρωποι παρουσιάζουν σοβαρές αντιδράσεις στα τσιμπήματα, που μπορεί να είναι ακόμα και απειλητικές για τη ζωή και επομένως απαιτούν γρήγορη θεραπεία.

Είδη εντόμων

Τα έντομα που ευθύνονται για τις πιο έντονες αντιδράσεις έπειτα από ένα τσίμπημα περιλαμβάνουν:

  • Μέλισσες (είδη “Honey bee” και “Bumble bee”)
  • Σφήκες (είδη “Yellow jacket”, “Yellow hornet”, “White-faced hornet” και “Paper wasp”)
  • Μυρμήγκια (είδη “Fire ant”, “Harvester ant”, “Bulldog ant” και “Jack jumper ant”)

Απαραίτητες ενέργειες έπειτα από ένα τσίμπημα

Μετά το τσίμπημα, πρέπει να αφαιρέσετε αμέσως το κεντρί για να αποτρέψετε την περαιτέρω έκλυση δηλητηρίου στο δέρμα σας. Ωστόσο, σχεδόν όλο το δηλητήριο απελευθερώνεται από το κεντρί μέσα στα πρώτα δευτερόλεπτα, επομένως η απομάκρυνση του κεντριού πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Δεν υπάρχει κάποια ειδική τεχνική για την αφαίρεση του κεντριού (πχ. τίναγμα ή απόξεση).

Οι περισσότεροι άνθρωποι έπειτα από ένα τσίμπημα θα παρουσιάσουν μία τοπική αντίδραση (μία περιοχή με ερυθρότητα και οίδημα). Μερικοί όμως θα παρουσιάσουν σοβαρή αλλεργική αντίδραση, κάτι που ονομάζεται αναφυλαξία.

Τοπική αντίδραση

Αμέσως έπειτα από ένα τσίμπημα, οι περισσότεροι άνθρωποι θα παρουσιάσουν:

  • Οξύ ή καυστικό άλγος
  • Οίδημα και ερυθρότητα του δέρματος

Το οίδημα και το άλγος συνήθως υποχωρούν σε λίγες ώρες.

Περίπου 10% των ανθρώπων παρουσιάζουν σοβαρή ερυθρότητα και οίδημα έπειτα από ένα τσίμπημα. Αυτό λέγεται εκτεταμένη τοπική αντίδραση. Η περιοχή αυτή μπορεί να είναι αρκετά μεγάλη (10 εκ. ή μεγαλύτερη) τις πρώτες 1-2 μέρες και στη συνέχεια να υποχωρήσει σε 5-10 μέρες.

Η παρουσία μίας εκτεταμένης τοπικής αντίδρασης δεν σημαίνει ότι θα εκδηλώσετε σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) σε ενδεχόμενο νέο τσίμπημα. Μόνο το 5-10% των ασθενών με εκτεταμένη τοπική αντίδραση θα πάθει αναφυλαξία σε μελλοντικό τσίμπημα. Αν παρουσιάσετε εκτεταμένη τοπική αντίδραση, μιλήστε με τον γιατρό σας για να ενημερωθείτε για τις ενέργειες που πρέπει να κάνετε την επόμενη φορά που θα σας τσιμπήσει κάποιο έντομο.

Θεραπεία τοπικής αντίδρασης – Για να μειώσετε τον πόνο και το οίδημα που συνοδεύουν ένα τσίμπημα εντόμου, μπορείτε να κάνετε τα ακόλουθα:

  • Βάλτε ένα κρύο πανί ή πάγο τυλιγμένο μέσα σε πανί πάνω στην περιοχή του τσιμπήματος
  • Αν παρουσιάσετε κνησμό, μπορείτε να πάρετε κάποιο αντιισταμινικό φάρμακο, όπως η σετιριζίνη
  • Πάρτε ένα αναλγητικό (πχ. ιβουπροφένη) για να μειώσετε τον πόνο

Αν τα φάρμακα αυτά δεν σας βοηθήσουν ή επιδεινώσουν το άλγος και το οίδημα, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.

Αλλεργική αντίδραση

Τα τσιμπήματα εντόμων, σε αρκετούς ανθρώπους, μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις. Τα συμπτώματα μίας αλλεργικής αντίδρασης αναπτύσσονται γρήγορα και συνήθως περιλαμβάνουν:

  • Δερματικά συμπτώματα όπως κνίδωση, ερυθρότητα ή οίδημα σε περιοχές μακριά από το τσίμπημα (για παράδειγμα οίδημα στο πρόσωπο ή στα χείλη έπειτα από τσίμπημα στο χέρι)
  • Κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετοι ή διάρροια
  • Βράγχος φωνής, δύσπνοια και δυσκολία στην αναπνοή
  • Κεφαλαλγία, ίλιγγος και λιποθυμία

Η σοβαρή αλλεργική αντίδραση ονομάζεται αναφυλαξία. Συνήθως παρουσιάζεται μετά το πρώτο τσίμπημα.

Θεραπεία σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης – Η σοβαρή αλλεργική αντίδραση αποτελεί επείγουσα κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως. Αν παρουσιάσετε συμπτώματα αναφυλαξίας, πρέπει να λάβετε επείγουσα ιατρική βοήθεια αμέσως. Σε περίπτωση που είστε με κάποιον άλλο, πρέπει να καλέσει αμέσως το 166.

Μη δοκιμάσετε να πάτε με αυτοκίνητο στο νοσοκομείο, ακόμα κι αν δεν είστε ο/η οδηγός. Η κλήση ασθενοφόρου είναι ασφαλέστερη για δύο λόγους:

  • Ο γιατρός και οι τραυματιοφορείς του ασθενοφόρου μπορούν να σας προσφέρουν βοήθεια αμέσως μόλις φτάσουν σ’ εσάς. Αντιθέτως, αν πάτε μόνοι σας στο νοσοκομείο, δεν θα λάβετε βοήθεια παρά μόνο όταν έχετε φτάσει στα επείγοντα.
  • Την ώρα που οδηγείτε μπορεί να παρουσιαστούν επικίνδυνες επιπλοκές (πχ. να σταματήσετε να αναπνέετε), γεγονός που μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες κάποιου αυτοκινητιστικού δυστυχήματος.

Η σημαντικότερη θεραπεία της σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης είναι μία ένεση επινεφρίνης. Η επινεφρίνη διατίθεται με συνταγή στα φαρμακεία σε μορφή προγεμισμένης σύριγγας.

Έχετε αλλεργία στα τσιμπήματα;

Αν παρουσιάσετε συμπτώματα αλλεργικής αντίδρασης ή αναφυλαξίας έπειτα από ένα τσίμπημα, πρέπει να επισκεφθείτε έναν αλλεργιολόγο. Ο γιατρός αυτός θα προσπαθήσει να ερευνήσει αν είστε αλλεργικοί στα τσιμπήματα εντόμων. Αν διαπιστώσει ότι έχετε όντως αλλεργία στα τσιμπήματα, ο γιατρός θα σας δείξει πώς και πότε να χρησιμοποιείτε μία ένεση επινεφρίνης. Θα σας βοηθήσει επίσης να αποφασίσετε αν χρειάζεστε αντιαλλεργικά εμβόλια (ανοσοθεραπεία) για να μειώσετε τον κίνδυνο αναφυλαξίας στο μέλλον.

Αλλεργικά τεστ – Υπάρχουν ειδικές εξετάσεις που μπορείτε να κάνετε για να διαπιστώσετε αν είστε αλλεργικοί στα τσιμπήματα εντόμων. Αυτές περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος και δέρματος.

Αν από τις εξετάσεις διαπιστωθεί αλλεργία στα τσιμπήματα εντόμων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να παρουσιάσετε σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) σε επόμενο τσίμπημα. Ο αντιαλλεργικός εμβολιασμός μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο αναφυλαξίας.

Αντιαλλεργικά εμβόλια (ανοσοθεραπεία) – Τα αντιαλλεργικά εμβόλια μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα να παρουσιάσετε σοβαρή ή απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση έπειτα από ένα τσίμπημα. Όταν σας τσιμπάει ένα έντομο, το κεντρί εγχέει δηλητήριο στο δέρμα σας, γεγονός που προκαλεί την αλλεργική αντίδραση. Τα αντιαλλεργικά εμβόλια συνήθως περιέχουν αδρανές δηλητήριο. Τα πρώτα εμβόλια περιέχουν πολύ μικρές ποσότητες δηλητηρίου και στα επόμενα εμβόλια η ποσότητα αυξάνεται σταδιακά, με σκοπό να μπορείτε να αντέξετε το δηλητήριο από ένα ή δύο τσιμπήματα χωρίς να παρουσιάσετε αλλεργικά συμπτώματα.

Τα αντιαλλεργικά εμβόλια συνιστώνται αν:

  • Έχετε παρουσιάσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) έπειτα από κάποιο τσίμπημα ΚΑΙ
  • Τα αλλεργικά τεστ έχουν δείξει ότι είστε αλλεργικοί σε τσιμπήματα από δηλητήριο μέλισσας, σφήκας ή εντόμων.

Τα αντιαλλεργικά εμβόλια συνήθως γίνονται στο ιατρείο τού αλλεργιολόγου 1-3 φορές την εβδομάδα για μερικούς μήνες και στη συνέχεια μία φορά κάθε 4-12 μήνες για τα επόμενα 3 χρόνια.

Κάποιοι άνθρωποι συνεχίζουν τον αντιαλλεργικό εμβολιασμό για 3-5 χρόνια, ενώ για άλλους μπορεί να χρειάζεται μεγαλύτερη διάρκεια. Αρκετοί γιατροί συνιστούν ότι πρέπει να κάνετε αντιαλλεργικά εμβόλια επ’ αόριστον αν:

  • Είχατε μία απειλητική για τη ζωή αντίδραση σε ένα προηγούμενο τσίμπημα
  • Παρουσιάσατε αλλεργική αντίδραση στο εμβόλιο, καθώς αυτό είναι ένδειξη ότι έχετε μεγάλη ευαισθησία στο δηλητήριο
  • Φοβάστε τόσο πολύ το ενδεχόμενο μίας σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης που δεν μπορείτε να βγείτε στην εξοχή

Με την ανοσοθεραπεία, η πιθανότητα να παρουσιάσετε σοβαρή αλλεργική αντίδραση έπειτα από ένα τσίμπημα μειώνεται πάρα πολύ. Ωστόσο, ίσως ακόμα πρέπει να έχετε μαζί σας μία ένεση επινεφρίνης.

Επινεφρίνη – Η επινεφρίνη (κάποιες φορές λέγεται και αδρεναλίνη) είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται στη θεραπεία των συμπτωμάτων μίας σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης. Η επινεφρίνη διατίθεται σε προγεμισμένες σύριγγες έτσι ώστε να μπορείτε να την χορηγήσετε στον εαυτό σας αμέσως – αν χρειαστεί. Αν παρουσιάσατε αναφυλαξία έπειτα από τσίμπημα εντόμου στο παρελθόν, πρέπει πάντα να έχετε μαζί σας μία σύριγγα επινεφρίνης (ακόμα και τον χειμώνα).

Ωστόσο μία ή ακόμα και δύο ενέσεις επινεφρίνης μπορεί να μην είναι αρκετές για να σταματήσουν μία ενδεχομένως απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν αλλεργιολόγο για ανοσοθεραπεία, αν παρουσιάσατε σοβαρή αλλεργική αντίδραση στο παρελθόν. Ακόμα και αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν μετά τη χρήση ένεσης επινεφρίνης, πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια, καθώς αυτά μπορεί να επανέλθουν μετά την αρχική υποχώρηση.

Πώς να αποφύγετε ένα τσίμπημα

Οι μέλισσες και οι σφήκες που δεν βρίσκονται κοντά στη φωλιά τους, δεν είναι επιθετικές και τσιμπούν μόνο όταν απειληθούν (αν τις χτυπήσετε ή τις πατήσετε). Τα ρούχα με έντονα χρώματα και τα δυνατά αρώματα δεν αυξάνουν την πιθανότητά σας να τσιμπηθείτε από κάποιο έντομο. Αν είστε κοντά σε μία φωλιά τα λευκά ή ανοιχτόχρωμα ρούχα μειώνουν την πιθανότητα να σας επιτεθούν οι μέλισσες/σφήκες.

Όταν τρώτε έξω, καλύπτετε πάντα τα τρόφιμα και τα ποτά και σκουπίστε γρήγορα τα υπολείμματα. Πριν πιείτε κάποιο ποτό, ελέγξτε αν κάποια μέλισσα βρίσκεται μέσα στο μπουκάλι. Να φοράτε πάντα παπούτσια.

Αν βρείτε μία σφηκοφωλιά κοντά στο σπίτι σας, μην δοκιμάσετε να την απομακρύνετε μόνοι σας. Καλέστε έναν ειδικό επαγγελματία γι’ αυτή τη δουλειά. Αν έχετε αλλεργία στα τσιμπήματα, αποφύγετε δραστηριότητες που μπορεί να ενοχλήσουν μία φωλιά όπως το κούρεμα του γκαζόν ή το κλάδεμα του φράχτη.

Αν ένα έντομο είναι κοντά σας απομακρυνθείτε αργά και μην κάνετε απότομες κινήσεις με τα χέρια σας. Αν σας επιτίθεται σμήνος από έντομα, καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με το χέρι και μπείτε γρήγορα μέσα σε ένα κτήριο ή ένα αυτοκίνητο.

 

Πηγή: UpToDate

 

Για περισσότερες πληροφορίες πάνω σε πολλά ακόμα ενδιαφέροντα θέματα: pathologia.eu

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα