Λοιμώξεις στην τρίτη ηλικία

Την επόμενη φορά που κάποιο αγαπημένο πρόσωπο της τρίτης ηλικίας, σας πει ότι δεν νιώθει καλά ή αναφέρει μια σειρά από αόριστα συμπτώματα, μην το υποτιμήσετε . Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πάσχει από κάποια λοίμωξη.

Η διάγνωση και θεραπεία των λοιμώξεων στους ηλικιωμένους είναι ιδιαίτερα δύσκολη γιατί τα συμπτώματα τους είναι συχνά ήπια και άτυπα.

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας μέχρι το 2020, το 16.3% του συνόλου των ασθενών θα αποτελείται από άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Οι λοιμώξεις σχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα στα υπερήλικα άτομα και ενοχοποιούνται για το 30% των θανάτων αυτής της ηλικίας ομάδας , καταλαμβάνουν δε την πρώτη θέση σε άτομα άνω των 70 ετών. Επιδημιολογικές μελέτες λένε επίσης ότι το 10% των ηλικιωμένων που επισκέπτονται τα τμήματα επειγόντων περιστατικών έχουν πυρετό ενώ το 65% των ασθενών με σήψη είναι ηλικιωμένοι ασθενείς.

Τα άτομα της τρίτης ηλικίας διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τις λοιμώξεις σε σχέση με τους νεότερους ενήλικες. Αρκεί να αναφέρουμε ότι έχουν 3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν από πνευμονία και 5-10 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν από ουρολοίμωξη .

Είναι επίσης αρκετά συχνό για τους ηλικιωμένους να παρουσιάζουν λοίμωξη πριν από την έξαρση μιας χρόνιας πάθησης ή κατά τη διάρκεια αυτής. Τυπικό παράδειγμα είναι οι ασθενείς που πάσχουν από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και νοσούν παράλληλα από πνευμονία. Ο βήχας και η δυσκολία στην αναπνοή είναι κοινά στις δύο νόσους και μπορεί να συμβαίνουν ταυτόχρονα. Η πνευμονία επίσης μπορεί να οδηγήσει στην οξεία παρόξυνση της καρδιακής ανεπάρκειας.

Τα στοιχεία αυτά καθιστούν την έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση και θεραπεία των λοιμώξεων στους ηλικιωμένους επιτακτική.

Οι συνηθέστερες λοιμώξεις αφορούν κυρίως στο ουροποιητικό, το αναπνευστικό και το γαστρεντερικό σύστημα. Συχνές είναι επίσης οι λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων. Ιδιαιτέρως σοβαρή εκδήλωση όλων αυτών των λοιμώξεων μπορεί να είναι η βακτηριαιμία, που αφορά την ανεύρεση του υπεύθυνου μικροοργανισμού στο αίμα.

Πώς μπορείτε λοιπόν να καταλάβετε ότι ένας ηλικιωμένος πάσχει από κάποια λοίμωξη; Αρκεί να παρατηρήσετε μερικά από τα παρακάτω συμπτώματα:

  • Σημαντική διαφορά στην ικανότητά του να επιτελεί τις καθημερινές του εργασίες
  • Συχνές ανεξήγητες πτώσεις
  • Αλλαγή στη βασική του θερμοκρασία
  • Ταχυκαρδία
  • Μειωμένη πρόσληψη υγρών και ελάττωση της διούρησης
  • Μεταβολή της ψυχοδιανοητικής του κατάστασης, σύγχυση
  • Μειωμένη όρεξη
  • Αίσθημα γενικευμένης αδυναμίας και καταβολής

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα κλασσικά συμπτώματα μίας λοίμωξης (ο πυρετός και η λευκοκυττάρωση) μπορεί να μην είναι παρόντα σε ένα ποσοστό 20-30% των ηλικιωμένων.

Η αξιολόγηση του πυρετού επίσης, διαφέρει στην τρίτη ηλικία και αφορά τη μεταβολή της θερμοκρασίας τους πάνω από 1,1°C από το φυσιολογικό. Επιπλέον η υποθερμία δεν είναι σπάνιο σύμπτωμα σε σοβαρές λοιμώξεις.

Σε αντίθεση με τους νεότερους ενήλικες όπου ο πυρετός συνήθως αποδίδεται σε ιογενείς λοιμώξεις στους ηλικιωμένους συνήθως συνδέεται με βαριές βακτηριακές λοιμώξεις που χρήζουν συνήθως επείγουσας νοσοκομειακής αντιμετώπισης.

Παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη στην τρίτη ηλικία

  • Πολλαπλές συνυπάρχουσες υποκείμενες παθήσεις
  • Πολυφαρμακία
  • Αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα που έχουν ως αποτέλεσμα μείωση της λειτουργίας των Τ-λεμφοκυττάρων και της κυτταρικής ανοσίας
  • Διαβίωση σε οίκους ευγηρίας και κλινικές χρόνιων νοσημάτων. Στις εγκαταστάσεις αυτές φαίνεται ότι μεταδίδονται συχνότερα και ευκολότερα λοιμώξεις από παθογόνα ανθεκτικά σε αντιβιοτικά
  • Ξένα σώματα όπως είναι οι ουροκαθετήρες, οι φλεβικοί καθετήρες, οι σωλήνες σίτισης και οι τραχειοστομίες ανευρίσκονται συχνότερα στους ηλικιωμένους. Η ύπαρξη τους μειώνει  την ικανότητα ανοσιακής απάντησης του οργανισμού και επιτρέπει στα βακτηρίδια να εισέρχονται ευκολότερα.
  • Υποσιτισμός
Πυρετός και άλλα νοσήματα

Ο πυρετός μπορεί να οφείλεται και σε άλλες σοβαρές παθήσεις (10% των περιπτώσεων):

  • Αυτοάνοσα νοσήματα
  • Παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα
  • Νεοπλασματικές διαταραχές
  • Περιβαλλοντικοί παράγοντες
  • Ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων

Συχνότερα απαντώμενες λοιμώξεις στην τρίτη ηλικία

Ουρολοιμώξεις

Οι ουρολοιμώξεις περιλαμβάνουν ένα μεγάλο φάσμα λοιμώξεων όπως είναι η ασυμπτωματική βακτηριουρία και η κυστίτιδα μέχρι πυελονεφρίτιδα και ουροσήψη.

Αφορούν το 5-30% των ηλικιωμένων με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται με την ηλικία.

Οι αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της γήρανσης σε ανατομικό και λειτουργικό επίπεδο, αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ουρολοίμωξης. ΟΙ κυριότερες είναι :

  • Η υπερτροφία του προστάτη στους άντρες και άλλες καταστάσεις αποφρακτικής ουροπάθειας.
  • Αλλαγές στην κολπική χλωρίδα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση στις γυναίκες
  • Αυξημένα ποσοστά ακράτειας
  • Ιστορικό ουρολογικών επεμβάσεων
  • Υψηλότερα ποσοστά καθετηριασμού
  • Συνυπάρχουσες παθήσεις
  • Φάρμακα που επηρεάζουν τη λειτουργία της ουροδόχου κύστης

Οι ηλικιωμένοι συχνά παρουσιάζουν άτυπα συμπτώματα ουρολοίμωξης όπως είναι η κακουχία, η απώλεια όρεξης, η αδυναμία και οι διαταραχές της νοητικής λειτουργίας.

Το παραλήρημα και η έκπτωση της λειτουργικότητας είναι τα πρώτα συμπτώματα της βακτηριαιμίας που οφείλεται σε ουρολογικά αίτια.

Οι εξετάσεις αίματος και η καλλιέργεια ούρων θέτουν τη διάγνωση.

Για τους ηλικιωμένους με πυελονεφρίτιδα συνίσταται φαρμακευτική αγωγή με κατάλληλα αντιβιοτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πνευμονία

Παρά την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και την ανακάλυψη ισχυρών αντιβιοτικών η θνητότητα της πνευμονίας παραμένει υψηλή στα άτομα της τρίτης ηλικίας.

Ο συνδυασμός πνευμονίας μετά από γρίπη αποτελεί την 6η συχνότερη αιτία θανάτου.

Επιπλέον η πνευμονία είναι η δεύτερη πιο κοινή αιτία λοίμωξης και βακτηριαιμίας στα άτομα που διαβιώνουν σε οίκους ευγηρίας.

Παράγοντες που σχετίζονται με την γήρανση του αναπνευστικού συστήματος όπως είναι οι αλλαγές στη χωρητικότητα και λειτουργικότητα των πνευμόνων, η ευκολότερη εισρόφηση βακτηριδίων που βρίσκονται στο φάρυγγα και η αναποτελεσματική απόχρεμψη των βρογχικών εκκρίσεων καθιστούν τους ηλικιωμένους ευάλωτους σε λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Αίτια

  • Στρεπτόκοκκος της πνευμονίας (Streptococcus pneumoniae), γνωστός και ως πνευμονιόκοκκος.
    Παραμένει το συχνότερο αίτιο πνευμονίας. Απομονώνεται συχνότερα από τις καλλιέργειες πτυέλων. Η πλέον σοβαρή εκδήλωση του είναι η λεγόμενη διηθητική πνευμονιοκοκκική νόσος.
  • Αιμόφιλος της ινφλουέντζας (Haemophilus influenza)
    Εκδηλώνεται συχνότερα σε άρρενες ασθενείς με χρόνια πνευμονική νόσο και συνοδεύεται από την παρουσία παραγωγικού βήχα.

Παθογόνα όπως τα χλαμύδια της πνευμονίας, το μυκόπλασμα και η λεγιονέλλα αποτελούν αιτία πνευμονίας σε περίπου 15% των περιπτώσεων, ποσοστό πολύ μικρότερο σε σχέση με τους νεότερους ενήλικες.

Τα gram-αρνητικά και τα αναερόβια παθογόνα είναι πιο σπάνια και ανευρίσκονται σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς.

Η πνευμονία της κοινότητας μετά από γρίπη οφείλεται συνήθως στον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο.

Ο παραγωγικός βήχας και ο πυρετός είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα των λοιμώξεων του αναπνευστικού. Άλλες κλινικές εκδηλώσεις είναι

  • θωρακικό άλγος που επιτείνεται με τις αναπνευστικές κινήσιες
  • δύσπνοια, ταχύπνοια, ταχυκαρδία

Στους ηλικιωμένους κυριαρχούν τα μη ειδικά συμπτώματα όπως είναι η κακουχία, το κοιλιακό άλγος, οι έμετοι, η διάρροια, η ανορεξία και η κεφαλαλγία και η έκπτωση του επιπέδου συνείδησης.

Η διάγνωση της πνευμονίας είναι κλινική, εργαστηριακή και ακτινολογική και η θεραπεία της στους ηλικιωμένους απαιτεί συνήθως την ενδοφλέβια χορήγηση ευρέως φάσματος αντιβιοτικών.

Βακτηριαιμία

Η ανεύρεση ενός παθογόνου στο αίμα ηλικιωμένου ασθενούς με λοίμωξη αποτελεί ένδειξη σοβαρής νόσου, απαιτεί άμεση νοσηλεία και θεραπευτική αντιμετώπιση.

Παράγοντες κινδύνου βακτηριαιμίας:

  • Ηλικία
  • Συνυπάρχουσες παθήσεις π.χ. Διαβήτης, Καρδιαγγειακή νόσος, Νευροψυχιατρική νόσος, Κακοήθεια, Εγκεφαλικό επεισόδιο, Πρόσφατη χειρουργική επέμβαση

Οι ηλικιωμένοι ασθενείς με διαβήτη έχουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης βακτηριαιμίας σε σχέση με τους μη διαβητικούς.

Αν και ο πυρετός συχνά θεωρείται ένα από τα βασικά συμπτώματα της, μελέτες έχουν δείξει ότι αρκετές βακτηριαιμίες δεν συνοδεύονται από πυρετική κίνηση. Τα συνήθη συμπτώματα της βακτηριαιμίας στους ηλικιωμένους αποτελούν οι διαταραχές στην νοητική κατάσταση, η σύγχυση, η αδυναμία, οι πτώσεις και μείωση των γνωστικών λειτουργιών.

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος είναι υπεύθυνες συνολικά για το 25-55% των περιπτώσεων βακτηριαιμίας σε ηλικιωμένους. Η βακτηριαιμία σε ηλικιωμένους ασθενείς συνδέεται με υψηλά ποσοστά θνητότητας. Τα ποσοστά αυτά κυμαίνονται από 20-37% στις περισσότερες έρευνες.

Ενδοκοιλιακές λοιμώξεις
  • Εκκολπωματίτιδα
    φλεγμονώδης επιπλοκή που αναπτύσσεται στο 1-3% των ατόμων που παρουσιάζουν εκκολπώματα
  • Κολίτιδα από Clostridium difficile
    Προσβάλει πιο συχνά ηλικιωμένους που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία και μονάδες μακροχρόνιας περίθαλψης και λαμβάνουν αντιβιοτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα
  • Οξεία χολοκυστίτιδα
  • Σκωληκοειδίτιδα
  • Ειλεός του λεπτού ή του παχέως εντέρου
Λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων
  • Κυτταρίτιδα/ Ερυσίπελας
  • Έλκη εκ κατακλίσεως
  • Έρπης Ζωστήρ
  • Σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις από MRSA( χρυσίζων σταφυλόκοκκος ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη)

Συμπερασματικά η εκτίμηση και η διαχείριση του ηλικιωμένου ασθενούς με λοίμωξη είναι αρκετά δύσκολη.

Οι ηλικιωμένοι συχνά δεν παρουσιάζουν τυπική συμπτωματολογία, επομένως ο γιατρός πρέπει να δώσει έμφαση σε μη ειδικά συμπτώματα όπως η σύγχυση και η μειωμένη λειτουργικότητα.

Διατρέχουν επίσης μεγάλο κίνδυνο λοίμωξης από ανθεκτικούς μικροοργανισμούς, κάτι που καθιστά απαραίτητη την ορθή επιλογή αντιβιοτικών από εξειδικευμένο ιατρό, συνεκτιμώντας την πιθανότητα αλληλεπιδράσεων με τα υπόλοιπα φάρμακά τους.

Εξαιρετικής σημασίας είναι η εφαρμογή μέτρων ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος όπως είναι η ισορροπημένη διατροφή, η καθημερινή άσκηση, η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, και η αποφυγή ψυχικής και σωματικής καταπόνησης. Απαραίτητη είναι επίσης η περιοδική προληπτική εξέταση των ηλικιωμένων και η διενέργεια όλων των απαραίτητων εμβολίων που προβλέπονται από το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού για αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα