Η Πρόκληση στην Αντιμετώπιση και Πρόληψη της Φυματίωσης στον 21ο Αιώνα

Η φυματίωση αποτελεί την κύρια αιτία θνησιμότητας από λοιμώδη αίτια και η αντιμετώπισή της αποτελεί μία μεγάλη πρόκληση για την παγκόσμια υγεία. Η νόσος ευθύνεται για περίπου 5000 θανάτους κάθε μέρα, με περίπου 2 εκατομμύρια άτομα να έχουν καταλήξει από αυτή κατά το 2016.Τα τελευταία 200 χρόνια η φυματίωση ευθύνεται για το θάνατο σχεδόν 1 δισεκατομμυρίου ανθρώπων, αριθμός ο οποίος ξεπερνά το σύνολο των θανάτων από την ελονοσία, τη γρίπη, την ευλογιά, το AIDS, τη χολέρα και την πανώλη. Προσφάτως, η παγκόσμια κοινότητα, με επικεφαλής τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) έχει κάνει προσπάθειες να εξαλείψει τη φυματίωση μία για πάντα.

Η στρατηγική για την αντιμετώπιση των επιδημιών της νόσου περιλαμβάνει μία πολύπλευρη προσέγγιση, με τη βιοϊατρική έρευνα να βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής αυτής. Παρά την αλματώδη πρόοδο στην πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της φυματίωσης, υπάρχουν ακόμα σημαντικά κενά αναφορικά με την κατανόηση που έχουμε για την παθογένεια της νόσου με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να εφαρμόσουμε της σύγχρονες τεχνικές στην αντιμετώπισή της. Αν και η παθογένεια της νόσου μελετάται ήδη για περισσότερο από 200 χρόνια, τα φάρμακα αλλά και το εμβόλιο που χρησιμοποιείται σήμερα, θεωρούνται ανεπαρκή. Οι προσπάθειες να μειωθεί η επιβάρυνση από τη νόσο επιβραδύνονται ακόμη περισσότερο λόγω της δυσκολίας των ασθενών να συμμορφωθούν με τη δυνητικά τοξική αγωγή η οποία συχνά διαρκεί 9-24 μήνες ή περισσότερο, λόγω της έλλειψης θεραπειών για την πολυανθεκτική φυματίωση αλλά και λόγω της απουσίας ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου. Η θεραπεία της φυματίωσης στους ασθενείς με HIV, οι οποίοι έχουν 20 ή 30 φορές αυξημένη πιθανότητα να νοσήσουν όταν μολυνθούν με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, αποτελεί μία ακόμα πρόκληση, καθώς η αντιρετροϊκή αγωγή συχνά επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των αντιφυματικών φαρμάκων.

Η διάγνωση της φυματίωσης αποτελεί επίσης σημαντική πρόκληση και εκτιμάται επίσης ότι κάθε χρόνο 4 εκατομμύρια περιστατικά παραμένουν αδιάγνωστα. Οι διαγνωστικές μέθοδοι σήμερα απαιτούν ακριβά μηχανήματα και άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό το οποίο δεν είναι πάντοτε διαθέσιμο στις περιοχές με επιδημίες της νόσου. Οι εξετάσεις δεν μπορούν επίσης να ανιχνεύσουν την ανθεκτική φυματίωση ή αυτή που δεν παρουσιάζει συμπτώματα από τους πνεύμονες. Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε για ποιο λόγο η νόσος προχωρά από τη λανθάνουσα μορφή στην ενεργή και η γνώση μας σχετικά με την φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα σε αυτή είναι περιορισμένη.

Με σκοπό να αντιμετωπίσει τα κενά αυτά και να διευκολύνει την ανάπτυξη νέων τεχνικών στην πρόληψη και τη θεραπεία της φυματίωσης, το NIH των ΗΠΑ έχει εκπονήσει ένα σχέδιο για να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά και να εξετάσει όλα τα πιθανά φάρμακα και εμβόλια που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο στάδιο της έρευνας. Η προσπάθεια αυτή επικεντρώνεται σε 5 πυλώνες:

Επέκταση της Γνώσης μας Σχετικά με τους Μηχανισμούς της Φυματίωσης

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε σύγχρονες μεθόδους για να απαντήσουμε βασικά ερωτήματα για τη φυματίωση, όπως για παράδειγμα τους μικροβιακούς παράγοντες και τους παράγοντες του ξενιστή που εμπλέκονται στην παθογένεια, τη μετάδοση και την επιδημιολογία της νόσου. Για τον παραπάνω στόχο θα χρησιμοποιηθούν δεδομένα από τις παρούσες έρευνες έτσι ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα την οργανοειδική αλλά και τη συστηματική ανοσία στο μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, καθώς και τις περιπτώσεις αποφυγής της τελευταίας. Η επέκταση της έρευνας στον χαρακτηρισμό και τη διερεύνηση της φυματίωσης ως πνευμονική, εξωπνευμονική ή διάχυτη με τη χρήση νέων τεχνικών θα έχει τεράστιο σημασία στην πρόοδο της έρευνας.

Βελτίωση της Διάγνωσης

Υπάρχει μεγάλη ανάγκη να αναπτυχθούν ταχείες, ακριβείς και φτηνές διαγνωστικές μέθοδοι για τις διάφορες μορφές φυματίωσης που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλους τους πληθυσμούς. Γίνονται προσπάθειες να ενσωματωθούν νέες τεχνικές (όπως η νανοτεχνολογία) οι οποίες θα μπορούν να ταυτοποιήσουν μικροβιακούς βιοδείκτες και βιοδείκτες του ξενιστή σε πλατφόρμες που θα χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της λοίμωξης ή την πρόβλεψη μίας επανεμφάνισης.

Ενίσχυση της Ανάπτυξης Εμβολίων και της Χημειοπροφύλαξης

Τα εμβόλια και τα μικρής διάρκειας χημειοπροφυλακτικά σκευάσματα που προλαμβάνουν την αρχική λοίμωξη, τη λανθάνουσα λοίμωξη ή τη μετάβαση από λανθάνουσα σε ενεργή νόσο σε όλους τους πληθυσμούς, θα έχουν σημαντική επίδραση στις επιδημίες της φυματίωσης. Θα χρησιμοποιηθούν νέες τεχνολογίες και πειράματα σε ζώα για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη ενός εμβολίου και να ταυτοποιηθούν οι δείκτες της ανοσίας. Ταυτόχρονα, θα εξεταστούν χημειοπροστατευτικά σκευάσματα που εμποδίζουν τη μετάδοση του μυκοβακτηριδίου.

Ανάπτυξη Αποτελεσματικών, Μικρής Διάρκειας Θεραπειών

Η ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών θεραπειών για τη λανθάνουσα, την ενεργή, την ευαίσθητη αλλά και την ανθεκτική μορφή της φυματίωσης θα διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τη φροντίδα των ασθενών. Η ανάπτυξη νέων θεραπειών και φαρμακευτικών σκευασμάτων, καθώς και θεραπειών που θα στοχεύουν τα κύτταρα του ξενιστή θα είναι ιδανικό να στοχεύει όλες τις μορφές της φυματίωσης σε όλους τους πληθυσμούς και τις ηλιακές ομάδες. Θα εξεταστούν όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα και θα προσδιοριστούν αυτά που χρειάζονται τη μικρότερη διάρκεια χορήγησης και έχουν τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Θα γίνουν επίσης έρευνες για να γίνουν καλύτερα κατανοητοί οι μηχανισμοί δράσης και οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων με σκοπό να ελαχιστοποιηθεί η τοξικότητα της αγωγής.

Καλύτερη Πρόσβαση στα Ερευνητικά Δεδομένα και τις Εγκαταστάσεις

Η πρόσβαση και ο διαμοιρασμός των δεδομένων της έρευνας σχετικά με τη φυματίωση είναι σημαντικά για να απαντηθούν καίρια ερωτήματα που έχουμε για τη νόσο. Θα γίνουν προσπάθειες να εξασφαλιστεί η επόμενη γενιά ερευνητών πάνω στη φυματίωση οι οποίοι θα φέρουν νέες ιδέες για την αντιμετώπιση της νόσου. Οι επιστήμονες θα έχουν επίσης πρόσβαση σε καλύτερα μοντέλα ζώων που ομοιάζουν περισσότερο την πορεία της νόσου στον άνθρωπο. Θα διευκολυνθεί επίσης η ανάπτυξη μεθόδων για την καλύτερη εκτίμηση της αποτελεσματικότητας διαγνωστικών εξετάσεων, φαρμάκων και εμβολίων που βρίσκονται σήμερα υπό ανάπτυξη.

Συμπεράσματα

Η προσπάθεια να εξαλειφθεί η φυματίωση απαιτεί συνεργασία πολλών, διαφορετικών ερευνητικών ομάδων. Η αναζωογόνηση των τελευταίων αποτελεί καίριο σημείο στην επίτευξη του παραπάνω στόχου. Ο στόχος είναι να αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο η έρευνα για νέες μεθόδους διάγνωσης, πρόληψης και θεραπείας της φυματίωσης.

Βιβλιογραφία: JAMA

Φωτογραφία: NIAID

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα