Το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech για την COVID-19, το οποίο λέγεται BNT162b2 στην Αμερική και κυκλοφόρησε με το όνομα Comirnaty στην Ευρώπη, χρησιμοποιεί την τεχνολογία του mRNA και χορηγείται σε 2 δόσεις.
Το Δεκέμβριο του 2020, το FDA και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) έδωσαν επείγουσα έγκριση στο εμβόλιο, το οποίο κυκλοφόρησε ακολούθως στις ΗΠΑ, ενώ λίγους μήνες αργότερα έλαβε έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και χορηγείται μέχρι σήμερα στις χώρες της ΕΕ. Αυτή τη στιγμή, το εμβόλιο έχει εγκριθεί σε 82 χώρες.
Το mRNA εμβόλιο περιέχει οδηγίες για την παρασκευή της πρωτεΐνης ακίδας του SARS-CoV-2 από τα κύτταρα του ανθρώπου. Η παρουσία του αντιγόνου για τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο ξεκινά την παραγωγή αντισωμάτων. Με τον τρόπο αυτό, δημιουργείται ανοσία η οποία μπορεί να προστατεύσει τον οργανισμό από μελλοντικές λοιμώξεις με τον ιό.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το εμβόλιο δεν περιέχει σωματίδια του ιού και επομένως είναι αδύνατο να προκαλέσει λοίμωξη. Επιπλέον, το mRNA που περιέχει το εμβόλιο δεν μπορεί να τροποποιήσει το DNA των κυττάρων του ανθρώπου, καθώς το τελευταίο βρίσκεται στον πυρήνα, ένα χώρο δηλαδή στον οποίο δεν είναι δυνατό να εισέλθει το mRNA.
Αν και η τεχνολογία του mRNA εξετάζεται εδώ και αρκετά χρόνια, αυτή είναι η πρώτη φορά που ένα εμβόλιο αυτού του είδους λαμβάνει έγκριση. Αυτό έχει δημιουργήσει ανησυχία σε αρκετούς ανθρώπους σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκαλέσει.
Κοινές Ανεπιθύμητες Ενέργειες
Σύμφωνα με το φυλλάδιο οδηγιών του FDA, οι συνήθεις ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου της Pfizer/BioNTech περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα κόπωσης
- Κεφαλαλγία
- Πυρετό
- Ρίγος
- Μυαλγίες ή αρθραλγίες
- Ναυτία
- Διάρροια
- Διογκωμένους λεμφαδένες
Αρκετά άτομα που εμβολιάστηκαν έχουν αναφέρει επίσης άλγος στο σημείο της έγχυσης, ερυθρότητα και οίδημα.
Οι παραπάνω ανεπιθύμητες ενέργειες είναι γενικά ευπρόσδεκτες, καθώς δείχνουν ότι το εμβόλιο έχει προκαλέσει απόκριση από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Αυτοί που έχουν κάνει και τις 2 δόσεις του εμβολίου αναφέρουν ότι οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες εμφανίζονται μετά τη 2η δόση, ωστόσο αυτές είναι συνήθως ήπιες και υποχωρούν σε λιγότερο από 48 ώρες.
Αλλεργικές Αντιδράσεις και Αναφυλαξία
Σε σπάνιες περιπτώσεις, ορισμένοι ασθενείς που κάνουν το εμβόλιο μπορεί να παρουσιάσουν μέτριες-σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις σε ορισμένα συστατικά του εμβολίου. Τα συμπτώματα των αλλεργικών αντιδράσεων (ή της αναφυλαξίας) μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Δύσπνοια
- Οίδημα στο πρόσωπο και το λαιμό
- Ταχυκαρδία
- Εξάνθημα
- Ίλιγγο
Σύμφωνα με το CDC των ΗΠΑ, τα περιστατικά αναφυλαξίας είναι εξαιρετικά σπάνια. Συγκεκριμένα, η συχνότητά τους είναι μικρότερη από το 0.001% των ασθενών που έχουν εμβολιαστεί.
Το συστατικό του εμβολίου που ενοχοποιείται πιθανώς για τις αλλεργικές αντιδράσεις είναι μία χημική ουσία γνωστή ως PEG (polyethylene glycol).
Το PEG βρίσκεται συνήθως σε καθαρτικά τα οποία χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Στο εμβόλιο, το PEG βρίσκεται στο περίβλημα του mRNA και διευκολύνει την είσοδο του τελευταίου στα κύτταρα. Το PEG δεν χρησιμοποιείται συχνά στα εμβόλια, επομένως τα δεδομένα σχετικά με τη δράση του ως αλλεργιογόνο είναι πολύ περιορισμένα.
Οι ασθενείς ιστορικό αλλεργικής αντίδρασης στο PEG θα πρέπει να κάνουν κάποιο από τα υπόλοιπα εμβόλια της COVID-19.
Μία μελέτη περιστατικού εξέτασε έναν ασθενή που εκδήλωσε σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση μετά το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech. Ο ασθενής αυτός είχε εκτεταμένο ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων, μεταξύ των οποίων και αναφυλαξία, σε προϊόντα που περιέχουν PEG.
Εγκυμοσύνη και Υπογονιμότητα
Ο μύθος αυτός ξεκίνησε όταν μία ιστοσελίδα υποστήριξε ότι η γενετική πληροφορία της πρωτεΐνης ακίδας μοιάζει αρκετά με αυτή της συνκυτίνης-1, μίας πρωτεΐνης που βρίσκεται στον πλακούντα των θηλαστικών.
Η ανάρτηση αυτή (έχει πλέον κατεβεί από τη σελίδα) υποστήριζε ότι τα αντισώματα για την πρωτεΐνη ακίδα που παράγονται από το εμβόλιο, μπορούν να στοχεύσουν επίσης τη συνκυτίνη-1 προκαλώντας υπογονιμότητα.
Η θεωρία αυτή αποδείχθηκε μη αληθής από μία σειρά μελέτες. Αρχικά, δεν επιβεβαιώθηκε ομοιότητα ανάμεσα στις 2 πρωτεΐνες (ακίδα και συνκυτίνη-1), ενώ εξετάστηκε επίσης πλάσμα από ασθενείς με COVID-19 και παρατηρήθηκε ότι δεν αντιδρά με την παραπάνω πρωτεΐνη.
Δεύτερον, αν αυτή η θεωρία ήταν αληθής, τότε αυτό θα σήμαινε ότι και οι φυσικές λοιμώξεις από τον SARS-CoV-2 μπορεί να προκαλέσουν αποβολές στις εγκύους. Μέχρι σήμερα, καμία έρευνα δεν έχει παρατηρήσει υψηλότερα ποσοστά πρόωρου τοκετού στις εγκύους που νοσούν από COVID-19.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της κλινικής δοκιμής του εμβολίου της Pfizer, 11 γυναίκες από την ομάδα που έλαβε το εμβόλιο και 12 γυναίκες από την ομάδα ελέγχου έμειναν έγκυες. Δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά στην πορεία της κύησης ανάμεσα στις 2 ομάδες γυναικών.
Η Pfizer και η BioNTech έχουν ήδη ξεκινήσει μία κλινική δοκιμή για να εξετάσουν ειδικά τις επιδράσεις του εμβολίου στις εγκύους αλλά και στα έμβρυα και σύντομα θα γνωρίζουμε περισσότερα.