Στο ερώτημα αν ο νέος κορονοϊός έχει κατασκευαστεί σε εργαστήριο, η επιστημονική κοινότητα έχει ήδη δώσει αρνητική απάντηση, ωστόσο οι φήμες σχετικά με την προέλευση του ιού δεν έχουν καταλαγιάσει.
Οι συζητήσεις για το θέμα αυτό έγιναν μάλιστα πιο έντονες ότι οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να διερευνούν τα αίτια της πανδημίας. Οι τελευταίες θεωρίες υποστηρίζουν ότι ο ιός έχει παραχθεί σε εργαστήριο, παρά το γεγονός ότι όλα τα δεδομένα δείχνουν το ακριβώς αντίθετο.
«Όλα τα διαθέσιμα δεδομένα σήμερα δείχνουν ότι ο SARS-CoV-2 είναι αποτέλεσμα της φυσικής εξέλιξης και όχι τεχνητός», όπως εξήγησε ο ανοσολόγος Nigel McMillan από το Menzies Health Institute.
«Αν κάποιος ήθελε να σχεδιάσει έναν ιό στο εργαστήριο, τότε προφανώς δεν θα κατέληγε σε αυτή την αλληλουχία γονιδιώματος, καθώς όλα τα προηγούμενα δεδομένα δείχνουν ότι ο ιός θα ήταν χειρότερος. Δεν υπάρχει εργαστήριο που μπορεί να δημιουργήσει κάποιες από τις μεταλλάξεις που παρατηρήσαμε».
Το Μάρτιο, δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine μία έρευνα από επιστήμονες που θέλησαν να αναλύσουν τη γενετική αλληλουχία του SARS-CoV-2 (ιδιαίτερα το τμήμα που προσδένεται στους υποδοχείς) με σκοπό να ανακαλύψουν πως μεταλλάχθηκε και έφτασε στη μορφή που έχει σήμερα.
Από τις παρατηρήσεις τους έγινε σαφές ότι ο ιός SARS-CoV-2 δεν παρασκευάστηκε στο εργαστήριο.
«Συγκρίνοντας τα γονιδίωμα του SARS-CoV-2 με τα διαθέσιμα δεδομένα για τα στελέχη των άλλων κορονοϊών μπορούμε να πούμε με βεβαιιότητα ότι ο ιός αποτελεί απόρροια της φυσικής εξέλιξης», είπε ο ανοσολόγος Kristian Andersen, ένας από τους ερευνητές που έλαβαν μέρος στην παραπάνω μελέτη.
«Δύο χαρακτηριστικά του SARS-CoV-2, οι μεταλλάξεις στο τμήμα RBD της πρωτεΐνης spike, αλλά και η χαρακτηριστική δομή του, αποκλείουν το ενδεχόμενο να έχει κατασκευαστεί σε εργαστήριο».
Αν και είναι πλέον σαφές ότι ο ιός δεν είναι τεχνητός, ορισμένες πρόσφατες πληροφορίες υποστηρίζουν ότι ενδέχεται να «ξέφυγε» από ένα ερευνητικό εργαστήριο, με το Wuhan Institute of Virology (WIV) να βρίσκεται προσφάτως στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Η The Washington Post ανέφερε προσφάτως ότι η πρεσβεία των ΗΠΑ είχε εκφράσει ανησυχίες για την ασφάλεια του εργαστηρίου το 2018. Το εργαστήριο είχε επίσης έναν ιό από νυχτερίδες που σχετίζεται στενά με τον SARS-CoV-2, ωστόσο τα παραπάνω σίγουρα δεν αποτελούν απόδειξη.
«Ο ιός που ομοιάζει περισσότερο με τον SARS-CoV-2 είναι ένας ιός των νυχτερίδων που λέγεται RaTG13, ο οποίος φυλάσσεται στο WIV. Σήμερα, υπάρχουν κάποιες αβάσιμες υποψίες ότι ο ιός αυτός αποτελεί πρόγονο του SARS-CoV-2», εξήγησε ο εξελικτικός ιολόγος Edward Holmes, από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ.
«Ωστόσο, όταν λάβαμε δείγμα του RaTG13 από μία διαφορετική περιοχή της Κίνας (Yunnan) και συγκρίναμε τα δείγματα αυτά με τον SARS-CoV-2 στο Wuhan, παρατηρήσαμε ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους δύο ιούς που αντιστοιχούν σε σχεδόν 50 χρόνια μεταλλάξεων της φυσικής εξέλιξης».
Είναι σημαντικό να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι ένας ιός μπορεί να μεταλλαχθεί φυσικά σε οποιοδήποτε περιβάλλον. Τα ζώα, ο άνθρωπος, ακόμα και οι καλλιέργειες σε εργαστήριο μπορεί να οδηγήσουν σε μεταλλάξεις. Κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι προκάλεσε τις μεταλλάξεις του SARS-CoV-2, αν και οι περισσότεροι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι μεταλλάξεις έγιναν σε κάποιο ζώο.
Επιπλέον, αρκετές επιστημονικές ομάδες εξετάζουν σήμερα αν οι μεταλλάξεις που οδήγησαν στην παρούσα μορφή του ιού συνέβησαν πριν ή μετά τη μεταπήδησή του στον άνθρωπο.
Το WIV με δηλώσεις του έχει αρνηθεί επανειλημμένα ότι αποτελεί την πηγή της πανδημίας. Το Μάρτιο, η επικεφαλής της έρευνας του WIV για τους κορονοϊούς στις νυχτερίδες, Shi Zhengli, εξήγησε ότι μόλις έλαβε τα πρώτα δείγματα του ιού από ασθενείς με COVID-19 έκανε αμέσως έρευνα στο τμήμα της και επιβεβαίωσε ότι κανένας από τους ιούς που εξέταζε το εραστήριό της δεν έμοιαζε με τον SARS-CoV-2.
«Η ανακάλυψη αυτή με καθησύχασε αρκετά», είπε η επιστήμονας, «δεν είχα κοιμηθεί για αρκετές ημέρες».
Αυτό στο οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι ειδικοί, πάντως, είναι ότι η πανδημία που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν είναι κάτι που δεν περιμέναμε. Εδώ και αρκετά χρόνια, δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που είχαν προειδοποιήσει τις κυβερνήσεις ότι το ενδεχόμενο να εμφανιστεί ένας ιός αντίστοιχος με τον SARS-CoV-2 είναι υπαρκτό και οι περισσότερες χώρες δεν είναι προετοιμασμένες για την αντιμετώπιση μίας πανδημίας.
Για παράδειγμα, ο διευθυντής του National Institute of Allergy and Infectious Diseases των ΗΠΑ, Anthony Fauci, είχε προειδοποιήσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 2017 ότι στο μέλλον είναι πολύ πιθανό να εμφανιστεί μία πανδημία που θα εμφανιστεί αιφνιδίως και θα κατακλύσει τα συστήματα υγείας.
«Γνωρίζαμε εδώ και αρκετό καιρό ότι ένας κορονοϊός στην ίδια οικογένεια με τους SARS και MERS, μπορεί να προκαλέσει πανδημία και επομένως η εμφάνιση του SARS-CoV-2 δεν προκαλεί έκπληξη», εξήγησε ο Hassan Vally, ένας επιδημιολόγος από το La Trobe University.