Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε νοσήσει από κορονοϊό τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλέσει ανησυχία σε αρκετούς ανθρώπους, ιδιαίτερα αυτούς που γνωρίζουν μόνο το νέο κορονοϊό SARS-CoV-2, ο οποίος ενοχοποιείται για τον COVID-19.
Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλοί κορονοϊοί εκτός του SARS-CoV-2. Οι κορονοϊοί είναι μία οικογένεια που περιλαμβάνει εκατοντάδες διαφορετικούς ιούς. Οι περισσότεροι από αυτούς επηρεάζουν διάφορα ζώα, όπως οι νυχτερίδες, οι κότες, οι καμήλες και οι γάτες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένας από τους παραπάνω ιούς μπορεί να μεταλλαχθεί έτσι ώστε να μπορεί να επηρεάσει και άλλα είδη.
Ο πρώτος κορονοϊός ανακαλύφθηκε στις κότες τη δεκαετία του 1930. Από τότε πέρασαν σχεδόν 30 χρόνια μέχρι να ταυτοποιηθεί ο πρώτος κορονοϊός σε άνθρωπο ασθενή. Σήμερα, γνωρίζουμε 7 είδη κορονοϊών που έχουν την ικανότητα να προκαλούν λοιμώξεις σε ανθρώπους. Από αυτούς, οι 4 είναι ενδημικοί (δηλαδή επηρεάζουν συνήθως συγκεκριμένες ομάδες ατόμων σε μία περιοχή) και προκαλούν ήπια νόσηση, ενώ οι υπόλοιποι 3 προκαλούν σοβαρότερες λοιμώξεις και είναι δυνητικά απειλητικοί για τη ζωή.
Κοινό Κρυολόγημα
Οι κορονοϊοί έχουν εξαπλωθεί σε όλες τις χώρες του κόσμου και ευθύνονται για περίπου το 10-15% των περιστατικών κοινού κρυολογήματος, κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Οι κορονοϊοί που προκαλούν ήπια ή μέτρια συμπτώματα στον άνθρωπο είναι οι 229E, OC43, NL63 και HKU1.
Οι πρώτοι κορονοϊοί που διαπιστώθηκε ότι έχουν την ικανότητα να προκαλούν νόσηση στον άνθρωπο ήταν οι 229E και OC43. Οι δύο παραπάνω ιοί προκαλούν κοινό κρυολόγημα και σπάνια προκαλούν σοβαρή νόσηση. Συνήθως συνυπάρχουν με άλλες αναπνευστικές παθήσεις στον ίδιο ασθενή. Όταν αρκετά διαφορετικά βακτήρια ή ιοί προκαλούν λοίμωξη σε ένα άτομο, παρατηρούνται συνήθως σοβαρότερα συμπτώματα.
Το 2004, ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά ο ιός NL63 σε ένα βρέφος που έπασχε από βρογχιολίτιδα (μία λοίμωξη του κατωτέρου αναπνευστικού) στην Ολλανδία. Ο ιός προφανώς κυκλοφορούσε εδώ και αρκετά χρόνια, ωστόσο αυτή ήταν η πρώτη φορά που ανιχνεύθηκε σε άνθρωπο. Ένα χρόνο αργότερα, στο Χονγκ Κονγκ ανακαλύφθηκε ένας ακόμα κορονοϊός, αυτή τη φορά σε έναν ηλικιωμένο ασθενή με πνευμονία. Ο ιός αυτός ονομάστηκε HKU1 και έκτοτε έχει επιβεβαιωθεί ότι κυκλοφορεί σε αρκετές χώρες παγκοσμίως.
Πιο Επικίνδυνα Στελέχη
Ωστόσο, υπάρχουν και κορονοϊοί που προκαλούν σοβαρότερη νόσηση. Για παράδειγμα ο ιός SARS-CoV που προκαλούσε τη νόσο SARS. Ο ιός αυτός παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το Νοέμβριο του 2002, ωστόσο τα αίτια της επιδημίας που προκάλεσε αποκαλύφθηκαν το 2003 όταν το National Microbiology Laboratory του Καναδά κατάφερε να αναλύσει το γονιδώμα του ιού. Η επιδημία του SARS έχει αρκετές ομοιότητες με την πανδημία του COVID-19 που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Ο ιός SARS-CoV προκαλούσε σοβαρότερη νόσηση σε ηλικιωμένους ασθενείς ενώ τα συμπτώματά του περιελάμβαναν πυρετό, βήχα, μυαλγίες και πονόλαιμο. Ωστόσο, τα ποσοστά θνησιμότητα του SARS ήταν πολύ υψηλότερα σε σχέση με τον COVID-19. Από το 2002 μέχρι το 2014, κατέληξαν συνολικά 774 άτομα.
10 χρόνια αργότερα, το 2012, εμφανίστηκε μία νέα επιδημία από έναν άλλο κορονοϊό, τον MERS-CoV. Η πρώτο περιστατικό του MERS παρατηρήθηκε στη Σαουδική Αραβία. Ο ιός αυτός προκάλεσε δύο ακόμα επιδημίες: μία στη Νότια Κορέα το 2015 και μία στη Σαουδική Αραβία το 2018. Περιστασιακά παρατηρούνται μικρές επιδημίες του MERS, ωστόσο αυτές περιορίζονται άμεσα.
Γιατί, όμως οι ιοί SARS-CoV και MERS-CoV δεν προκάλεσαν πανδημίες; Το R0 τόσο του SARS-CoV όσο και του SARS-CoV-2 είναι περίπου 2-3 (αν και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το R0 του SARS-CoV-2 είναι σχεδόν 5), γεγονός που σημαίνει ότι κάθε ασθενής μπορεί να μολύνει 2 ή 3 ακόμα άτομα. Τα συμπτώματα του SARS, ωστόσο, ήταν πιο σοβαρά, επομένως ήταν ευκολότερο να ταυτοποιηθούν και να απομονωθούν οι ασθενείς που είχαν μολυνθεί με τον ιό.
Το R0 του MERS-CoV είναι κάτω από 1. Αυτό σημαίνει ότι ο ιός δεν είναι πολύ μεταδοτικός. Τα περισσότερα περιστατικά λοίμωξης από τον παραπάνω ιό είχαν εμφανιστεί μετά από στενή επαφή με φορείς του ιού ή με καμήλες που νοσούσαν επίσης από τον ιό.
Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις της επιδημίας του SARS-CoV-2 είναι ότι οι φορείς παρουσιάζουν πολύ ήπια συμπτώματα ή είναι ασυμπτωματικοί, ενώ παράλληλα μπορούν να μολύνουν άλλα άτομα με τον ιό. Ο SARS-CoV-2 είναι λιγότερο επικίνδυνος από τους SARS-CoV και MERS-CoV, ωστόσο αν δεν περιοριστεί θα προκαλέσει περισσότερους θανάτους σε σχέση με τους παραπάνω δύο ιούς, καθώς θα μεταδοθεί σε περισσότερα άτομα.
Βιβλιογραφία: The Conversation