Εμβόλιο COVID-19: Θα Πρέπει να είναι Υποχρεωτικό;

Είναι δεδομένο ότι προκειμένου να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης, δηλαδή η ανοσία σε ένα ικανοποιητικό κομμάτι του πληθυσμού με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά η εξάπλωση του SARS-CoV-2, θα πρέπει να εμβολιαστεί το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο εμβολιασμός θα πρέπει να είναι υποχρεωτικός, αν και υπάρχουν ήδη αρκετές χώρες που έχουν δηλώσει ότι δεν πρόκειται να επιβάλλουν το εμβόλιο στον πληθυσμό τους. Ποια είναι όμως τελικά η σωστή προσέγγιση στη διανομή ενός εμβολίου και πως μπορεί να διασφαλιστεί ο εμβολιασμός του ποσοστού που απαιτείται για την ανοσία της αγέλης; Ας εξετάσουμε την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα από δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Γιατί το Εμβόλιο θα Πρέπει να είναι Υποχρεωτικό

Το εμβόλιο για την COVID-19 θα πρέπει να είναι υποχρεωτικό, τουλάχιστον για κάποιες πληθυσμιακές ομάδες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα υπάρχουν κυρώσεις σε όποιον αρνείται να εμβολιαστεί, οι οποίες θα είναι είτε χρηματικές είτε περιορισμός της ελευθερίας κίνησης.

Όσο λιγότερο επιβλαβές είναι για κάποιον να κάνει ένα εμβόλιο και όσο περισσότερες είναι οι βλάβες που μπορούν να προληφθούν στην κοινότητα από το παραπάνω εμβόλιο, τόσο ισχυρότερο είναι το ηθικό επιχείρημα υπέρ του υποχρεωτικού εμβολιασμού.

Είναι γνωστό σήμερα ότι ο εμβολιασμός μειώνει κατακόρυφα τον κίνδυνο εξάπλωσης ενός παθογόνου. Εμβόλια όπως αυτά της Pfizer, της Moderna και της AstraZeneca έχουν 90-95% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της νόσησης και (αν και αυτό ακόμα δεν έχει αποδειχθεί) πιθανώς θα μπορούν να περιορίσουν επίσης τη μετάδοση του ιού σε χαμηλότερα ποσοστά. Τα παραπάνω σημαντικά οφέλη μπορούν να διασφαλιστούν με μία απλή παρέμβαση η οποία δεν έχει σχεδόν καμία αρνητική επίπτωση στα άτομα που εμβολιάζονται.

Τα lockdown είναι σήμερα υποχρεωτικά. Αντίστοιχα με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, προστατεύει τις ευπαθείς ομάδες από την COVID-19. Ωστόσο, αντίθετα με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, τα lockdown συνοδεύονται από σημαντική επιβάρυνση τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, είναι παράδοξο να συμμορφωνόμαστε με το υποχρεωτικό lockdown, αλλά να απορρίπτουμε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, καθώς ο τελευταίος μπορεί να προσφέρει περισσότερα οφέλη με μηδαμινό κόστος.

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός διασφαλίζει, ακόμη, ότι οι κίνδυνοι και τα οφέλη από την ανοσία της αγέλης κατανέμονται ομοιόμορφα στον πληθυσμό. Καθώς η ανοσία της αγέλης είναι ωφέλιμη για το σύνολο του πληθυσμού, η ευθύνη για την επίτευξή της θα πρέπει να βαραίνει εξίσου κάθε μέλος της κοινωνίας.

Φυσικά, η ανοσία της αγέλης μπορεί να επιτευχθεί και χωρίς την επιβολή του εμβολιασμού. Οι εκστρατείες ενημέρωσης για το εμβόλιο μπορεί να επιτύχουν τον ίδιο στόχο. Ωστόσο, ακόμα κι αν επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης με την τελευταία προσέγγιση, όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό του πληθυσμού που έχει εμβολιαστεί, τόσο χαμηλότερος είναι ο κίνδυνος να πέσουμε κάτω από το όριο της ανοσίας της αγέλης μεταγενέστερα. Η πιθανότητα αυτή θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί και, όπως φαίνεται, το κόστος για επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι αμελητέο.

Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κοινού και κατά συνέπεια του ποσοστού που θα εμβολιαστεί μέσω εκστρατειών ενημέρωσης ακούγεται λογική προσέγγιση, ωστόσο δεν είναι στείρα κινδύνων. Η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις δράσεις ενός εμβολίου συχνά δεν αυξάνει το ποσοστό του πληθυσμού που επιλέγει να εμβολιαστεί, αλλά μπορεί να κλονίσει την εμπιστοσύνη στα εμβόλια. Αντιθέτως, τα προγράμματα υποχρεωτικού εμβολιασμού σε χώρες όπως η Ιταλία, έχουν καταφέρει να αυξήσουν το ποσοστό του πληθυσμού που εμβολιάστηκε για τις λοιμώξεις αυτές.

Αντίστοιχα, η υποχρεωτική χρήση ζώνης ασφαλείας έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τους θανάτους από αυτοκινητιστικά δυστυχήματα παρά τους (μηδαμινούς) κινδύνους της παραπάνω παρέμβασης. Τα εμβόλια αποτελούν τις «ζώνες ασφαλείας» μας για την COVID-19. Είναι μάλιστα, καλύτερες ζώνες καθώς προστατεύουν όχι μόνο εμάς, αλλά και τους άλλους.

Γιατί το Εμβόλιο Δεν θα Πρέπει να είναι Υποχρεωτικό

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός δεν αυξάνει απαραίτητα το ποσοστό του πληθυσμού που εμβολιάζεται. Μία μελέτη για επιδημίες ή πανδημίες που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεξήχθη αρκετά χρόνια πριν την εμφάνιση του SARS-CoV-2 δεν διαπίστωσε δεδομένα που δείχνουν ότι η υποχρεωτική χορήγηση ενός εμβολίου μπορεί να αυξήσει τα ποσοστά εμβολισμών. Η μελέτη εξέτασε χώρες από τη Βαλτική και τη Σκανδιναβία και διαπίστωσε ότι «στις χώρες όπου ο εμβολιασμός είναι υποχρεωτικός δεν επιτυγχάνονται υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού σε σχέση με τις γειτονικές χώρες όπου τα εμβόλια δεν είναι υποχρεωτικά».

Σύμφωνα με την Επιτροπή Βιοηθικής στο Nuffield του Ηνωμένου Βασιλείου, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός μπορεί να δικαιολογηθεί σε εξαιρετικά μολυσματικές και σοβαρές νόσους. Ωστόσο, η COVID-19, αν και είναι πολύ μολυσματική λοίμωξη, δεν θεωρείται εξαιρετικά σοβαρή, καθώς η θνητότητά της είναι σχετικά χαμηλή.

Η σοβαρότητα της COVID-19 σχετίζεται με την ηλικία, με αποτέλεσμα να διαφοροποιείται σημαντικά στην κάθε ηλικιακή ομάδα. Η θνητότητα στους ασθενείς άνω των 80 ετών προσεγγίζει το 7.8%, ωστόσο στα παιδιά ηλικίας κάτω των 9 είναι μόλις 0.0016%. Σε μία δημοκρατική χώρα, η επιβολή του εμβολιασμού σε εκατομμύρια νεαρούς και υγιείς ενήλικες που θεωρούν (δικαιολογημένα) ότι διατρέχουν πολύ χαμηλό κίνδυνο από την COVID-19 είναι κάτι που δύσκολα δικαιολογείται ηθικά και μπορεί να προκαλέσει πολιτικές αναταράξεις.

Η ανησυχία του πληθυσμού για ένα νέο εμβόλιο το οποίο αναπτύχθηκε σε αστραπιαίο χρόνο είναι κάτι αναμενόμενο. Μία έρευνα στη Μεγάλη Βρετανία με 70.000 εθελοντές διαπίστωσε ότι το 49% «μάλλον θα κάνει» το εμβόλιο της COVID-19 όταν αυτό κυκλοφορήσει. Αντίστοιχα είναι και τα αποτελέσματα ερευνών στις ΗΠΑ ή άλλες χώρες. Το ποσοστό αυτό προφανώς δεν σημαίνει ότι το 50% του πληθυσμού είναι αντιεμβολιαστές.

Παρά το γεγονός ότι η «αποτελεσματικότητα 90%» ακούγεται εντυπωσιακή, στην πραγματικότητα ακόμα δεν έχει δημοσιευτεί κανένα δεδομένο σχετικά με τις κλινικές δοκιμές των παραπάνω εμβολίων. Επιπλέον, καθώς οι πρώτες έρευνες ξεκίνησαν τον Απρίλιο, δεν υπάρχουν ακόμα δεδομένα για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Δεν γνωρίζουμε επίσης ποια είναι η διάρκεια της ανοσίας που προσφέρουν. Τέλος, με βάση το σχεδιασμό τους, καμία από τις κλινικές δοκιμές δεν μπορεί να απαντήσει αν τα εμβόλια αποτρέπουν τη μετάδοση του ιού ή μπορούν να προστατεύσουν από τη σοβαρή νόσηση.

Είναι αδικαιολόγητο να αγνοήσουμε τις παραπάνω ανησυχίες. Η επιβολή του εμβολιασμού ως προσέγγιση στην αντιμετώπιση των αντιεμβολιαστών είναι επίσης πολύ προβληματικό μέτρο. Τα κίνητρα του πολιτικού και του επιστημονικού λαϊκισμού συχνά ταυτίζονται. Οι αντιεμβολιαστές δεν εμπιστεύονται τους ειδικούς, τις φαρμακευτικές εταιρίες και ιδιαίτερα τις κυβερνήσεις. Η επιβολή του εμβολιασμού από την κυβέρνηση όχι μόνο δεν θα ενισχύει ακόμα περισσότερο τη στάση των αντιεμβολιαστών, αλλά θα χρησιμοποιηθεί και σαν όπλο για την ενίσχυση του αριθμού των τελευταίων.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η πολιομυελίτιδα είχε εξελιχθεί σε ενδημική νόσο στην Ινδία, προκαλώντας 500-1.000 αναπηρίες σε παιδιά καθημερινά. Μέχρι το 2011, ο ιός είχε εξαλειφθεί πλήρως. Ο στόχος αυτός δεν επετεύχθη με την επιβολή του εμβολίου, αλλά σε μία συντονισμένη προσπάθεια η οποία επικεντρώθηκε στις ευπαθείς ομάδες, στην ενημέρωση του κοινού, στην απάντηση ερωτημάτων και τη συνεργασία με τοπικούς πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες.

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός σπάνια μπορεί να δικαιολογηθεί ηθικά. Η χορήγηση ενός νέου εμβολίου για την COVID-19 θα χρειαστεί χρόνο, ενημέρωση και εμπιστοσύνη. Έχουμε επιτύχει πολλά σε πολύ μικρό χρόνο και δεν θα πρέπει να προβούμε σε αδικαιολόγητες ενέργειες σε αυτό το στάδιο.

[poll id=”2″]

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα