Πώς Επηρεάζεται το Φαινόμενο Placebo από τα Χαρακτηριστικά της Προσωπικότητας;

Η βιβλιογραφία σχετικά με το φαινόμενο placebo είναι ιδιαίτερα εκτενής. Η τελευταία έρευνα που ασχολήθηκε με το φαινόμενο αυτό εξέτασε τον τρόπο που επηρεάζεται από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ασθενούς. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αισιοδοξία είναι ένας παράγοντας που ενισχύει την επίδραση του φαινομένου.

Το φαινόμενο placebo αναφέρεται στη θετική απόκριση ενός ασθενούς μετά από τη χορήγηση αδρανούς φαρμάκου σε αυτόν. Το αντίθετο του φαινομένου placebo είναι το φαινόμενο nocebo το οποίο ουσιαστικά περιγράφει την αρνητική απόκριση σε μία αδρανή ουσία.

Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν πολύ συχνά τα placebo στις έρευνες για να εξετάσουν την αποτελεσματικότητα μίας νέας θεραπείας, επομένως είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς και γιατί εμφανίζονται οι παραπάνω επιδράσεις. Αν οι ασθενείς ανακουφίζονται από τα συμπτώματα  ή παρουσιάζουν ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη χορήγηση ενός αδρανούς χαπιού, αυτό καθιστά δυσκολότερη την ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

Για παράδειγμα, οι συγγραφείς μίας μετα-ανάλυσης ερευνών που εξέτασαν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα κατέληξε ότι «στους ασθενείς που έπαιρναν το φάρμακο που εξέταζε η κάθε έρευνα, η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου μπορούσε να αποδοθεί κατά 68% στο φαινόμενο placebo».

Η Σημαντικότητα του Placebo

Η χρησιμότητα του placebo στις κλινικές μελέτες είναι γνωστή. Ωστόσο, ο σημαντικότερος λόγος για την περαιτέρω μελέτη του φαινομένου αυτού είναι η διερεύνηση των εφαρμογών του στη θεραπεία.

Όπως εξήγησαν οι ερευνητές, οι επιστήμονες πρέπει να ανακαλύψουν νέες μεθόδους για να ελαχιστοποιηθεί το φαινόμενο placebo στις κλινικές δοκιμές, μεγιστοποιώντας παράλληλα τη χρήση του στην κλινική πράξη.

Οι επιστήμονες έχουν ήδη ανακαλύψει μία σειρά παραγόντων που συμβάλλουν στην εμφάνιση του φαινομένου placebo. Η κληρονομικότητα, η ενημέρωση και οι προσδοκίες από τη θεραπεία αποτελούν παράγοντες που στο σύνολό τους μπορούν να επηρεάσουν το θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Μία ακόμα προσθήκη στην παραπάνω λίστα είναι και η προσωπικότητα, η οποία αποτέλεσε και το αντικείμενο ενδιαφέροντος μίας πρόσφατης μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Journal of Psychosomatic Research.

Τα Χαρακτηριστικά “Big Five”

Οι συγγραφείς της παρούσας μελέτης θέλησαν να κατανοήσουν αν κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορεί να επηρεάσουν την πιθανότητα εμφάνισης των φαινομένων placebo και nocebo.

Οι επιστήμονες εστίασαν περισσότερο στα χαρακτηριστικά γνωστά ως “Big Five”, δηλαδή την εξωστρέφεια, τη νεύρωση, την ευσυνειδησία, την τερπνότητα και το άνοιγμα προς νέες εμπειρίες. Για την έρευνά τους, οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης την αισιοδοξία του κάθε ατόμου.

Οι ερευνητές αναζήτησαν όλες τις σχετικές μελέτες που δημοσιεύτηκαν από τον Ιανουάριο του 1997 μέχρι το Μάρτιο του 2018. Συνολικά κατέληξαν σε 24 έρευνες οι οποίες πληρούσαν τα κριτήρια που είχαν θέσει. Όπως έγραψαν οι επιστήμονες κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων τους:

«Η αισιοδοξία συνδέθηκε ισχυρά με αυξημένη συχνότητα του φαινομένου placebo, ενώ η απαισιοδοξία συνδέθηκε περισσότερο με το φαινόμενο nocebo».

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν επίσης ότι ο φόβος και το άγχος ήταν παράγοντες που οδηγούσαν σε αυξημένα ποσοστά του φαινομένου nocebo. Τα άτομα που αντιμετώπιζαν τα παραπάνω συναισθήματα, παρουσίαζαν συχνότερα ανεπιθύμητες ενέργειες από τη θεραπεία.

Συνολικά, οι επιστήμονες κατέληξαν ότι «δεν είναι δυνατό να ταυτοποιηθεί ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που συνδέεται ειδικά με τα φαινόμενα placebo και nocebo».

Καθώς οι μελέτες που εξέτασαν οι επιστήμονες ήταν πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, δεν ήταν εύκολο να καταλήξουν σε σαφή συμπεράσματα.

Αισιοδοξία και Άγχος

Στη μελέτη τους, οι επιστήμονες προσπάθησαν να εξηγήσουν τη σύνδεση ανάμεσα στην αισιοδοξία και το φαινόμενο placebo. Αναφερόμενοι σε προηγούμενες μελέτες, τόνισαν ότι η παραπάνω σύνδεση μπορεί να αποδίδεται στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα στρεσογόνα ερεθίσματα οι ασθενείς που είναι αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι.

Θέλοντας να εξηγήσουν περισσότερο τον τρόπο που επηρεάζεται το φαινόμενο nocebo από το άγχος, οι επιστήμονες δήλωσαν ότι «μπορεί να εξηγηθεί από νευροενδοκρινικούς και βιοχημικούς μηχανισμούς, ιδιαίτερα στην nocebo υπεραλγησία». Η υπεραλγησία είναι η αυξημένη ευαισθησία στο άλγος.

Οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, «μπορεί να θεωρήσουν την ανησυχία και το άγχος ως συμπτώματα νόσησης», εξήγησαν.

Γενικότερα, η ασυμφωνία ανάμεσα στις διάφορες έρευνες δείχνει ότι χρειάζονται ακόμα αρκετές μελέτες για καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα.

Οι επιστήμονες τόνισαν ότι κάθε έρευνα εξετάζει τα Big Five με διαφορετικό τρόπο, ενώ σχεδόν πάντοτε περιλαμβάνει και την αισιοδοξία στα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιεί. Το γεγονός αυτό σίγουρα επηρέασε την ασυμφωνία στα αποτελέσματα των ερευνών που εξετάστηκαν.

Αν και η έρευνα δεν μπορεί να απαντήσει με σαφήνεια ποιοι είναι οι ασθενείς που είναι περισσότερο ευπαθείς στο φαινόμενο placebo, δείχνει ότι υπάρχουν ακόμα αρκετά που δεν γνωρίζουμε για το φαινόμενο αυτό.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η έρευνά τους θα προκαλέσει το ενδιαφέρον την επιστημονικής κοινότητας, δίνοντας το έναυσμα για περισσότερες μελέτες σχετικά με το ρόλο των χαρακτησρικών της προσωπικότητας στα φαινόμενα placebo και nocebo.

Φωτογραφία: Jan

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα