Για τους ασθενείς με χρόνιο πόνο που δεν αποδίδεται σε καρκίνο, τα οφέλη των οπιοειδών μάλλον δεν ξεπερνούν τους κινδύνους από τη χρήση τους, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας νέας συστηματικής μελέτης και μετα-ανάλυσης.
Μετά την ανάλυση δεδομένων από 96 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες στις οποίες έλαβαν μέρος περισσότεροι από 26000 ασθενείς, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η χρήση των οποιοειδών σχετίστηκε με στατιστικά σημαντική βελτίωση του πόνου και της λειτουργικότητας. Ωστόσο, οι διαφορές αυτές δεν ήταν ιδιαίτερα κλινικώς σημαντικές και αρκετές από αυτές συνοδεύονται από ανεπιθύμητες ενέργειες με σημαντικότερη τους εμέτους.
Η μετα-ανάλυση παρατήρησε επίσης ότι οι μη οποειδείς εναλλακτικές προσφέρουν αντίστοιχα οφέλη αναφορικά με τον πόνο και τη λειτουργικότητα, αν και τα στοιχεία για το παραπάνω εύρημα προέρχονται από χαμηλής ή μέτριας ποιότητας έρευνες.
«Γενικά, βρήκαμε υψηλής ποιότητας δεδομένα ότι τα οπιοειδή προσφέρουν κάποια οφέλη στο χρόνιο πόνο, τη λειτουργικότητα και την ποιότητα του ύπνου σε σχέση με ένα placebo, ωστόσο τα οφέλη αυτά είναι περιορισμένα», είπε ο Τζέισον Μπους, επικεφαλής της έρευνας.
«Όταν μιλάμε για οποιοειδή, συνήθως σκεφτόμαστε τα ισχυρότερα διαθέσιμα αναλγητικά. Αυτά, αν και προσφέρουν σημαντικά οφέλη στην αντιμετώπιση του οξέος πόνου, έχουν μικρή αποτελεσματικότητα στους ασθενείς με χρόνιο πόνο που δεν αποδίδεται σε καρκίνο», συμπλήρωσε. «Δεν πρέπει επομένως να αποτελούν τη θεραπεία πρώτης γραμμής για τη διαχείριση του χρόνιου πόνου που δεν σχετίζεται με καρκίνο».
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Journal of the American Medical Association.
Δυνητικά Επιβλαβή
Αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ σχεδόν 50 εκατομμύρια αμερικανοί υποφέρουν από χρόνιο πόνο που δεν σχετίζεται με καρκίνο, αρκετοί από τους οποίους λαμβάνουν οπιοειδή. Η χρήση των οποιοειδών μπορεί να συνοδεύεται από σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως εθισμό, υπερβολικές δόσεις ή ακόμα και θάνατο.
Παρά την ευρεία χρήση των παραγόνων αυτών και τις δυνητικά καταστροφικές τους συνέπειες, οι επιδράσεις τους στον χρόνιο πόνο είναι ακόμα ασαφείς.
Για παράδειγμα, η πιο πρόσφατη συστηματική μελέτη της αποτελεσματικότητας των οπιοειδών στον χρόνιο πόνο που δεν σχετίζεται με καρκίνο, περιέλαβε μόνο έρευνες με διάρκεια παρακολούθησης τουλάχιστον 1 έτους. Οι ερευνητές δεν βρήκαν ούτε μία τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη που πληρούσε τα κριτήρια της ανάλυσης.
Η αμέσως προηγούμενη μελέτη, συμπεριέλαβε έρευνες μέχρι τα μέσα του 2009. Τα αποτελέσματά της, ωστόσο, είχαν σημαντικούς περιορισμούς σύμφωνα με τους ερευνητές της παρούσας μελέτης. Αν και η μελέτη εκείνη είχε καταλήξει ότι τα οποιοειδή προσφέρουν καλύτερη αναλγησία για το νευροπαθητικό και τον αλγαισθητικό πόνο σε σχέση με την ινομυαλγία, δεν εξετάστηκαν οι ανεπιθύμητες ενέργειες.
Λόγω των παραπάνω προβλημάτων, ο Μπους και οι συνεργάτες του αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν πιο πρόσφατα δεδομένα, προσπαθώντας παράλληλα να αποφύγουν τους περιορισμούς από τις προηγούμενες έρευνες.
«Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τις επιδράσεις των οπιοειδών, αποφασίσαμε να εξετάσουμε όλες τις σημαντικές πληροφορίες που είναι διαθέσιμες σήμερα», εξήγησε.
Στην ανάλυσή τους εξέτασαν αρκετές βάσεις δεδομένων, μεταξύ των οποίων η CENTRAL, η CINAHL, η EMBASE, η MEDLINE, η AMED και η PsycINFO.
Οι έρευνες που εξετάστηκαν ήταν μόνο αυτές στις οποίες είχαν λάβει μέρος ασθενείς με χρόνιο πόνο που δεν σχετίζεται με καρκίνο, οι εθελοντές είχαν λάβει τυχαία ένα από του στόματος ή διαδερμικό οπιοειδές με παρουσία ομάδας ελέγχου και η διάρκεια παρακολούθησης ήταν τουλάχιστον 4 εβδομάδες.
Τα στοιχεία που εξετάστηκαν από την ανάλυση ήταν η ένταση του πόνου σε μία κλίμακα, η λειτουργικότητα και η συχνότητα του εμέτου.
Τα οπιοειδή είναι πιο αποτελεσματικά από το placebo
Από ένα αρχικό σύνολο 44.345 ερευνών, 96 έρευνες πληρούσαν τα κριτήρια για να περιληφθούν στην ανάλυση. Στο σύνολό τους, οι έρευνες αυτές περιελάμβαναν 26.169 ασθενείς (61% γυναίκες) με μέσο όρο ηλικίας τα 58 χρόνια.
Από τις παραπάνω έρευνες, οι 25 εξέτασαν το νευροπαθητικό πόνο, οι 32 εξέτασαν τον αλγαισθητικό πόνο, ενώ οι 33 την κεντρική αισθητικότητα (παρουσία πόνου επί απουσίας ιστικής βλάβης), ενώ οι τελευταίες 6 εξέτασαν περισσότερα του ενός από τα παραπάνω είδη πόνου.
Η ανάλυση έδειξε ότι, σε σύγκριση με το placebo, η χρήση των οπιοειδών σχετίζεται με μειωμένο πόνο, βελτιωμένη λειτουργικότητα και αυξημένη συχνότητα εμέτων.
Ενδιαφέρον είχε το γεγονός ότι έρευνες με μεγαλύτερη διάρκεια, παρατήρησαν χαμηλότερη ανακούφιση από τον πόνο.
Ο Μπους σημείωσε ότι τα ευρήματα της ανάλυσης αποκαλύπτουν τις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν στη θεραπεία του οξέος και του χρόνιου πόνου.
«Γνωρίζουμε ότι μετά από ένα κάταγμα, για παράδειγμα, αν ο ασθενής λάβει ένα οπιοειδές, θα μειωθεί σημαντικά ο πόνος», είπε. «Ξεκάθαρα, δεν ισχύει το ίδιο για το χρόνιο πόνο. Δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα φάρμακα που είναι αποτελεσματικά στον οξύ πόνο, είναι το ίδιο αποτελεσματικά και στο χρόνιο».
«Καθαρός κίνδυνος» για ανεπιθύμητες ενέργειες
Σε ένα επισυναπτόμενο άρθρο, ο Μάικλ Άσμπερν και ο Λι Φλέισερ από το τμήμα Αναισθησιολογίας του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, σχολιάζοντας τα ευρήματα δήλωσαν ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν οπιοειδή για τον χρόνιο πόνο που δε σχετίζεται με καρκίνο δεν θα έχουν οφέλη από αυτή τη θεραπεία.
«Επί αποτυχίας της ανακούφισης με τα οπιοειδή, αρκετοί γιατροί αυξάνουν τη δόση του φαρμάκου, αντί να σκεφτούν κάποια εναλλακτική θεραπεία», είπαν οι Άσμπερν και Φλέισερ.
«Λόγω του σημαντικού κινδύνου για ανεπιθύμητες ενέργειες, η χρήση των οπιοειδών δεν πρέπει να συνεχίζεται αν δεν υπάρχουν ξεκάθαρα οφέλη από τη χρήση τους», πρόσθεσαν.
«Ελπίζω τα ευρήματά μας να μειώσουν την αλόγιστη χρήση των οπιοειδών έτσι ώστε αυτά να χορηγούνται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο», δήλωσε ο Μπους. «Οι περισσότεροι ασθενείς και οι γιατροί τους δεν είχαν συνειδητοποιήσει ποιοι είναι οι κίνδυνοι από τη χρήση των οποιοειδών και, αρκετοί από αυτούς, περίμεναν καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του χρονίου πόνου», κατέληξε.
Βιβλιογραφία: Medscape