Ένα εμβόλιο DNA που εξετάστηκε σε ποντίκια μειώνει τη συγκέντρωση των τοξικών πρωτεϊνών που σχετίζονται με τη νόσο Alzheimer, σύμφωνα με μία νέα έρευνα που ανοίγει το δρόμο για τις κλινικές δοκιμές.
Η νέα αυτή έρευνα δείχνει ότι η υποδόρια χορήγηση του εμβολίου προκαλεί μία ανοσιακή απόκριση που μειώνει τη συσσώρευση πρωτεϊνών ταυ και β-αμυλοειδούς. Προηγούμενες θεραπείες αντισωμάτων είχαν προκαλέσει εγκεφαλικό οίδημα σε ορισμένους ασθενείς, ωστόσο το εμβόλιο αυτό δεν προκαλεί την ανεπιθύμητη αυτή ενέργεια.
«Η μελέτη αυτή αποτελεί το επιστέγασμα μίας δεκαετίας έρευνών οι οποίες έδειξαν ότι το εμβόλιο μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και με ασφάλεια το αίτιο της νόσου Alzheimer στα πειραματόζωα», είπε ο Ρότζερ Ρόζενμπεργκ, διευθυντής του κέντρου για τη νόσο Alzheimer στο UT Southwestern. «Πιστεύω ότι είμαστε πολύ κοντά να δοκιμάσουμε το εμβόλιο αυτό στον άνθρωπο».
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Alzheimer’s Research and Therapy και δείχνει πώς ένα εμβόλιο που περιέχει DNA κωδικοποίηση για ένα τμήμα του β αμυλοειδούς, μειώνει επίσης τα επίπεδα της πρωτείνης ταυ σε ένα μοντέλο ποντικών με νόσο Alzheimer. Επιπλέον, το εμβόλιο προκαλεί μία διαφορετική ανοσιακή απόκριση η οποία μπορεί να είναι ασφαλής για τους ανθρώπους. Δύο προηγούμενες έρευνες από το εργαστήριο του Δρ Ρόζενμπεργκ έδειξαν μία αντίστοιχη ανοσιακή απόκριση στα κουνέλια και τους πιθήκους.
Το εμβόλιο είναι μία από τις λίγες, πολλά υποσχόμενες θεραπείες αντισωμάτων οι οποίες στοχεύουν και τις δύο πρωτεΐνες που καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρα στους εγκεφάλους των ασθενών με νόσο Alzheimer.
Αν και προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι τα αντισώματα μειώνουν σημαντικά τη συσσώρευση πλακών β αμυλειδούς στον εγκέφαλο, η ομάδα του Δρ Ρόζενμπεργκ έπρεπε να βρει έναν ασφαλή τρόπο να τα εισάγει στον οργανισμό. Ένα εμβόλιο που εξετάστηκε στην αρχή της δεκαετίας του 2000, έδειξε καλά στοιχεία, ωστόσο όταν χορηγήθηκε σε ανθρώπους προκάλεσε εγκεφαλικό οίδημα σε κάποιους ασθενείς.
Η θεωρία του Δρ Ρόζενμπεργκ ήταν να ξεκινήσει με κωδικοποίηση DNA για το αμυλοειδές και στη συνέχεια να χορηγήσει το εμβόλιο υποδορίως και όχι ενδομυϊκά έτσι ώστε να παραχθεί ένα διαφορετικό είδος ανοσιακής απόκρισης. Τα δερματικά κύτταρα στα οποία γίνεται η έγχυση παράγουν μία αλυσίδα τριών μορίων β-αμυλοειδούς (Αβ42), με αποτέλεσμα ο οργανισμός να παράγει αντισώματα τα οποία αναστέλλουν την συσσώρευση του αμυλοειδούς και εμμέσως της ταυ.
Η τελευταία έρευνα, η οποία περιελάμβανε διαφορετικές ομάδες ποντικών, έδειξε ότι το εμβόλιο προκαλεί 40% μείωση στο β αμυλοειδές και περίπου 50% μείωση στην πρωτεΐνη ταυ, χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες. Η ομάδα του Δρ Ρόζενμπεργκ πιστεύει ότι αν επιβεβαιωθεί ότι το β αμυλοειδές και η πρωτεΐνη ταυ αποτελούν τα αίτια της νόσου Alzheimer, τα παραπάνω ποσοστά μείωσης θα έχουν μεγάλη θεραπευτική σημασία για τον άνθρωπο.
«Αν η εμφάνιση της νόσου μπορεί να καθηστερήσει ακόμα και για 5 χρόνια, αυτό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους», είπε η Δρ Ντόρις Λάμπραχτ-Ουάσινγκτον, κύρια συγγραφέας της έρευνας. «Ο αριθμός των περιστατικών άνοιας μπορεί να μειωθεί στο μισό».
Η νόσος Alzheimer χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση της εγκεφαλικής λειτουργίας καθώς καταστρέφονται οι νευρώνες. Ο αριθμός των ασθενών με τη νόσο αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2050.
Σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία, αν και ορισμένες θεραπείες αντισωμάτων που στοχεύουν τις πλάκες αμυλοειδούς και τα συμπλέγματα της πρωτεΐνης ταυ εξετάζονται σε κλινικές δοκιμές. Μία στρατηγική που εξετάζεται περιλαμβάνει παραγωγή αντισωμάτων στο εργαστήριο και έγχυσή τους στον οργανισμό, κάτι που ονομάζεται παθητική ανοσοποίηση.
Ο Δρ Ρόζενμπεργκ δήλωσε ότι η παραγωγή αντισωμάτων από τον οργανισμό μέσω εμβολιασμού είναι προτιμότερη, μόνο εφόσον μπορεί να γίνει με ασφάλεια. Το εμβόλιο θα είναι επίσης πιο προσβάσιμο και φτηνότερο από την παθητική ανοσοποίηση. Παράγει επίσης μία μεγαλύτερη ποικιλία αντισωμάτων σε σχέση με το 1 είδος αντισώματος που παράγει η παθητική ανοσοποίηση.
Η έρευνα αποτελεί την τελευταία εξέλιξη στις δεκαετίες έρευνας που έχουν εστιάσει την απομάκρυνση των τοξικών πρωτεϊνών με αποτέλεσμα να προληφθεί ή να επιβραδυνθεί η πορεία της νόσου Alzheimer. Οι επιστήμονες προσπαθούν επίσης να ανακαλύψουν κάποια μέθοδο για τη διάγνωση της νόσου στα πρώιμα στάδια έτσι ώστε οι μελλοντικές θεραπείες να χορηγηθούν πριν γίνουν σοβαρές βλάβες στον εγκέφαλο.
Στο συγκεκριμένο τομέα της έρευνας έγινε μία μεγάλη ανακάλυψη στις αρχές του 2018 όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν την ακριβή χρονική στιγμή που ένα υγιές μόριο της ταυ γίνεται επιβλαβές αλλά δεν έχει ακόμα σχηματίσει ινιδικές δομές στον εγκέφαλο.
Το παραπάνω εύρημα ανοίγει το δρόμο για νέες στρατηγικές ανίχνευσης της νόσου, έτσι ώστε να αναπτυχθούν θεραπείες που θα σταθεροποιούν τις πρωτεΐνες ταυ πριν αλλάξουν σχήμα. Ο Δρ Ρόζενμπεργκ είπε ότι μία εξέταση πρώιμης ανίχνευσης της νόσου θα έχει μεγάλη χρησιμότητα για την ταυτοποίηση των ασθενών που θα ωφεληθούν περισσότερο από το εμβόλιο.
Βιβλιογραφία: UT Southwestern Medical Center