Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε τις αρνητικές επιδράσεις του καπνίσματος στη σωματική μας υγεία, ωστόσο όπως φαίνεται το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει και την ψυχική. Στο παραπάνω συμπέρασμα κατέληξε μία νέα έρευνα η οποία διαπίστωσε ότι το κάπνισμα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE. Επικεφαλής ήταν ο καθηγητής Hagai Levine, από το Hebrew University-Hadassah Braun School of Public Health and Community Medicine στην Ιερουσαλήμ.
Όπως εξήγησε ο Levine και οι συνεργάτες του, υπάρχουν αρκετά δεδομένα στη βιβλιογραφία που δείχνουν ότι το κάπνισμα αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για την κατάθλιψη.
Για παράδειγμα, τα ποσοστά κατάθλιψης είναι σχεδόν διπλάσια στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές, ωστόσο δεν γνωρίζουμε ακόμα ποια είναι η κατεύθυνση της σύνδεσης αυτής. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι το κάπνισμα είναι αυτό που προκαλεί κατάθλιψη και όχι το αντίθετο.
Επιπλέον, άλλες έρευνες έχουν παρατηρήσει ότι οι ασθενείς χωρίς ιστορικό καπνίσματος έχουν γενικά καλύτερη ποιότητα ζωής σχετιζόμενη με την υγεία (HRQoL), καθώς και μειωμένα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους.
Θέλοντας να εξετάσουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια την παραπάνω σύνδεση, ο Levine και η ομάδα του αποφάσισαν να εξερευνήσουν τη σύνδεση ανάμεσα στην HRQoL και το κάπνισμα σε ένα πληθυσμό φοιτητών από τη Σερβία. Ένας λόγος που η έρευνά τους έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι μέχρι σήμερα ελάχιστες έρευνες έχουν εξετάσει την παραπάνω σύνδεση σε χώρες με χαμηλό και μέσο εισόδημα.
Περισσότερο από το 25% των κατοίκων της Ανατολικής Ευρώπης είναι καπνιστές, γεγονός που καθιστά τους πληθυσμούς αυτούς ιδανικούς για τις έρευνες σχετικά με το κάπνισμα.
Κάπνισμα και Ψυχική Υγεία
Η παρούσα έρευνα εξέτασε δεδομένα από δύο μελέτες που είχαν συγκεντρώσει πληροφορίες από δύο πανεπιστήμια: το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου και το Πανεπιστήμιο της Πρίστινα. Στην πρώτη μελέτη είχαν εξεταστεί συνολικά 90.000 φοιτητές, ενώ στη δεύτερη περίπου 8.000.
Από το παραπάνω σύνολο, οι επιστήμονες της παρούσας μελέτης ξεχώρισαν συνολικά 2.138 άτομα. Οι εθελοντές είχαν κάνει τακτικά τσεκ-απ ανάμεσα στον Απρίλιο και τον Ιούνιο του 2009 στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου και ανάμεσα στον Απρίλιο και τον Ιούνιο του 2015 στο Πανεπιστήμιο της Πρίστινα.
Οι φοιτητές έδωσαν επίσης στοιχεία σχετικά με την κοινωνική και οικονομική τους κατάσταση, την ηλικία, τον τόπο γέννησης και το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων τους, ενώ εξετάστηκε και το ιστορικό χρονίων νόσων. Έδωσαν επίσης πληροφορίες σχετικά με τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής τους, όπως για παράδειγμα το ιστορικό καπνίσματος, την κατανάλωση αλκοόλ, τα επίπεδα άσκησης και τη διατροφή.
Για τη μελέτη τους, οι επιστήμονες θεώρησαν ως «καπνιστές» όσους κάπνιζαν τουλάχιστον 1 τσιγάρο την ημέρα ή 100 τσιγάρα συνολικά στη διάρκεια ζωής τους.
Για την εκτίμηση του HRQoL, ο Levine και οι συνεργάτες του ζήτησαν από τους εθελοντές να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο με 36 ερωτήσεις σχετικά με διάφορες πτυχές της υγείας. Οι ερωτήσεις αυτές αφορούσαν:
- Τη φυσική λειτουργικότητα
- Το σωματικό άλγος
- Τη γενικότερη υγεία
- Τα επίπεδα ενέργειας
- Την κοινωνικότητα
- Την ψυχική υγεία
Για καθεμία από τις παραπάνω παραμέτρους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μία κλίμακα βαθμολόγησης από το 0 έως το 100.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν επίσης την κλίμακα Back Depression Inventory (BDI) για να εκτιμήσουν την παρουσία κατάθλιψης στους εθελοντές. Η κλίμακα αυτή έχει 21 αντικείμενα τα οποία παίρνουν σκορ από 0 μέχρι 3.
Σύμφωνα με την BDI, το τελικό σκορ:
- 0-13 αντιπροσωπεύει «απουσία κατάθλιψης»
- 4-19 αντιπροσωπεύει «ήπια κατάθλιψη»
- 20-28 αντιπροσωπεύει «μέτρια κατάθλιψη»
- 29-63 αντιπροσωπεύει «σοβαρή κατάθλιψη»
Το Κάπνισμα Επηρεάζει Αρνητικά την Ψυχική Υγεία
Συνολικά, η έρευνα διαπίστωσε ότι οι υψηλότερες τιμές στην κλίμακα BDI συνδέονται συχνά με καπνιστές. Επιπλέον, οι φοιτητές που κάπνιζαν είχαν 2 έως 3 φορές αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν κλινική κατάθλιψη σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Στο Πανεπιστήμιο της Πριστίνα, το 14% των καπνιστών είχε κατάθλιψη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μη καπνιστές ήταν μόλις 4%. Στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, το 19% των καπνιστών είχε κατάθλιψη ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μη καπνιστές ήταν 11%.
Οι καπνιστές είχαν επίσης περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα και χειρότερη ψυχική υγεία, όπως προσδιορίστηκε από τις παραμέτρους του HRQoL.
«Οι παρατηρήσεις μας υπογραμμίζουν την ανάγκη για περισσότερες έρευνες σχετικά με τις επιδράσεις του καπνίσματος στην ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής», τόνισαν οι επιστήμονες.
«Η έρευνά μας προσφέρει επιπλέον δεδομένα που υποστηρίζουν τη σύνδεση ανάμεσα στο κάπνισμα και την κατάθλιψη», πρόσθεσε ο Levine.
«Αν και είναι ακόμα πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε αν το κάπνισμα προκαλεί κατάθλιψη, φαίνεται ότι το τσιγάρο έχει αρνητικές επιδράσεις στην ψυχική μας υγεία», επισήμανε.
«Τα πανεπιστήμια πρέπει να απαγορεύσουν όχι μόνο το κάπνισμα αλλά και τις διαφημίσεις των τσιγάρων στους χώρους τους», κατέληξε ο Levine.