Η λειτουργική νευρολογική διαταραχή, γνωστή στο παρελθόν και ως σωματομετατρεπτική διαταραχή ή υστερία, είναι μία σχετικά σπάνια ψυχική νόσος. Τυπικά, ο ασθενής παρουσιάζει φυσικά συμπτώματα που δεν αποδίδονται σε καμία άλλη πάθηση. Ο ασθενής ωστόσο νοσεί πραγματικά, τα συμπτώματα δεν ελέγχονται συνειδητά από αυτόν και μπορεί να προκαλέσουν έντονη δυσφορία. Παραδείγματα των συμπτωμάτων της νόσου είναι η απώλεια ελέγχου διαφόρων μυών, η απώλεια της όρασης ή της ακοής, οι σπασμοί ή ακόμα και η απώλεια της συνείδησης.
Ο όρος «λειτουργική» αναφέρεται στην παθολογική λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Ο όρος «σωματομετατρεπτική» αναφέρεται στο γεγονός ότι το έντονο ψυχικό στρες μετατρέπεται σε σωματικά συμπτώματα. Τα αίτια του παραπάνω φαινομένου είναι άγνωστα.
Μία θεωρία υποστηρίζει ότι ο ασθενής που πάσχει από μία σωματομετατρεπτική διαταραχή πρέπει να απομακρύνει την πηγή της ψυχικής επιβάρυνσης (πχ. κάποια διαμάχη ή έντονο στρες) καθώς είναι μη ανεκτή από το ίδιο το άτομο. Ωστόσο, η θεωρία αυτή υποστηρίζεται από ελάχιστα δεδομένα.
Τα συμπτώματα της λειτουργικής νευρολογικής διαταραχής περιλαμβάνουν συχνά απώλεια ελέγχου διαφόρων μυών. Δεν υπάρχει ωστόσο παθολογία στα συστήματα του εγκεφάλου ή άλλα νεύρα του οργανισμού που σχετίζονται με την κίνηση. Ωστόσο, οι ασθενείς παρουσιάζουν διαταραχές στις κινήσεις τους. Διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένοι από τους ασθενείς αυτούς έχουν ανωμαλίες στις περιοχές του εγκεφάλου που καταγράφουν και ρυθμίζουν τα συναισθήματα και οι περιοχές αυτές επηρεάζουν τις αντίστοιχες περιοχές της κινητικότητας.
Οι σωματομετατρεπτικές διαταραχές είναι συχνότερες στις γυναίκες. Εμφανίζονται συνήθως από την εφηβία μέχρι τη μέση ηλικία. Αν και είναι σχετικά σπάνια στο γενικό πληθυσμό, συμπτώματα σωματομετατροπής μπορεί να παρατηρηθούν σε ποσοστό που προσεγγίζει το 14% στα νοσοκομεία. Σε ορισμένες έρευνες, τα παραπάνω συμπτώματα παρατηρήθηκαν σε ποσοστό 30% των νευρολογικών ασθενών.
Ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών με λειτουργική νευρολογική διαταραχή παρουσιάζουν και άλλα ψυχιατρικά νοσήματα, όπως γενικευμένο άγχος, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή κάποια μορφή κατάθλιψης. Μπορεί επίσης να υπάρχει πρόσφατο ιστορικό έντονου στρες ή τραυματισμού. Οι ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο παρουσιάζουν επίσης υψηλότερα ποσοστά ψυχικής ή σωματικής κακοποίησης στην παδική ηλικία.
Περιεχόμενα:
Συμπτώματα
Η λειτουργική νευρολογική διαταραχή χαρακτηρίζεται από ένα ή περισσότερα συμπτώματα που παραπέμπουν σε κάποια νευρολογική πάθηση. Παραδείγματα των συμπτωμάτων αυτών είναι:
- Μείωση του συντονισμού ή της ισορροπίας
- Παθολογικές κινήσεις
- Παράλυση ή αδυναμία
- Δυσκολία στην ομιλία ή την κατάποση
- Κατακράτηση ούρων
- Έκπτωση της αφής ή της αίσθησης του πόνου
- Τύφλωση ή άλλα συμπτώματα από τους οφθαλμούς
- Κώφωση
- Σπασμούς
Διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το έντονο στρες ή μία αντιπαράθεση, σχετίζονται συνήθως με την εμφάνιση των σωματικών συμπτωμάτων.
Διάγνωση
Ο γιατρός θα διαγνώσει τη λειτουργική νευρολογική διαταραχή με βάση το ατομικό ιστορικό του ασθενούς και τη νευρολογική εξέταση.
Καθώς τα συμπτώματα είναι νευρολογικά, η διάγνωση τίθεται συνήθως από νευρολόγο. Ο τελευταίος είναι αυτός που αποφασίζει επίσης ότι τα φυσικά συμπτώματα δεν αποδίδονται σε κάποια γνωστή διαταραχή του νευρικού συστήματος.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση. Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, το οποίο εξετάζει την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, ή ηλεκτρομυογράφημα, το οποίο εξετάζει πόσο αποτελεσματικά μεταδίδονται οι νευρικές ώσεις μέσω των μυϊκών ιστών.
Ο γιατρός θα προσπαθήσει επίσης να διαπιστώσει αν τα συμπτώματα ξεκίνησαν μετά από κάποιο στρεσογόνο γεγονός ή μία έντονη αντιπαράθεση. Θα εξετάσει επίσης αν παρουσιάζονται συμπτώματα κάποιας άλλης νόσου, όπως διαταραχές της διάθεσης ή της προσωπικότητας.
Αναμενόμενη Διάρκεια
Τα συμπτώματα της λειτουργικής νευρολογικής διαταραχής συνήθως δεν έχουν μεγάλη διάρκεια. Γενικά, όσο πιο γρήγορα εμφανιστούν, τόσο ταχύτερα υποχωρούν. Αν τα συμπτώματα εμφανίστηκαν ως απόκριση σε ένα στρεσογόνο γεγονός, θα έχουν μικρή διάρκεια.
Σοβαρότερα συμπτώματα, όπως η παράλυση ή η τύφλωση, μπορεί επίσης να μην έχουν μεγάλη διάρκεια καθώς είναι δυσκολότερο να διατηρηθούν συμπτώματα που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα.
Ένα λιγότερο σοβαρό σύμπτωμα (όπως ο τρόμος) ή ένα σύμπτωμα που εμφανίζεται σποραδικά (όπως μία επιληπτική κρίση) μπορεί να συνεχίσει να εμφανίζεται, ανάλογα με τον ασθενή.
Πρόληψη
Δεν υπάρχει γνωστός τρόπος να προληφθεί η νόσος σήμερα.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη λειτουργική νευρολογική διαταραχή. Ο γιατρός προσαρμόζει την αγωγή της νόσου ανάλογα με τους στόχους της θεραπείας και τις ανάγκες του ασθενούς.
Οι περισσότεροι γιατροί θα εξηγήσουν στον ασθενή ότι η φυσική εξέταση και οι υπόλοιπες εξετάσεις δεν μπορούν να προσφέρουν αρκετές πληροφορίες για τα συμπτώματά του. Σε καμία περίπτωση ο γιατρός δεν μπορεί να υπαινιχθεί ότι τα συμπτώματα είναι «πλασματικά», καθώς προκαλούν έντονη δυσφορία στον ασθενή και δεν μπορεί να τα ελέγξει συνειδητά. Είναι επίσης σημαντικό να αποφευχθούν οι εξετάσεις που κάνουν τον ασθενή να νιώθει άβολα και να συνεχιστεί η παρακολούθηση της πορείας των συμπτωμάτων.
Τα συμπτώματα συχνά υποχωρούν όταν μειωθεί το στρες, λυθεί η αντιπαράθεση ή η οικογένεια έχει εκδηλώσει έμπρακτα τη συμπαράστασή της προς τον ασθενή.
Αν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν μπορεί να χρειαστούν εντονότερες προσπάθειες αποκατάστασης με φυσιοθεραπεία ή εργοθεραπεία.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να προσφέρει οφέλη αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι μία μορφή θεραπείας είναι πιο αποτελεσματική από μία άλλη. Αρκετοί επαγγελματίες υγείας ενθαρρύνουν τον ασθενή να προσπαθήσει να βελτιώσει τη λειτουργικότητά του.
Αν η πηγή του στρες μπορεί να ταυτοποιηθεί, είναι ίσως σκόπιμο να διαπιστωθεί τι προκάλεσε τα συμπτώματα. Για παράδειγμα, ο ασθενής μπορεί να βιώνει στρες επειδή φεύγει από το σπίτι του, ξεκινά μία καινούρια δουλειά ή κάνει το πρώτο του παιδί.
Στην ψυχοθεραπεία, ο ασθενής θα μάθει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα που προκαλεί στρες ή να απομακρύνεται από την πηγή του στρες. Σε κάθε περίπτωση, τα συμπτώματα θα υποχωρήσουν. Η ανάκτηση της λειτουργικότητας είναι ο σημαντικότερος στόχος της θεραπείας.
Όπως συμβαίνει συνήθως με την ψυχοθεραπεία, δεν υπάρχει ένα φάρμακο που είναι ιδανικό για την αντιμετώπιση της λειτουργικής νευρολογικής διαταραχής. Τα φάρμακα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση μίας υποκείμενης νόσου, όπως η αγχώδης διαταραχή ή η κατάθλιψη.
Πότε πρέπει να απευθυνθείτε σε γιατρό
Ο ασθενής πρέπει να εξεταστεί άμεσα όταν εμφανιστούν τα παραπάνω συμπτώματα. Αν ο ασθενής δεν είναι ικανός να εκτιμήσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, ένας φίλος ή συγγενής μπορεί να του υποδείξει ότι χρειάζεται να επισκεφθεί ένα γιατρό.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση της νόσου διαφέρει για τον κάθε ασθενή και εξαρτάται από τη φύση του στρες και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Τα περισσότερα συμπτώματα της λειτουργικής νευρολογικής διαταραχής έχουν συνήθως μικρή διάρκεια. Όσο σοβαρότερα είναι τα συμπτώματα, τόσο ταχύτερα υποχωρούν. Ωστόσο, η εμφάνιση της νόσου αποτελεί συνήθως ένδειξη ότι ο ασθενής δυσκοελύεται να αντιμετωπίσει το στρες ή πάσχει από κάποιο άλλο πρόβλημα ψυχικής υγείας που μπορεί να απαιτεί χρόνια θεραπεία.
Βιβλιογραφία: Harvard Health