Κλινικές Δοκιμές, Τελικά Σημεία και Στατιστικές: Η Αξιολόγηση και Σύγκριση των Νέων Θεραπειών του Καρκίνου

Τι είναι το τελικό σημείο στις θεραπείες του καρκίνου;

Οι ερευνητές χρησιμοποιούν μία σειρά μεθόδων για να συγκρίνουν την κάθε θεραπεία του καρκίνου με τις υπόλοιπες. Ορισμένα μέτρα υπολογίζουν την ικανότητα της θεραπείας να αναστείλει την πρόοδο του καρκίνου και να βελτιώσει την πορεία των ασθενών, ενώ άλλα εστιάζουν στις ανεπιθύμητες ενέργειες, την ασφάλεια ή το κόστος της θεραπείας. Οι κλινικές δοκιμές σχεδιάζονται πάντοτε εξετάζοντας έναν από τους παραπάνω παράγοντες ως σημαντικότερο, παράγοντα που αποτελεί το «πρωτεύον τελικό σημείο» της έρευνας.

Ποια είναι τα πιο κοινά τελικά σημεία στις κλινικές δοκιμές;

Όταν ένα νέα φάρμακο εξετάζεται για πρώτη φορά στον άνθρωπο, στην φάση 1 της κλινικής μελέτης, εξερευνάται η ασφάλεια και η ανοχή του φαρμάκου με σταδιακή αύξηση της δόσης του. Η διαδικασία αυτή καθορίζει τη δόση του φαρμάκου πάνω από την οποία προκαλούνται τοξικές επιδράσεις και έχει ως σκοπό να ορίσει τη μέγιστη δόση στην οποία το φάρμακο θα χορηγηθεί στις μελλοντικές μεγαλύτερες έρευνες.

Η φάση 2 των κλινικών δοκιμών περιλαμβάνει μερικές δεκάδες ασθενών που λαμβάνουν θεραπεία με ένα φάρμακο ή χωρίζονται σε 1 ή περισσότερες ομάδες ανάλογα με τη θεραπεία που λαμβάνουν για τον καρκίνο. Στην τρίτη φάση των κλινικών δοκιμών λαμβάνουν μέρος εκατοντάδες ασθενείς οι οποίοι χωρίζονται σε μία ή περισσότερες ομάδες που λαμβάνουν διαφορετικές νέες θεραπείες. Υπάρχει επίσης μία ομάδα ελέγχου με ασθενείς που λαμβάνουν την τυπική θεραπεία που χρησιμοποιείται σήμερα.

Υπάρχουν διάφορα τελικά σημεία που εξετάζονται αναφορικά με την αποτελεσματικότητα:

  • Αντικειμενικό ποσοστό απόκρισης: Το ποσοστό των ασθενών στους οποίους ο καρκίνος συρρικνώνεται κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο. Αυτό διαπιστώνεται συνήθως με απεικονιστικές εξετάσεις.
  • Ελεύθερη προόδου νόσου επιβίωση (PFS): Το ποσοστό των ασθενών που έχουν επιβιώσει και ο καρκίνος τους δεν έχει προοδεύσει σε επόμενα στάδια από την αρχή της θεραπείας, όπως φαίνεται από τις απεικονιστικές εξετάσεις.
  • Συνολικό ποσοστό επιβίωσης (OS): Το ποσοστό των ασθενών που επιβίωσε για μία συγκεκριμένη διάρκεια μετά την αρχή της θεραπείας.

Τα στατιστικά μάς επιτρέπουν να περιγράψουμε καλύτερα τις διαφορές στην πορεία των ασθενών στις διάφορες ομάδες

Τα αποτελέσματα των διαφορετικών τελικών σημείων συγκρίνονται με διάφορους τρόπους για να εκτιμηθεί αν μία στρατηγική είναι καλύτερη από μία άλλη. Οι διαφορές θεωρούνται «στατιστικά σημαντικές» αν η διαφορά τους είναι κάτω από ένα όριο που βασίζεται σε μαθηματικούς υπολογισμούς και ισούται συνήθως με 5%.

Οι συγκρίσεις αναφορικά με την πιθανότητα συρρίκνωσης ενός όγκου βασίζονται στο ποσοστό των ασθενών που παρουσιάζουν απόκριση μετά τη χορήγηση της κάθε θεραπείας.

Τα χρονικά τελικά σημεία της PFS και του OS περιγράφονται με διάφορα μέτρα. Ως «median» ορίζεται ο εκτιμώμενος χρόνος κατά τον οποίο οι μισοί εθελοντές φτάνουν το όριο που εξετάζεται, δηλαδή ένα σημείο στην πορεία της νόσου ή τον θάνατο. Το ορόσημο (landmark), όπως η 6μηνη PFS ή το OS ενός έτους, είναι το ποσοστό των ασθενών στους οποίους η πορεία της νόσου έχει ανασταλεί ή έχουν επιβιώσει, αντίστοιχα, σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ο σχετικός κίνδυνος (hazard ratio) συγκρίνει τον κίνδυνο θανάτου ή σημαντικής πορείας της νόσου σε μία ομάδα σε σύγκριση με μία άλλη σε μία χρονική διάρκεια. Εκφράζεται συνήθως ως μία τιμή μεταξύ του 0 και του 1, με τις μικρότερες τιμές να σχετίζονται με μεγαλύτερη σχετική διαφορά. Για παράδειγμα, ένας σχετικός κίνδυνος 0.62 αντιπροσωπεύει 38% μείωση του κινδύνου για ένα ανεπιθύμητο συμβάν από μία νέα θεραπεία.

Βιβλιογραφία: JAMA

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα