Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας VITAL, τα συμπληρώματα βιταμίνης D και ωμέγα-3 δεν προσφέρουν οφέλη στην πρόληψη του καρκίνου και των καρδιαγγειακών νόσων.
Η έρευνα VITAL (Vitamin D and Omega-3 Trial) είναι μία από τις μεγαλύτερες τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με placebo έρευνες που εξετάζουν την παραπάνω σύνδεση. Στην έρευνα έλαβαν μέρος συνολικά σχεδόν 26.000 εθελοντές.
Τα 2 κύρια σημεία που εξετάστηκαν από την έρευνα ήταν οι επιθετικές μορφές καρκίνου και τα μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα, δηλαδή το εγκεφαλικό επεισόδιο, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και ο καρδιαγγειακός θάνατος. Τόσο οι εθελοντές που λάμβαναν 2000 IU βιταμίνη D3 καθημερινά, όσο και αυτοί που λάμβαναν 1gr ωμέγα-3, είχαν την ίδια συχνότητα στα παραπάνω σημεία με αυτούς που λάμβαναν placebo.
Αν λάβουμε υπόψη τις προηγούμενες έρευνες, τα ευρήματα αυτά δεν προκαλούν ιδιαίτερη έκπληξη, είπε η Τζοάν Μάνσον, επικεφαλής της έρευνας.
Υπήρχαν, ωστόσο και ορισμένες ενθαρρυντικές παρατηρήσεις. Για παράδειγμα, η ομάδα εθελοντών που λάμβανε τόσο βιταμίνη D όσο και ωμέγα-3 είχε 28% μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
«Υπήρχαν επίσης αρκετά στοιχεία από την έρευνα που δείχνουν ότι τα ωμέγα-3 μειώνουν τον κίνδυνο εμφράγματος μυοκαρδίου», είπε η Μάνσον. «Δεν μείωσαν όμως τον κίνδυνο εγκεγαλικού επεισοδίου επομένως ο στόχος δεν επετεύχθη. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να εξετάσουμε ξεχωριστές περιπτώσεις».
Παρατηρήθηκε επίσης ελαφρή μείωση στη θνησιμότητα από καρκίνο για τους εθελοντές που λάμβαναν βιταμίνη D.
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο Στίβεν Νίσσεν, επικεφαλής του τμήματος Καρδιολογίας στο Cleveland Clinic του Οχάιο, δήλωσε ότι τα οφέλη αυτά δεν προκαλούν έκπληξη, καθώς αφορούσαν δευτερεύοντες στόχους και δεν αποτελούν επιστημονικά αποδεδειγμένα οφέλη.
«Τα ευρήματα είναι ενδιαφέροντα αλλά βασίζονται σε υποθέσεις και δεν πρέπει να οδηγήσουν σε αλλαγές των οδηγιών», δήλωσε.
Σημείωσε, ωστόσο, ότι η έρευνα αποτελεί μία καλή βάση για μελλοντικές έρευνες.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν σε δύο ξεχωριστά άρθρα στο New England Journal of Medicine (Βιταμίνη D, Ωμέγα-3).
Τρόπος Οργάνωσης της Έρευνας
Στην έρευνα, η οποία είχε διάρκεια 5.3 χρόνια, έλαβαν μέρος συνολικά 25.871 υγιείς εθελοντές (50.6% γυναίκες, μ.ο. ηλικίας 67.1). Οι εθελοντές χωρίστηκαν σε 4 ομάδες οι οποίες λάμβαναν:
- 2000 IU Βιταμίνης D3 και 1gr ωμέγα-3
- 2000 IU Βιταμίνης D3 και placebo για τα ωμέγα-3
- Placebo για τη Βιταμίνη D3 και 1gr ωμέγα-3
- Placebo και για τα 2 συμπληρώματα
Εκτός από τα 2 κύρια σημεία που εξετάστηκαν, η έρευνα είχε αρκετά δευτερεύοντα σημεία, όπως τα διάφορα καρδιαγγειακά συμβάματα ξεχωριστά και η συνολική θνησιμότητα από τον καρκίνο.
Συνολικά 12.933 εθελοντές έλαβαν ωμέγα-3, ενώ 12.938 έλαβαν placebo. Στην πρώτη ομάδα εμφανίστηκαν συνολικά 386 καρδιαγγειακά συμβάματα, ενώ στη δεύτερη 419. Η διαφορά αυτή δεν θεωρήθηκε στατιστικών σημαντική, επομένως οι ερευνητές συμπέραναν ότι δεν υπάρχει μείωση στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Από τα δευτερεύοντα σημεία, μεταξύ των ασθενών που λάμβαναν θεραπεία, η συχνότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου ήταν μειωμένη σε αυτούς που λάμβαναν ωμέγα-3. Ωστόσο, δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές στα καρδιαγγειακά συμβάματα, στα εγκεφαλικά επεισόδια ή στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά αίτια.
Σε άλλες αναλύσεις, η κατανάλωση των ωμέγα-3 σχετίστηκε με σημαντική μείωση (17%) των θανατηφόρων εμφραγμάτων, της στεφανιαίας νόσου και των στεφανιαίων παρεμβάσεων. Αν και οι παραπάνω παρατηρήσεις έχουν ενδιαφέρον, η Μάνσον τόνισε ότι πρέπει να ερμηνευτούν με προσοχή καθώς δεν είχαν εξεταστεί ειδικά.
Παρατηρήθηκε επίσης 40% μείωση στον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου στην ομαδα που λάμβανε ωμέγα-3 και κατανάλωνε λιγότερες από 1.5 μερίδες ψαριού την εβδομάδα και 19% μείωση στα μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα.
Η βιταμίνη D χορηγήθηκε σε συνολικά 12.927 εθελοντές, ενώ 12.944 έλαβαν placebo. Δεν παρατηρήθηκε καμία στατιστικώς σημαντική διαφορά στα καρδιαγγειακά συμβάματα ούτε στη συχνότητα του καρκίνου. Με εξαίρεση των 2 πρώτων ετών της έρευνας, παρατηρήθηκε 25% μείωση στους θανάτους από καρκίνο για την ομάδα ασθενών που λάμβανε βιταμίνη D.
Τέλος, δεν παρατηρήθηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες σε κανένα από τα δύο συμπληρώματα, όπως για παράδειγμα αυξημένος κίνδυνος υπερασβεσταιμίας με τη βιταμίνη D ή αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας με τα ωμέγα-3. Τα ποσοστά συμμόρφωσης με τη θεραπεία πλησίασαν το 80% για όλες τις ομάδες εθελοντών.
Φτωχά Ευρήματα
Μετά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων από τη Μάνσον, η Τζέιν Άρμιταζ από το Πανεπιστήμιο του Όξφορντ σημείωσε ότι αν και η έρευνα είχε οργανωθεί και διεξαχθεί σωστά, γενικά κατέληξε σε αρνητικά στοιχεία για τα δύο συμπληρώματα.
«Πιστεύω πρέπει πλέον να αποδεχθούμε ότι η χορήγηση της βιταμίνης D σε όλους δεν έχει χρησιμότητα», δήλωσε.
Πρόσθεσε επίσης ότι στο παρελθόν είχαν δημοσιευτεί διάφορες έρευνες με ενθαρρυντικά δεδομένα για τα ωμέγα-3, μεταξύ των οποίων μία μετα-ανάλυση 10 μεγάλων ερευνών με συνολικά 78.000 εθελοντές που δημοσιεύτηκε στο JAMA Cardiology.
Αν και τα αποτελέσματα δεν έδειξαν κάποια σημαντική μείωση σε κανένα από τα καρδιαγγειακά συμβάματα, μεταξύ των οποίων και η συχνότητα εμφράγματος μυοκαρδίου ή καρδιαγγειακού θανάτου, ορισμένα από αυτά «ήταν παρόμοια», είπε η Άρμιταζ.
Ωστόσο, η αποτυχία στα τελικά σημεία που παρατήρησε η παρούσα έρευνα «ουσιαστικά δεν επιβεβαιώνει την υπόθεση για τα οφέλη που είχαν αναπτύξει προηγούμενες έρευνες παρατήρησης», πρόσθεσε.
«Αν και τα συνολικά εμφράγματα του μυοκαρδίου παρουσίασαν μείωση, αυτό ήταν ένα δευτερεύον σημείο και πρέπει να εξεταστεί με προσοχή καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να εξάγουμε λάθος συμπεράσματα», πρόσθεσε.
Ο Νίσσεν συμφώνησε με τις παραπάνω παρατηρήσεις και δήλωσε ότι τα οφέλη που παρατήρησε η έρευνα ήταν θεωρητικά.
«Αν εξετάσουμε αρκετά δευτερογενή σημεία ή υποομάδες, θα βρούμε κάτι θετικό. Επομένως οι αναλύσεις υποομάδων και δευτερογενών σημείων δεν αποτελούν επιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν ότι υπάρχουν οφέλη», δήλωσε.
Ο Νίσσεν πρόσθεσε ότι η έρευνα εξέτασε χαμηλές δόσεις ωμέγα-3 και επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα άλλων ερευνών που παρατήρησαν ότι «οι χαμηλές δόσεις ιχθυελαίων δεν προσφέρουν οφέλη για το καρδιαγγειακό σε άτομα που δεν έχουν υψηλά τριγλυκερίδια».
Τόνισε, ωστόσο ότι η έρευνα VITAL ήταν ιδιαίτερα σημαντική καθώς προσέφερε πληροφορίες για τη βιταμίνη D και ξεκαθάρισε ότι δεν προσφέρει οφέλη στην πρόληψη του καρκίνου ή των καρδιαγγειακών νόσων.
Πρόσθεσε επίσης ότι δεν γνωρίζουμε ακόμα τις επιδράσεις της βιταμίνης D, πάντως από την έρευνα φάνηκε ότι η χορήγησή της σε μορφή συμπληρωμάτων με τον τρόπο που εξετάστηκε από την έρευνα δεν προσφέρει οφέλη.
«Υψηλές Προσδοκίες»
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο Τζον Κίνι από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, και ο Κλίφορντ Ρόζεν από το Ιατρικό Ερευνητικό Κέντρο του Μέιν, είπαν ότι τα αποτελέσματα της έρευνας έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς τα δεδομένα για την επίδραση των ωμέγα-3 στην πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων ήταν φτωχά.
«Η VITAL προσέφερε αρκετά δεδομένα σε αυτό το κομμάτι», είπαν. «Υπήρχαν υψηλές προσδοκίες από τη VITAL, καθώς περιμέναμε να ανιχνεύσει τουλάχιστον 15% μείωση στη συχνότητα του καρκίνου σε σχέση με το placebo. Περιελάμβανε επίσης σχεδόν 10πλάσιο αριθμό εθελοντών σε σχέση με άλλες έρευνες, επομένως θα έδινε σαφείς απαντήσεις».
Αν και η έρευνα δεν επιβεβαίωσε τα οφέλη στα κύρια σημεία της, οι δύο επιστήμονες τόνισαν ότι πολλές άλλες παρατηρήσεις της έχουν ενδιαφέρον, μεταξύ των οποίων το γεγονός ότι ένα μεγάλο εύρος επιπέδων βιταμίνης D στον ορό δεν προσφέρουν οφέλη.
Πρόσθεσαν επίσης κάποιες από τις δευτερεύουσες παρατηρήσεις έχουν επίσης ενδιαφέρον, ωστόσο πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην ερμηνεία τους, καθώς στο παρελθόν υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ένα δευτερογενές σημείο εξετάστηκε ως πρωτογενές και δεν επιβεβαιώθηκε.
Οι δύο επιστήμονες κατέληξαν ότι «προς το παρόν η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής με ωμέγα-3 ή βιταμίνη D δεν βοηθά στην πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων ή του καρκίνου».
Βιβλιογραφία: Medscape
Φωτογραφία: Marco Verch (CC BY 2.0)