Στους περισσότερους ασθενείς με υπερπλασία του προστάτου χορηγούνται συνήθως φάρμακα που λέγονται αναστολείς της 5α-ρεδουκτάσης (5-ARI). Τα φάρμακα αυτά συρρικώνουν τον προστάτη, βελτιώνοντας έτσι τη ροή των ούρων. Οι δύο ουσίες αυτής της ομάδας φαρμάκων που χορηγούνται συχνότερα είναι η φιναστερίδη και η δουταστρείδη.
Ωστόσο, μία ανεπιθύμητη ενέργεια της θεραπείας με αναστολείς 5-ARI είναι ότι μειώνουν τα επίπεδα του PSA (prostate-specific antigen) κατά περίπου 50%. Το PSA υπολογίζεται στον προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του προστάτου. Αν επομένως σε κάποιον ασθενή που λαμβάνει αναστολείς 5-ARI διαπιστωθούν χαμηλά επίπεδα PSA, μπορεί να μην γίνουν περαιτέρω εξετάσεις για τον καρκίνο του προστάτου, καθώς ο γιατρός αγνοεί ότι το χαμηλό PSA αποδίδεται στα φάρμακα.
Μία νέα έρευνα στην οποία έλαβαν μέρος σχεδόν 80.000 εθελοντές με καρκίνο του προστάτου εξερεύνησε αυτό τον κίνδυνο. Οι άνδρες της έρευνας που έπαιρναν αναστολείς 5-ARI διαγνώστηκαν με μεγάλη καθυστέρηση σε σχέση με αυτούς που δεν έπαιρναν τα συγκεκριμένα φάρμακα. Επίσης, καθώς η παρουσία του καρκίνου διαπιστώθηκε σε προχωρημένο στάδιο, η πρόγνωση των ασθενών ήταν πολύ χειρότερη. Επικεφαλής της έρευνας ήταν ο Δρ Μπρεντ Ρόουζ, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο.
Οι τιμές του PSA πάνω από 4 ng/ml στο αίμα αποτελούν ένδειξη καρκίνου και συνήθως ακολουθούνται από περισσότερες εξετάσεις. Οι γιατροί τυπικά πρέπει να διπλασιάζουν την τιμή του PSA στους άνδρες που λαμβάνουν αναστολείς 5-ARI έτσι ώστε να λάβουν υπόψη τους την μείωση 50% από τα φάρμακα αυτά. Επομένως σε αυτούς τους άνδρες, μία τιμή PSA 3.5 ισοδυναμεί πρακτικά με 7 και επομένως αποτελεί ένδειξη ότι πρέπει να γίνουν απεικονιστικές εξετάσεις ή βιοψία του προστάτου.
Η Έρευνα
Ο Δρ Ρόουζ και οι συνεργάτες του υπέθεσαν ότι ο παραπάνω διπλασιασμός είναι κάτι που δεν εφαρμόζεται ευρέως από τους γιατρούς. Για να διαπιστώσουν αν η θεωρία τους αυτή είναι αληθής, εξέτασαν 80.750 ασθενείς με καρκίνο του προστάτου από το 2001 μέχρι το 2015. Οι ερευνητές εστίασαν περισσότερο στις διαφορές ανάμεσα σε αυτούς που έπαιρναν και αυτούς που δεν έπαιρναν αναστολείς 5-ARI κατά τη διάγνωσή τους με καρκίνο του προστάτου. Οι άνδρες της πρώτης ομάδας έπαιρναν τα φάρμακα αυτά για 4.8 χρόνια κατά μέσο όρο πριν τη διάγνωση του καρκίνου.
Τα Αποτελέσματα
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της έρευνας, οι άνδρες που έπαιρναν αναστολείς 5-ARI είχαν χειρότερα αποτελέσματα σε όλους τους τομείς συγκριτικά με αυτούς που δεν έπαιρναν τα παραπάνω φάρμακα. Συγκεκριμένα, η διάγνωση της νόσου γινόταν κατά μέσο όρο σε 3.6 χρόνια μετά από μία παθολογική τιμή PSA στην πρώτη ομάδα, ενώ σε αυτούς που δεν έπαιρναν τα φάρμακα σε 1.4 χρόνια. Υπήρχαν επίσης υψηλότερα ποσοστά προχωρημένων και μεταστατικών νεοπλασμάτων, ενώ η πιθανότητα θανάτου από καρκίνο του προστάτου σε 12 χρόνια ήταν 13% σε αυτούς που έπαιρναν τα φάρμακα και 8% σε αυτούς που έπαιρναν φάρμακα που δεν επηρεάζουν το PSA.
Ο Δρ Ρόουζ και οι συνεργάτες του τόνισαν ότι προφανώς δεν προκύπτει από τα ευρήματά τους ότι οι αναστολείς 5-ARI είναι επικίνδυνα φάρμακα, ούτε ότι δεν πρέπει να γίνεται έλεγχος του PSA στους ασθενείς που τα λαμβάνουν. Αν και άλλες έρευνες είχαν παρατηρήσει υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης και μειωμένα ποσοστά καρκίνου στους άνδρες που παίρνουν αναστολείς 5-ARI, όπως τόνισαν οι ερευνητές «οι μελέτες αυτές είχαν κάνει προσεκτική προσαρμογή στον PSA, διπλασιάζοντας την τιμή του σε όσους έπαιρναν τα φάρμακα».
Οι ερευνητές παραδέχονται επίσης ότι δεν γνωρίζουν πόσοι γιατροί λαμβάνουν υπόψη τους ότι πρέπει να διπλασιάσουν την τιμή του PSA σε ασθενείς που παίρνουν αναστολείς 5-ARI. Ωστόσο, από τα νέα αποτελέσματα, προκύπτει ότι αυτό δεν γίνεται συχνά και επομένως πρέπει να οριστούν σαφείς οδηγίες και να ενημερωθούν οι γιατροί για τις επιδράσεις των φαρμάκων αυτών στο PSA.
Ο Δρ Μαρκ Γκάρνικ, καθηγητής ιατρικής στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, δήλωσε ότι τα αποτελέσματα της έρευνας προκαλούν ανησυχία. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αναστολείς 5-ARI έχουν μελετηθεί εκτενώς και μία πρόσφατη έρευνα συνέδεσε τα φάρμακα αυτά με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτου σε σχέση με τα placebo. «Η παρούσα μελέτη ουσιασικά επιβεβαιώνει το εύρημα αυτό. Οι μελλοντικές έρευνες πρέπει επομένως να εξετάσουν αν ο κίνδυνος αποδίδεται στην καθυστέρηση της διάγνωσης εξ’αιτίας των χαμηλών τιμών του PSA ή αν ενοχοποιούνται άλλοι μηχανισμοί».
Βιβλιογραφία: Harvard Health