Έχουμε Όργανα που δεν Χρειαζόμαστε Πλέον;

Η ιατρική διαχρονικά δεν έχει δείξει μεγάλο σεβασμό ως προς την ακεραιότητα του ανθρωπίνου οργανισμού. Σκεφτείτε απλά τους χειρουργούς του παρελθόντος οι οποίοι άνοιγαν τρύπες στο κρανίο και μεθοδικά αφαιρούσαν το αίμα με βδέλλες ή σκαρφιστήρες, μία πρακτική η οποία εφαρμοζόταν συστηματικά μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Ακόμα και σήμερα αρκετές από τις συχνότερες χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν ολική αφαίρεση οργάνων, όπως η σκωληκοειδής απόφυση, η χοληδόχος κύστη, οι αμυγδαλές και η μήτρα (συνήθως μετά το πέρας της αναπαραγωγικής ηλικίας), με τη διαβεβαίωση των γιατρών ότι ο ασθενής θα είναι «μία χαρά» χωρίς τα όργανα αυτά. Υπάρχουν αρκετοί αποδεδειγμένοι λόγοι υπέρ των παραπάνω «εκτομών», ωστόσο η θεωρία ότι η αφαίρεση των παραπάνω οργάνων δεν επιφέρει κάποια συνέπεια για τον ασθενή, αμφισβητείται όλο και περισσότερο.

Ας σκεφτούμε το παράδειγμα της σκωληκοειδούς απόφυσης. Αρκετοί γνωρίζουμε ότι η μικρή αυτή προεκβολή αποτελεί ένα κατάλοιπο της εξέλιξης, όπως για παράδειγμα τα οστά για τα πόδια που φέρουν ορισμένα φίδια. Η θεωρία αυτή ωστόσο έχει ανατραπεί, όπως υποστηρίζει η Χέδερ Σμιθ, μία βιολόγος και διευθύντρια των εργαστρηρίων ανατομίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Μία έρευνα του 2017 στην οποία ήταν επικεφαλής εξέτασε δεδομένα από 533 διαφορετικά είδη θηλαστικών και διαπίστωσε ότι αρκετά είδη που δεν σχετίζονται μεταξύ τους, έχουν σκωληκοειδή απόφυση. «Αυτό δείχνει ότι το όργανο αυτό έχει κάποια σημαντική λειτουργία», είπε.

Η λειτουργία αυτή αφορά μάλλον το ανοσοποιητικό και το γαστρεντερικό. Σε όλα τα είδη που έχουν σκωληκοειδή απόφυση, σημείωσε η Σμιθ, είτε περιέχει είτε σχετίζεται με τους λεμφαδένες, οι οποίοι υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Στον άνθρωπο, η σκωληκοειδής απόφυση φιλοξενεί επίσης αρκετά ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου, όπως ανακάλυψαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ντιούκ. Σε μία έρευνα του 2007, υποστήριξαν ότι λειτουργεί ως «αποθήκη» για τη διατήρηση των μικροβίων αυτών. Όταν το εντερικό μικροβίωμα πληγεί από μία νόσο, μπορεί να αναπληρωθεί από τα ωφέλιμα βακτήρια που βρίσκονται στη σκωληκοειδή απόφυση. Οι πρώτες ενδείξεις για την παραπάνω θεωρία εμφανίστηκαν το 2011, όταν μία έρευνα έδειξε ότι οι άνθρωποι που είχαν κάνει σκωληκοειδεκτομή είχαν υπερδιπλάσιο κίνδυνο να παρουσιάσουν υποτροπιάζουσες λοιμώξεις από Clostridium difficile, ένα επικίνδυνο στέλεχος εντερικών βακτηρίων που πολλαπλασιάζεται όταν δεν υπάρχουν ωφέλιμα βακτήρια.

Η σκωληκοειδής απόφυση μπορεί να έχει και άλλους ρόλους στον οργανισμό, ορισμένοι από τους οποίους μπορεί να δυσλειτουργήσουν. Μία έρευνα που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Οκτώβρη διαπίστωσε ότι η παθολογική α-συνουκλεΐνη (μία πρωτεΐνη που βρίσκεται στον εγκέφαλο των ασθενών με νόσο του Parkinson) μπορεί να συσσωρευθεί στη σκωληκοειδή απόφυση. Ενδιαφέρον είχε επίσης η παρατήρηση ότι όσοι ασθενείς είχαν κάνει σκωληκοειδεκτομή σε νεαρή ηλικία είχαν μειωμένη πιθανότητα να παρουσιάσουν νόσο του Parkinson.

Νέες έρευνες προσφέρουν επίσης πληροφορίες για τη χρησιμότητα των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων. Σε μία έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο, μία διεθνής ομάδα εξέτασε τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις από την αφαίρεση των παραπάνω δομών σε 1.2 εκατομμύρια παιδιά από τη Δανία. Σε ένα διάστημα 10-30 ετών, όσοι εθελοντές είχαν κάνει εκτομή του ενός ή και των δύο δομών πριν την ηλικία των 9 ετών είχαν διπλάσιο ή τριπλάσιο αυξημένο κίνδυνο παθήσεων του ανωτέρου αναπνευστικού και υψηλότερα ποσοστά αλλεργιών και άσθματος. Είχαν επίσης υψηλότερα ποσοστά ωτίτιδας και ιγμορίτιδας, παθήσεις από τις οποίες θεωρητικά προστατεύει αυτή η επέμβαση.

Γνωρίζουμε εδώ και αρκετά χρόνια ότι οι αδενοειδείς εκλβλαστήσεις και οι αμυγδαλές «δρουν ως πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια στα παθογόνα που εισέρχονται από τους αεραγωγούς ή την τροφή», είπε ο Σον Μπάιαρς, ένας ερευνητής από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και επικεφαλής της παραπάνω έρευνας. Το γεγονός ότι οι ιστοί αυτοί εμφανίζονται συνήθως στα παιδιά, με τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις να έχουν υποχωρήσει σχεδόν συνολικά μέχρι την ενηλικίωση, έχει ενισχύσει την άποψη ότι μπορεί να μην είναι απαραίτητοι, «ωστόσο μπορεί να υπάρχει λόγος γιατί έχουν μεγάλο μέγεθος στην παιδική ηλικία». Ίσως παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη, βοηθώντας το ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο Μπάιαρς τονίζει ότι τα αποτελέσματα της έρευνάς του, παρά το μέγεθός της, πρέπει να επιβεβαιωθούν και από άλλες έρευνες. Σημειώνει επίσης ότι η απόφαση για τη θεραπεία του κάθε παιδιού πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Συμπλήρωσε ωστόσο ότι, «καθώς αυτές οι επεμβάσεις είναι εξαιρετικά συχνές κατά την παιδική ηλικία, ίσως θα έπρεπε προτιμούμε πιο συντηρητικές προσεγγίσεις».

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια οι αμυγδαλεκτομές παρουσιάζουν πτώση, ιδιαίτερα μετά τα μέσα του 20ου αιώνα. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και με την υστερεκτομή. Φαίνεται έτσι ότι η μήτρα μάλλον δεν χάνει τη χρησιμότητά της μετά την έναρξη της εμμηνόπαυσης. Υπάρχουν επίσης λιγότερο επεμβατικές μέθοδοι για να αντιμετωπιστούν τα συχνότερα προβλήματα της μήτρας, όπως τα ινομυώματα.

Υπάρχουν επομένως όργανα στο ανθρώπινο σώμα που είναι άχρηστα ή υπολειμματικά; Ίσως οι φρονιμίτες αποτελούν μία απάντηση στην παραπάνω ερώτηση. «Τα πρόσωπά μας είναι τόσο επίπεδα σε σχέση με τα υπόλοιπα θηλαστικά, που συχνά δεν υπάρχει χώρος να αναπτυχθούν», είπε η Σμιθ. Αν σκεφτούμε επίσης τον τρόπο που μαγειρεύουμε το φαγητό μας «μάλλον δεν τους χρειαζόμαστε πλέον».

Βιβλιογραφία: Scientific American

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα