Εκκολπωμάτωση και Εκκολπωματίτιδα

Τα εκκολπώματα αποτελούν προεκβολές που σχηματίζονται στο τοίχωμα του παχέος εντέρου και έχουν σχήμα  θυλακίου. Εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα στα δύο φύλα και η ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνισή τους. Τα εκκολπώματα είναι συχνότερα στις ανεπτυγμένες χώρες.

Τι είναι η εκκολπωματική νόσος;

Εκκολπωμάτωση

Ο όρος «εκκολπωμάτωση» περιγράφει απλά την παρουσία εκκολπωμάτων. Η  εκκολπωμάτωση αποτελεί συνήθως τυχαίο εύρημα διαγνωστικών εξετάσεων για άλλες παθήσεις, όπως η εύκαμπτη σιγμοειδοσκόπηση, η κολονοσκόπηση και ο βαριούχος υποκλυσμός. Οι περισσότεροι ασθενείς με εκκολπωμάτωση δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και παραμένου ασυπτωματικοί εφ΄όρου ζωής.

Εκκολπωματίτιδα

Η φλεγμονή των εκκολπωμάτων συμβαίνει όταν υπάρχει λέπτυνση και διάσπαση του τοιχώματός τους. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα αυξημένης πίεσης στο έντερο ή εξαιρετικά σκληρών κοπράνων που πιέζουν τα εκκολπώματα.

Τα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας εξαρτώνται από το βαθμό της φλεγμονής. Το συχνότερο σύμπτωμα είναι το άλγος στην αριστερή κοιλία. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, δυσκοιλιότητα ή διάρροια καθώς και συμπτώματα από το ουροποιητικό, όπως αίσθημα καύσου κατά την ούρηση ή συχνοουρία.

Η εκκολπωματίτιδα μπορεί να είναι απλή ή επιπλεγμένη:

  • Η απλή εκκολπωματίτιδα, που αφορά το 75% των περιπτώσεων, δεν σχετίζεται με επιπλοκές και τυπικά αποκρίνεται στη θεραπεία χωρίς να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση.
  • Η επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα εμφανίζεται στο υπόλοιπο 25% και συνήθως χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση. Οι επιπλοκές που σχετίζονται με αυτή μπορεί να περιλαμβάνουν:
    • Αποστήματα (τοπικές συλλογές με πύο)
    • Συρίγγια (κανάλια μεταξύ δύο οργάνων που δεν συνδέονται φυσιολογικά)
    • Απόφραξη του εντέρου
    • Περιτονίτιδα (γενικευμένη λοίμωξη των κοιλιακών οργάνων)
    • Σήψη (λοίμωξη σε όλο το σώμα που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων)
Αιμορραγία από τα εκκολπώματα

Αυτή συμβαίνει όταν μία μικρή αρτηρία που βρίσκεται μέσα σε ένα εκκόλπωμα διαβρώνεται με αποτέλεσμα να αιμορραγεί μέσα στο παχύ έντερο. Το συχνότερο σύμπτωμα της παραπάνω κατάστασης είναι μία ανώδυνη αιμορραγία από τον πρωκτό. Στο 50% των περιστατικών, ο ασθενής θα διαπιστώσει καφέ ή ανοιχτό κόκκινο αίμα στα κόπρανα.

Είναι φυσιολογικό να υπάρχει αίμα στα κόπρανα;

Η παρουσία αίματος στα κόπρανα μπορεί να αποτελεί σημείο διαφόρων παθήσεων, οι περισσότερες από τις οποίες δεν είναι σοβαρές (πχ. αιμορροΐδες), ωστόσο κάποιες χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση. Αν παρατηρήσετε αίμα στα κόπρανα απευθυνθείτε στον γιατρό σας για εκτίμηση και περεταίρω εξετάσεις.

Διάγνωση της εκκολπωμάτωσης και της εκκολπωματίτιδας

Η εκκολπωμάτωση αποτελεί συνήθως τυχαίο εύρημα των εξετάσεων που έχουν γίνει για τη διερεύνηση άλλων παθήσεων.

  • Βαριούχος υποκλυσμός: Η εξέταση αυτή είναι μία ακτινογραφία κατά την οποία χορηγείται βάριο σε μορφή κλύσματος με σκοπό να διακρίνονται καλύτερα οι διάφορες δομές του γαστρεντερικού σωλήνα. Σήμερα, ο βαριούχος υποκλυσμός έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από την αξονική τομογραφία.
  • Εύκαμπτη σιγμοειδοσκόπηση: Κατά την εξέταση αυτή, ένας λεπτός σωλήνας που περιέχει μία κάμερα εισάγεται στο σιγμοειδές κόλον.
  • Κολονοσκόπηση: Η εξέταση αυτή εξετάζει το σύνολο του παχέος εντέρου.
  • Αξονική τομογραφία: Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται συχνά για την διάγνωση της εκκολπωματίτιδας και των επιπλοκών της. Σε περίπτωση που ο γιατρός υποψιάζεται ότι υπάρχει εκκολπωματίτιδα, πρέπει να αποφεύγει τις τρεις πρώτες εξετάσεις καθώς συνοδεύονται από κίνδυνο διάτρησης.

Θεραπεία

Θεραπεία εκκολπωμάτωσης

Στους ασυμπτωματικούς ασθενείς με εκκολπωμάτωση δεν πρέπει να χορηγείται θεραπεία. Ωστόσο, οι περισσότεροι γιατροί θα συστήσουν αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών από τη διατροφή. Αυτό έχει σκοπό να μαλακώσει τα κόπρανα έτσι ώστε να προληφθεί ο σχηματισμός νέων εκκολπωμάτων, η εμφάνιση εκκολπωματίτιδας ή αιμορραγίας. Δεν είναι αποδεδειγμένο ότι οι φυτικές ίνες βοηθούν στην πρόληψη των παραπάνω παθήσεων σε όλους τους ασθενείς, ωστόσο μπορούν να περιορίσουν τα υποτροπιάζοντα επεισόδια σε αρκετούς.

Αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών

Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν καλή πηγή φυτικών ινών. Η περιεκτικότητα των συσκευασμένων τροφίμων σε φυτικές ίνες αναγράφεται στη συσκευασία τους.

Σπόροι και Ξηροί Καρποί

Εδώ και αρκετά χρόνια, υπάρχει η πεποίθηση ότι οι ασθενείς με εκκοπλωματίτιδα πρέπει να αποφεύγουν τους σπότους, το καλαμπόκι και τους ξηρούς καρπούς καθώς πιστεύεται ότι τα παραπάνω μπορούν να προκαλέσουν επιδείνωση της νόσου. Η άποψη αυτή, ωστόσο, δεν επιβεβαιώνεται από τις έρευνες, επομένως τα παραπάνω τρόφιμα δεν πρέπει να αποφεύγονται.

Θεραπεία εκκολπωματίτιδας

Η θεραπεία της εκκολπωματίτιδας εξαρτάται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων.

Θεραπεία στο σπίτι

Αν έχετε ήπια συμπτώματα εκκολπωματίτιδας (ήπιο κοιλιακό άλγος με εντόπιση στην αριστερά κάτω κοιλιακή χώρα), μπορείτε να λάβετε θεραπεία στο σπίτι με καθαρά υγρά και από του στόματος αντιβιοτικά. Ωστόσο, αν παρουσιάσετε ένα από τα παρακάτω συμπτώματα, αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια:

  • Πυρετό >38°C
  • Σταδιακή επιδείνωση του κοιλιακού άλγους
  • Αδυναμία να καταναλώσετε υγρά

Θεραπεία στο νοσοκομείο

Αν έχετε μέτρια ή σοβαρά συμπτώματα από την εκκολπωματίτιδα, μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτείτε προκειμένου να χορηγηθεί η θεραπεία. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας, δεν επιτρέπεται να φάτε ή να πιείτε. Θα σας χορηγηθούν αντιβιοτικά και υγρά ενδοφλεβίως.

Αν παρουσιάσετε απόστημα στο παχύ έντερο, μπορεί να χρειαστεί να γίνει διάνοιξη του αποστήματος είτε χειρουργική παροχέτευσή του.

Χειρουργική θεραπεία

Αν παρουσιάσετε γενικευμένη λοίμωξη στην κοιλιακή χώρα (περιτονίτιδα), θα πρέπει να γίνει επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται χειρουργείο με δύο μέρη.

  • Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει αφαίρεση του τμήματος του παχέος εντέρου που φλεγμαίνει και δημιουργία κολοστομίας. Η κολοστομία είναι ένα άνοιγα μεταξύ του παχέος εντέρου και του δέρματος, στο οποίο τοποθετείται ένας σάκος που συλλέγει τα προϊόντα του εντέρου. Το χαμηλότερο άκρο του παχέος εντέρου αποκλείεται προσωρινά για μπορέσει να ιαθεί.
  • Περίπου 3-6 μήνες αργότερα γίνεται μία δεύτερη επέμβαση για να ξανασυνδέσει τα δύο τμήματα του εντέρου και να κλείσει το άνοιγμα στο δέρμα. Ορισμένοι ασθενείς χρειάζοναι πάνω από 1 χρόνο για να αναρρώσουν από την 1η επέμβαση ανάλογα με την έκταση της βλάβης που είχε προκληθεί από τη νόσο.

Σε περιπτώσεις όπου δεν χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση μπορεί να αφαιρεθεί το τμήμα του παχέος εντέρου που φλεγμαίνει και να συνδεθούν τα υγιή τμήματα, χωρίς να χρειαστεί να γίνει κολοστομία.

Διαφορές χειρουργικής και φαρμακευτικής θεραπείας

Η χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση της περιοχής που έχει υποστεί βλάβες κρίνεται απαραίτητη αν δεν υπάρξει βελτίωση μετά τη χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής. Μετά από ένα επεισόδιο ανεπίπλεκτης εκκολπωματίτιδας, η εκλεκτική επέμβαση δεν είναι συνήθως απαραίτητη καθώς ο κίνδυνος επόμενου επεισοδίου είναι χαμηλός. Ωστόσο, σε ασθενείς με συμπτώματα εκκολπωματίτιδας που επιμένουν, ιστορικό επιπλεγμένης εκκολπωματίτιδας ή κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα πρέπει να γίνεται επανεκτίμηση για την πρόληψη επόμενου επεισοδίου. Στους παραπάνω ασθενείς, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για επιπλοκές ή ακόμα και θάνατο από ένα επεισόδιο εκκολπωματίτιδας. Φυσικά, η απόφαση για την τέλεση του χειρουργείου θα εξαρτηθεί επίσης από τις συνοδές παθήσεις και την ικανότητα του ασθενούς να υποστεί ένα χειρουργείο.

Σε αρκετές περιπτώσεις, μία εκλεκτική εγχείρηση μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά, με μικρές τομές αντί για την τυπική κάθετη τομή. Η λαπαροσκοπική επέμβαση έχει ταχύτερη ανάρρωση και μειώνει το χρόνο νοσηλείας.

Μετά την υποχώρηση της εκκολπωματίτιδας

Μετά από ένα επεισόδιο εκκολπωματίτιδας και εφόσον δεν έχετε κάνει κολονοσκόπηση πρόσφατα, θα πρέπει να εξεταστεί όλο το μήκος του εντερικού σωλήνα για να διερευνηθεί η έκταση της νόσου και να αποκλειστεί η παρουσία άλλων αλλοιώσεων, όπως πολύποδες ή καρκίνος. Οι εξετάσεις που προτείνονται γι’αυτό το σκοπό είναι η κολονοσκόπηση, ο βαριούχος υποκλυσμός, η σιγμοειδοσκόπηση και η αξονική τομογραφία.

Αιμορραγία από εκκόλπωμα

Οι περισσότερες περιπτώσεις εκκολπωματικής αιμορραγίας υποχωρούν χωρίς να χρειάζεται η χορήγηση αγωγής. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς θα χρειαστούν περεταίρων εξετάσεις ή θεραπεία για να περιοριστεί η αιμορραγία, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν κολονοσκόπηση, αγγειογραφία ή χειρουργική αντιμετώπιση.

Πρόγνωση

Πρόγνωση της εκκολπωμάτωσης

Η εκκολπωμάτωση μπορεί να μην προκαλέσει περεταίρω προβλήματα μακροπρόθεσμα, ωστόσο μπορεί να εξελιχθεί σε εκκολπωματίτιδα ή να εμφανιστεί αιμορραγία. Περίπου το 15-25% των ασθενών με εκκολπωμάτωση θα παρουσιάζει εκκολπωματίτιδα, ενώ το 5-15% θα εμφανίσει αιμορραγία.

Πρόγνωση της εκκολπωματίτιδας

Περίπου το 85% των ασθενών με ανεπίπλεκτη εκκολπωματίτιδαα θα αποκριθεί θετικά στη φαρμακευτική αγωγή και μόλις το 15% θα χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Μετά την επιτυχή αντιμετώπιση του αρχικού επεισοδίου της εκκολπωματίτιδας, το 1/3 των ασθενών θα παραμείνουν ασυμπτωματικοί, το 1/3 θα παρουσιάσει κράμπες χωρίς εκκολπωματίτιδα και το τελευταίο 1/3 θα παρουσιάσει επόμενο επεισόδιο εκκολπωματίτιδας.

Η πρόγνωση δεν διαφοροποιείται μετά από ένα δεύτερο επεισόδιο εκκολπωματίτιδας. Μόλις 10% των ασθενών θα παραμείνουν ασυμπτωματικοί μετά από το παραπάνω. Τα επόμενα επεισόδιο έχουν συνήθως παρόμοια σοβαρότητα και όχι κλιμακούμενη όπως πιστεύαμε στο παρελθόν.

Βιβλιογραφία: UpToDate

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα