Απεικονιστικές Εξετάσεις: Συνοπτικός Οδηγός

Έχετε κάνει ποτέ ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία ή κάποια άλλη απεικονιστική εξέταση; Γνωρίζετε τι περιλαμβάνουν οι παραπάνω εξετάσεις ή για ποιο λόγο γίνονται;

Οι απεικονιστικές εξετάσεις βοηθούν τους γιατρούς να διαγνώσουν μία σειρά παθήσεων από τα εγκεφαλικά τραύματα μέχρι το άλγος των κάτω άκρων. Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές απεικονιστικές εξετάσεις καθεμιά από τις οποίες γίνεται για διαφορετικό λόγο.

Ορισμένες απεικονιστικές εξετάσεις χρησιμοποιούν ακτινοβολία, ενώ άλλες ηχητικά κύματα, ραδιοκύματα ή μαγνήτες. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ποιος είναι ο τρόπος που γίνονται οι εξετάσεις αυτές καθώς έτσι θα νιώθουμε πιο άνετα αν πρέπει κάποια στιγμή να κάνουμε μία από αυτές τις εξετάσεις. Θα γνωρίζουμε επίσης τι πρέπει να ρωτήσουμε τον γιατρό πριν κάνουμε μία απεικονιστική εξέταση.

Ακτινογραφίες με Ακτίνες Χ

Η πρώτη μεγάλη επανάσταση στην απεικόνιση του ανθρωπίνου οργανισμού ξεκίνησε με τις ακτινογραφίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη για περισσότερο από 120 χρόνια.

Οι ακτινογραφίες χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα καθώς μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση αρκετών παθήσεων. Μέσω αυτών μπορούμε να εξετάσουμε τα οστά, αλλά και διάφορους ιστούς, όπως για παράδειγμα τις χαρακτηριστικές βλάβες που προκαλεί η πνευμονία στους πνεύμονες.

Η ακτινογραφία περιλαμβάνει χρήση ακτινοβολίας σε ένα μέρος του οργανισμού. Τα οστά ή άλλα όργανα του σώματος δεν επιτρέπουν σε ένα μέρος ακτίνων Χ να διέλθει μέσω αυτών. Αυτό επιτρέπει σε έναν ανιχνευτή να δημιουργήσει ψηφιακές απεικονίσεις των οστών και των οργάνων για να εξεταστούν από έναν ακτινολόγο.

Η ακτινογραφία χρησιμοποιεί ακτινοβολία. Η ακτινοβολία με ακτίνες Χ είναι μία μορφή ενέργειας που απελευθερώνεται ως σωματίδια ή κύματα. Η έκθεση σε μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα κύτταρα και τους ιστούς, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Οι σύγχρονες ακτινογραφίες χρησιμοποιούν πολύ μικές δόσεις ακτινοβολίας. Οι ασθενείς εκτίθενται σε ακτινοβολία φυσικά από διάφορες πηγές, όπως για παράδειγμα από το διάστημα, τους βράχους ή το έδαφος.

Η ακτινοβολία από μία τυπική ακτινογραφία είναι περίπου η ίδια με αυτή που εκτίθεται ένας άνθρωπος σε μία πτήση με αεροπλάνο πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Αξονική Τομογραφία

Η αξονική τομογραφία χρησιμοποιεί επίσης ακτίνες Χ. Οι ακτίνες Χ στην εξέταση αυτή, ωστόσο, περιστρέφονται γύρω από το σώμα με σκοπό να δημιουργηθεί μία τρισδιάστατη απεικόνιση. Οι απεικονίσεις αυτές είναι πιο λεπτομερείς σε σχέση με μία τυπική ακτινογραφία. Η αξονική τομογραφία μπορεί να γίνει σε λιγότερο από 1 λεπτό, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμη σε καταστάσεις όπου ο γιατρός πρέπει να γνωρίζει άμεσα αν ο ασθενής πάσχει από μία απειλητική για τη ζωή νόσο.

Καθώς η αξονική τομογραφία χρησιμοποιεί συνήθως περισσότερες ακτίνες Χ σε σχέση με τις τυπικές ακτινογραφίες, εκθέτει τον ασθενή σε μεγαλύτερη δόση ακτινοβολίας. Ο γιατρός που εκτελεί την αξονική τομογραφία, ωστόσο, διασφαλίζει την ελάχιστη δυνατή έκθεση του ασθενούς στην ακτινοβολία.

Αυτό γίνεται προσαρμόζοντας κατάλληλα τη δόση ανάλογα με το λόγο που γίνεται η εξέταση και το μέγεθος του ασθενούς. Για παράδειγμα, μία αξονική τομογραφία θώρακος χρειάζεται λιγότερη ακτινοβολία σε σχέση με μία αξονική τομογραφία στην περιοχή του στομάχου.

Όσο μειώνεται η ακτινοβολία, τόσο περιορίζεται η ποιότητα της απεικόνισης, ωστόσο ακόμα και οι απεικονίσεις χαμηλότερης ποιότητας συχνά αρκούν για να τεθεί η διάγνωση. Ο στόχος του γιατρού είναι να περιορίστει την έκθεση του ασθενούς στη χαμηλότερη δυνατή που είναι απαραίτητη για το διαγνωστικό στόχο.

Αν και προφανώς οι χαμηλότερες δόσεις ακτινοβολίας συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο, η ποσότητα της ακτινοβολίας που εκτίθεται ο ασθενής σε μία τυπική αξονική τομογραφία είναι αρκετά μικρή. Η πληροφορία αυτή είναι σημαντική, καθώς αρκετοί ασθενείς φοβούνται να κάνουν αξονική τομογραφία παρά το γεγονός ότι αυτό κρίνεται απαραίτητο από τον γιατρό τους.

Ο φόβος αυτός συχνά αποτρέπει τον ασθενή να κάνει μία εξέταση που θα βελτιώσει σημαντικά την υγεία του. Οι δόσεις που χρησιμοποιούνται στις αξονικές τομογραφίες σήμερα είναι τόσο χαμηλές που είναι δύσκολο να αποδειχθεί ότι πραγματικά υπάρχει αυξημένος κίνδυνος.

Μαγνητική Τομογραφία

Η μαγνητική τομογραφία δεν χρησιμοποιεί ακτίνες Χ, αλλά ισχυρούς μαγνήτες και ραδιοκύμματα που επηρεάζουν τα άτομα στα μόρια νερού που βρίσκονται στους ιστούς του οργανισμού. Όταν τα ραδιοκύματα απενεργοποιηθούν, τα άτομα απελευθερώνουν ενέργεια που ανιχνεύεται από το μηχάνημα MRI.

Τα άτομα των διάφορων ιστών επιστρέφουν στη φυσιολογική τους κατάσταση με διαφορετική ταχύτητα και απελευθερώνουν διάφορες ποσότητες ενέργειας. Το λογισμικό της MRI χρησιμοποιεί την πληροφορία αυτή για να δημιουργήσει τρισδιάσταστες απεικονίσεις των διαφόρων ιστών.

Η μαγνητική τομογραφία χρησιμεύει περισσότερο στη διάγνωση των παθήσεων που επηρεάζουν τους μαλακούς ιστούς, δηλαδή τους μύες, τους τένοντες και τα αγγεία. Προσφέρει πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του οργανισμού σε πραγματικό χρόνο. Για παράδειγμα, δείχνει στον γιατρό πως κυκλοφορεί το αίμα στο αγγεία ή ανιχνεύει μικρά έμφρακτα ή άλλες δυσλειτουργίες της καρδιάς.

Καθώς η μαγνητική τομογραφία δεν χρησιμοποιεί ακτίνες Χ, αρκετοί γιατροί προτιμούν να τη χρησιμοποιούν στα παιδιά. Ωστόσο, η εξέταση αυτή απαιτεί ο ασθενής να μείνει ακίνητος για αρκετή ώρα κάτι που συχνά είναι ανέφικτο στα παιδιά.

Άλλες Απεικονιστικές Εξετάσεις

Μία άλλη απεικονιστική εξέταση που χρησιμοποιείται ευρέως είναι ο υπέρηχος. Η εξέταση αυτή στέλνει ηχητικά κύματα στον οργανισμό. Τα ηχητικά κύματα αντανακλώνται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε ιστό. Το μηχάνημα του υπερήχου μπορεί να ανιχνεύσει τις διαφορές αυτές παράγοντας έτσι κατάλληλες απεικονίσεις. Ο υπέρηχος χρησιμοποιείται για την εξέταση της καρδίας ή άλλων οργάνων, καθώς και των εμβρών κατά την εγκυμοσύνη.

Μία άλλη κατηγορία απεικονιστικών εξετάσεων είναι αυτές της πυρηνικής ιατρικής. Οι εξετάσεις αυτές χρησιμοποιούν μικρές ποσότητες ραδιενεργών ουσιών. Οι ουσίες αυτές χορηγούνται στον ασθενή ενδοφλεβίως, από του στόματος ή μέσω της ρινός. Όταν εισέλθουν στον οργανισμό απελευθερώνουν ραδιενέργεια η οποία μπορεί να ανιχνευθεί από ένα μηχάνημα. Το είδος της ραδιενεργής ουσίας διαφέρει ανάλογα με την εξέταση.

Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan) για παράδειγμα, χρησιμοποιεί ένα ραδιενεργό σάκχαρο για τη διάγνωση του καρκίνου. Όταν τα νεοπλασματικά κύτταρα προσλαμβάνουν το ραδιενεργό αυτό σάκχαρο μπορούν να ανιχνευθούν από το μηχάνημα του PET scan.

Βιβλιογραφία: NIH

Φωτογραφία: www.semtrio.com/

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα