Αθηροσκλήρωση: Ένας Αόρατος Κίνδυνος

Η αθηροσκλήρωση δεν αποτελεί ένα πρόβλημα που απασχολεί τους περισσότερους από εμάς. Ο λόγος είναι ότι οι βλάβες που προκαλεί δεν είναι ορατές και συχνά οι επιδράσεις της νόσου γίνονται αντιληπτές ενώ αυτή έχει ήδη προχωρήσει αρκετά. Σε αρκετούς ασθενείς η νόσος δρα για δεκαετίες μέχρι να παρουσιαστούν συμπτώματα όπως στηθάγχη ή δύσπνοια.

Η αθηροσκλήρωση δρα χωρίς να γίνεται αντιληπτή επηρεάζοντας εκατομμύρια άτομα στα οποία αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου, εγκεφαλικού επεισοδίου, ακρωτηρισμού των κάτω άκρων, αναπηρίας ή ακόμα και θανάτου.

Οι αρτηρίες είναι ουσιαστικά «σωλήνες» που μεταφέρουν αίμα στον οργανισμό. Ωστόσο διάφοροι παράγοντες κινδύνου για την αθηροσκήρωση, όπως το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η καθιστική ζωή, ο διαβήτης, το οικογενειακό ιστορικό ή οι λοιμώξεις μπορεί να προκαλέσουν φθορά του τοιχώματος των αρτηριών, γεγονός που το καθιστά ευάλωτο σε εναποθέσεις χοληστερόλης.

Αν κάνετε διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, τότε κατά πάσα πιθανότητα έχετε αυξημένα επίπεδα χορηστερόλης στην κυκλοφορία του αίματος. Τα λίπη αυτά προκαλούν αυξημένη παραγωγή της LDL από το ήπαρ. Τα σωματίδια της LDL, δηλαδή χοληστερόλης ενωμένης με ορισμένες πρωτεΐνες, ταξιδεύουν στον οργανισμό μέσω του αίματος. Η χοληστερόλη είναι απαραίτητη για την παραγωγή βιταμίνης D, ορμονών, χολικών οξέων και κυτταρικών μεμβρανών. Ωστόσο, η περίσσεια της LDL μπορεί να αποτεθεί στα τοιχώματα των αρτηριών, προκαλώντας σχηματισμό πλακών. Αντίθετα, η HDL μπορει να απομακρύνει ορισμένα τμήματα της χοληστερόλης από τις αρτηρίες και να τα επαναφέρει στο αίμα.

Σχηματισμός Πλακών

Όταν η χοληστερόλη εναποτίθεται στα τοιχώματα των αρτηριών, τα λευκά αιμοσφαίρια προσπαθούν να την «παγιδεύσουν». Ωστόσο, συχνά είναι ανεπιτυχή με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εναποθέσεις οι οποίες προκαλούν φλεγμονή. Η χοληστερόλη και τα λευκά αιμοσφαίρια σχηματίζουν τελικά πλάκες. Τα μυϊκά κύτταρα στα τοιχώματα των αρτηριών προσπαθούν να περιορίσουν τις πλάκες σχηματίζοντας ένα ινώδες πλέγμα γύρω από αυτές.

Ωστόσο, οι πλάκες μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος και να εμποδίσουν την αιματική ροή. Αν η πλάκα βρίσκεται σε μία από τις στεφανιαίες αρτηρίες, οι οποίες δίνουν αίμα στην καρδιά, μπορεί να προκληθεί θωρακικό άλγος με τη φυσική άσκηση, μία κατάσταση που λέγεται στηθάγχη. Αν οι πλάκες βρίσκονται στον εγκέφαλο, μπορεί να προκληθεί έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών και αγγειακή άνοια. Αν βρίσκονται στα άνω ή τα κάτω άκρα, η νόσος λέγεται περιφερική αρτηριοπάθεια και μπορεί να οδηγήσει σε μία επώδυνη κατάσταση που λέγεται διαλείπουσα χωλότητα.

Σημαντικές Συνέπειες

Εφόσον γίνει διάρρηξη των πλακών, μπορεί να σχηματιστεί αιματικός  θρόμβος ο οποίος δυνητικά προκαλεί σημαντικές βλάβες αν φτάσει στην καρδιά (έμφραγμα του μυοκαρδίου), τον εγκέφαλο (εγκεφαλικό επεισόδιο) ή άλλα όργανα του σώματος, όπως τα νεφρά, το έντερο ή τα κάτω άκρα, καταστρέφοντας υγιείς ιστούς μέσα σε λίγα λεπτά.

Αν για παράδειγμα, αποκλειστεί η αιματική ροή προς το πόδι, μπορεί να χρειαστεί να γίνει ακρωτηριασμός. Οι θρόμβοι που δημιουργούνται ως αποτέλεσμα της αθηροσκλήρωσης είναι ιδιαίτερα συχνοί και ευθύνονται κάθε χρόνο για:

  • 370.000 θανάτους από στεφανιαία νόσο
  • Σχεδόν 800.000 εμφράγματα του μυοκαρδίου
  • Σχεδόν 700.000 εγκεφαλικά επεισόδια

Αν και τα νούμερα αυτά είναι υψηλά, τα καλά νέα είναι οτι μπορούν να προληφθούν.

Πρωτογενής Πρόληψη

Μην περιμένετε να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως ανεξήγητο θωρακικό άλγος, κόπωση, δύσπνοια με τη φυσική άσκηση ή μυϊκή αδυναμία. Ξεκινήστε άμεσα ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής, καθώς έτσι μπορείτε επιβεβαιωμένα να μειώσετε τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης.

Αντιμετώπιση των Συνοδών Νόσων

Η παχυσαρκία, η υπέρταση, ο διαβήτης και η υψηλή χοληστερόλη συνδέονται με μία σειρά παθήσεων των αρτηριών (όπως η στεφανιαία νόσος ή η περιφερική αρτηριοπάθεια). Οι γιατροί συχνά δεν εστιάζουν σε ένα στόχο για τα επίπεδα της HDL, της LDL ή της ολικής χοληστερόλης στο αίμα. Τυπικά, γίνεται μία πιο εξατομικευμένη προσέγγιση για τη ρύθμιση της χοληστερόλης η οποία βασίζεται στους παράγοντες κινδύνου του κάθε ασθενούς. Τυπικά, η LDL χοληστερόλη πρέπει να έχει συγκέντρωση κάτω από 100mg/dL εκτός από ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο όπου η τιμή της πρέπει να είναι κάτω από 70mg/dL.

Φυσική Άσκηση

Οι νέες οδηγίες για τη διαχείριση της χοληστερόλης από το American College of Cardiology (ACC) και το American Heart Association (AHA) συνιστούν τουλάχιστον 40 λεπτά αεροβικής άσκησης για 3-4 ημέρες την εβδομάδα. Η άσκηση μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση, να μειώσει το σωματικό λίπος, καθώς και τα επίπεδα γλυκόζης αίματος. Η άσκηση σε συνδυασμό με απώλεια βάρους μπορεί επίσης να μειώσει τα επίπεδα της LDL.

Υγιεινή Διατροφή

Οι δύο διατροφές που βοηθύν περισσότερο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων είναι η Μεσογειακή δίαιτα και οι δίαιτες με βάση τα φυτικά τρόφιμα. Όπως έχουν δείξει αρκετές έρευνες παρατήρησης, οι παραπάνω διατροφές μπορούν να βελτιώσουν την αιματική ροή και να αναστρέψουν τις βλάβες που έχουν προκληθεί από τη στεφανιαία νόσο.

Η διατροφή με βάση τα φυτικά τρόφιμα περιλαμβάνει αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, τροφίμων ολικής αλέσεως και οσπρίων, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιεί την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων. Η Μεσογειακή Δίαιτα περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες ελαιόλαδου, φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών και ψαριών, λίγο κόκκινο κρέας και μέτριες ποσότητες τυριού και κρασιού.

Διακοπή του Καπνίσματος

Οι τοξίνες στον καπνό προκαλούν βλάβες στα τοιχώματα των αρτηριών και το κάπνισμα αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες εμφραγμάτων του μυοκαρδίου σε μικρές ηλικίες.

Φάρμακα για τη Μείωση την Χοληστερόλης

Αν διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου ή έχετε ιστορικό καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου ή διάγνωσης στηθάγχης ή περιφερικής αρτηριοπάθειας, μπορεί να χρειστεί να λάβετε στατίνες για την πρόληψη των εναποθέσεων της χοληστερόλης και τη μείωση του μεγέθους των πλακών.

Οι στατίνες, όπως για παράδειγμα η ατορβαστατίνη, η ροσουβαστατίνη, η λοβαστατίνη και η πραβαστατίνη, αποκλείουν το ηπατικό ένζυμο που ενισχύει την παραγωγή της χοληστερόλης. Ένα άλλο φάρμακο που λέγεται εζετιμίμπη μπορεί να προστεθεί έτσι ώστε να αποκλειστεί η απορρόφηση χοληστερόλης απο το γαστρεντερικό σωλήνα.

Οι στατίνες έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο εμφράγματος του μυκοαρδίου, εγκεφαλικού επεισοδίου και θανάτου. Ωστόσο, σπάνια μπορεί να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες όπως αύξηση της γλυκόζης αίματος, παροδικές μυαλγίες, μία δυνητικά απειλητική για τη ζωή διάσπαση των μυϊκών κυττάρων ή ηπατικά προβλήματα.

Αν η απόφαση για τη λήψη στατινών δεν είναι εύκολη, οι νέες οδηγίες συνιστούν να γίνεται μία μη επεμβατική εξέταση που λέγεται CAC (Coronary Artery Calcium) τεστ. Η εξέταση αυτή υπολογίζει τα επίπεδα ασβεστίου στις αρτηρίες της καρδίας (ένδειξη της παρουσίας πλακών).

Η εξέταση αυτή πρέπει όμως να γίνεται μόνο αν υπάρχει περίπτωση να διαφοροποιήσει τη θεραπεία του ασθενούς. Πρακτικά πρέπει να γίνεται μόνο σε ασθενείς όπου δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί ο κίνδυνος ή θέλουν να αποφύγουν τη θεραπεία. Αν η εξέταση δείξει μεγάλο αριθμό πλακών, μπορεί να χρειαστεί πιο επιθετική θεραπεία.

Μπορούν να διορθωθούν οι βλάβες της αθηροσκλήρωσης;

Με την κατάλληλη θεραπεία, η πορεία της αθηροσκλήρωσης μπορεί να επιβραδυνθεί και ένα μικρό ποσοστό των βλαβών μπορούν να διορθωθούν. Ειδικά σε ασθενείς με σοβαρή νόσο, με την επιθετική θεραπεία μπορεί να παρατηρήσουν σημαντικά οφέλη.

Για τους ίδιους ασθενείς, χορηγούνται τυπικά φάρμακα με παράλληλες αλλαγές στον τρόπο ζωής για να σταματήσει ή να επιβραδυνθεί η πορεία της αθηροσκλήρωσης. Η αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου από τον τρόπο ζωής αποτελεί τον πρώτο στόχο στη θεραπεία και πρόληψη της σοβαρής αυτής νόσου.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα