Σιδηροπενική Αναιμία

Η σιδηροπενική αναιμία αποτελεί μία από τις πλέον κοινές μορφές αναιμίας. Οι αναιμίες είναι μία ομάδα παθήσεων με κοινό χαρακτηριστικό τον μειωμένο αριθμό υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά οξυγόνου στους διάφορους ιστούς του σώματος.

Όπως φαίνεται από το όνομά της, η σιδηροπενική αναιμία προκαλείται από ανεπάρκεια σιδήρου. Ο σίδηρος είναι απαραίτητο συστατικό για το τμήμα του ερυθρού αιμοσφαιρίου που μεταφέρει το οξυγόνο (την αιμοσφαιρίνη).

Η σιδηροπενική αναιμία συνήθως μπορεί να αντιμετωπιστεί με συμπληρώματα σιδήρου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, αυτό δεν αρκεί και χρειάζονται περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπείες, ιδιαιτέρως αν ο γιατρός σας πιστεύει ότι έχετε εσωτερική αιμορραγία.

Συμπτώματα

Στα αρχικά στάδια, η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να είναι τόσο ήπια που περνά απαρατήρητη. Ωστόσο, καθώς η νόσος προοδεύει και η ανεπάρκεια του σιδήρου αυξάνεται, τα συμπτώματα παρουσιάζουν σταδιακή επιδείνωση.

Τα συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας περιλαμβάνουν:

  • Αίσθημα έντονης κόπωσης
  • Αδυναμία
  • Ωχρό δέρμα
  • Στηθάγχη, ταχυκαρδία ή δύσπνοια
  • Κεφαλαλγία, ζαλάδα ή ίλιγγο
  • Ψυχρά χέρια και πόδια
  • Φλεγμονή ή άλγος στη γλώσσα
  • Εύθραυστα νύχια
  • Επιθυμία για ουσίες όπως πάγος, άργιλος ή άμυλο
  • Μειωμένη όρεξη, ιδιαίτερα στα παιδιά
Πότε πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια

Αν παρουσιάσετε συμπτώματα σιδηροπενικής αναιμίας, επισκεφθείτε τον γιατρό σας. Η σιδηροπενική αναιμία δεν είναι μία νόσος που μπορείτε να αυτοδιαγνώσετε. Επίσης, μην πάρετε συμπλήρωμα σιδήρου αν δεν συμβουλευτείτε πρώτα τον γιατρό σας, καθώς η υπερβολική κατανάλωση σιδήρου μπορεί να προκαλέσει ηπατικές βλάβες ή άλλες επιπλοκές.

Αίτια

Η σιδηροπενική αναιμία είναι το αποτέλεσμα της αδυναμίας του οργανισμού να παράγει αιμοσφαιρίνη. Αυτό, όπως προαναφέρθηκε, συμβαίνει λόγω της ανεπάρκειας σιδήρου. Η αιμοσφαιρίνη είναι το κομμάτι των ερυθρών αιμοσφαιρίων που τους επιτρέπει να μεταφέρουν οξυγόνο στους ιστούς του σώματος.

Αν δεν καταναλώνετε αρκετό σίδηρο ή υπάρχει μεγάλη απώλεια σιδήρου, ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει αρκετή αιμοσφαιρίνη με αποτέλεσμα να εμφανίζεται σιδηροπενική αναιμία.

Τα αίτια της σιδηροπενικής αναιμίας περιλαμβάνουν:

  • Απώλεια αίματος: Τα ερυθρά αιμοσφαίρια περιέχουν σίδηρο. Επομένως όταν υπάρχει απώλεια αίματος, υπάρχει και απώλεια σιδήρου. Οι γυναίκες με υπερβολική εμμηνορροϊκή απώλεια αίματος κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν σιδηροπενική αναιμία. Η αργή, χρόνια απώλεια αίματος στον οργανισμό (για παράδειγμα από ένα πεπτικό έλκος, μία διαφραγματοκήλη, ένα πολύποδα ή καρκίνο του εντέρου) μπορεί επίσης να προκαλέσει σιδηροπενική αναιμία. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στη λήψη αναλγητικών, ιδίως της ασπιρίνης, καθώς μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία στο γαστρεντερικό σωλήνα.
  • Μειωμένη κατανάλωση σιδήρου από τη διατροφή: Ο οργανισμός λαμβάνει το σίδηρο που χρειάζεται από τα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Αν τα τρόφιμα αυτά δεν περιέχουν σίδηρο, ενδέχεται να εμφανιστεί ανεπάρκεια. Τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο είναι το κρέας, τα αυγά και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.Το σίδηρο είναι επίσης απαραίτητο στα παιδιά για τη σωστή ανάπτυξη.
  • Αδυναμία απορρόφησης σιδήρου: Ο σίδηρος από τη διατροφή απορροφάται φυσιολογικά στο λεπτό έντερο. Μία διαταραχή του εντέρου, η κοιλιοκάκη, μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση του σιδήρου με αποτέλεσμα να εμφανιστεί σιδηροπενική αναιμία. Επίσης, αν τμήμα του εντέρου σας έχει αφαιρεθεί χειρουργικά ενδέχεται η απορρόφηση του σιδήρου να είναι μειωμένη.
  • Εγκυμοσύνη: Σιδηροπενική αναιμία μπορεί να εμφανιστεί κατά την εγκυμοσύνη, καθώς ο σίδηρος του οργανισμού χρησιμοποιείται και για την ανάπτυξη του εμβρύου.

Παράγοντες κινδύνου

Ομάδες αυξημένου κινδύνου για την εμφάνιση σιδηροπενικής αναιμίας είναι:

  • Οι γυναίκες: Λόγω της απώλειας αίματος κατά την έμμηνο ρύση, οι γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σιδηροπενική αναιμία.
  • Παιδιά και βρέφη: Τα βρέφη, ιδιαίτερα αυτά που έχουν γεννηθεί με μικρό βάρος ή πρόωρα, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σιδηροπενική αναιμία, αν δεν λάβουν σίδηρο από το μητρικό γάλα. Κατά την ανάπτυξη τα παιδιά χρειάζονται επιπλέον σίδηρο.
  • Χορτοφάγοι: Οι άνθρωποι που δεν τρώνε κρέας κινδυνεύουν περισσότερο από τη σιδηροπενική αναιμία, αν η διατροφή τους δεν περιέχει σίδηρο.
  • Τακτικοί αιμοδότες: Αυτοί που δίνουν αίμα τακτικά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σιδηροπενική αναιμία καθώς η αιμοδοσία μπορεί να μειώσει τα αποθέματα σιδήρου. Τα χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης μετά την αιμοδοσία μπορούν να αντισταθμιστούν με την κατανάλωση τροφίμων πλουσίων σε σίδηρο. Ρωτήστε το γιατρό σας για λεπτομέρειες αν αποκλειστείτε από κάποια αιμοδοσία λόγω χαμηλής αιμοσφιρίνης.

Επιπλοκές

Η ήπια σιδηροπενική αναιμία συνήθως δεν προκαλεί πειπλοκές. Ωστόσο, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να εξελιχθεί προοδευτικά και να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως:

  • Καρδιακά προβλήματα. Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να προκαλέσει ταχυκαρδία ή αρρυθμία. Η καρδιά πρέπει να να προωθήσει περισσότερο αίμα στους ιστούς καθώς η περιεκτικότητά του σε οξυγόνο είναι περιορισμένη, λόγω της αναιμίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καρδιομεγαλία ή καρδιακή ανεπάρκεια.
  • Προβλήματα κατά την εγκυμοσύνη. Στις εγκύους, η σιδηροπενική αναιμία έχει συνδεθεί με πρόωρους τοκετούς και χαμηλό βάρος γέννησης. Ωστόσο, οι επιπλοκές αυτές μπορούν να προληφθούν με συμπληρώματα σιδήρου.
  • Διαταραχές της ανάπτυξης. Στα παιδιά και τα βρέφη, η σοβαρή ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να προκαλέσει αναιμία και καθυστέρηση στην ανάπτυξη. Επιπλέον, η σιδηροπενική αναιμία έχει σχετιστεί με αυξημένη ευαισθησία στις λοιμώξεις.

Πρόληψη

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης σιδηροπενικής αναιμίας καταναλώνοντας τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο.

Τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο είναι:

  • Το κόκκινο κρέας, το χοιρινό και τα πουλερικά
  • Τα θαλασσινά
  • Τα φασόλια
  • Τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι
  • Τα αποξηραμένα φρούτα, όπως οι σταφίδες και το βερίκοκο
  • Τα δημητριακά, το ψωμί και τα μακαρόνια στα οποία έχει προστεθεί σίδηρος
  • Ο αρακάς

Ο οργανισμός απορροφά καλύτερα το σίδηρο που προέρχεται από το κρέας. Οι χορτοφάγοι πρέπει να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σιδήρου φυτικής προέλευσης για να απορροφήσουν την ίδια ποσότητα με κάποιον που τρώει κρέας.

Η βιταμίνη C ενισχύει την απορρόφηση σιδήρου

Μπορείτε να ενισχύσετε την απορρόφηση του σιδήρου πίνοντας χυμό πορτοκαλιού ή άλλα τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C ταυτόχρονα με την κατανάλωση σιδήρου.

Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C είναι:

  • Το μπρόκολο
  • Το γκρέιπφρουτ
  • Το kiwi
  • Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά
  • Το πεπόνι
  • Το πορτοκάλι
  • Η πιπεριά
  • Η φράουλα
  • Το μανταρίνι
  • Η ντομάτα
Πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας στα παιδιά

Ο θηλασμός ή το γάλα σε σκόνη που περιέχει σίδηρο είναι απαραίτητο για το πρώτο έτος ζωής. Το γάλα αγελάδας δεν είναι καλή πηγή σιδήρου για τα βρέφη και δεν πρέπει να χορηγείται σε παιδιά κάτω του ενός έτους. Μετά τους 6 μήνες ξεκινήστε να δίνετε στο παιδί δημητριακά ή κρέμες με σίδηρο δύο φορές ημερησίως. Μετά το 1ο έτος ζωής, περιορίστε την κατανάλωση γάλακτος σε λιγότερο από 600ml την ημέρα, καθώς το παιδί χρειάζεται τρόφιμα με περισσότερο σίδηρο.

Διάγνωση

Για να διαγνώσει τη σιδηροπενική αναιμία, ο γιατρός θα εξετάσει:

  • Το σχήμα και το μέγεθος των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Στη σιδηροπενική αναιμία τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μικρότερα σε μέγεθος και δεν έχουν έντονο ερυθρό χρώμα.
  • Τον αιματοκρίτη. Αυτός αποτελεί το ποσοστό του αίματος που απαρτίζεται από ερυθρά αιμοσφαίρια. Τα φυσιολογικά επίπεδα κυμαίνονται μεταξύ 34.9% και 44.5% για τις ενήλικες γυανίκες και 38.8% και 50% για τους ενήλικους άνδρες. Οι τιμές αυτές μπορεί να διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία.
  • Την αιμοσφαιρίνη. Τα χαμηλά επίπεδα της αιμοσφαιρίνης αποτελούν ένδειξη αναιμίας. Τα φυσιολογικά επίπεδα είναι 13.5-17.5g/dL στους άντρες και 12.0-15.5g/dL στις γυναίκες.
  • Τη φερριτίνη. Η πρωτεΐνη αυτή βοηθά στην αποθήκευση του σιδήρου στον οργανισμό. Επομένως, τα χαμηλά επίπεδά της συνήθως συνεπάγονται χαμηλά αποθέματα σιδήρου.
Επιπλέον διαγνωστικές εξετάσεις

Αν από τις εξετάσεις αίματος φαίνεται ότι έχετε σιδηροπενική αναιμία, ο γιατρός θα ζητήσει επιπλέον εξετάσεις για να διερευνήσει τα αίτιά της. Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

  • Ενδοσκόπηση. Ο γιατρός συχνά ελέγχει για αιμορραγία από μία διαφραγματοκήλη ή ένα έλκος του στομάχου με την εξέταση αυτή. Ένας μικρός σωλήνας με μία κάμερα εισέρχεται από το στόμα σας και φτάνει στο στόμαχο. Μέσω αυτού ο γιατρός μπορεί να ανιχνεύσει εστίες αιμορραγίας.
  • Κολονοσκόπηση. Με την εξέταση αυτή ανιχνεύονται εστίες αιμορραγίας στο έντερο.
  • Υπέρηχος. Στις γυναίκες μπορεί να γίενι υπέρηχος για να ανιχνευθούν ινομυώματα της μήτρας.

Οι εξετάσεις αυτές συνήθως γίνονται μετά από μία αρχική περίοδο θεραπείας με συμπληρώματα σιδήρου.

Θεραπεία

Για τη θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας συνήθως χορηγούνται συμπληρώματα σιδήρου. Χορηγείται επίσης θεραπεία για την αιτία της αναιμίας.

Συμπληρώματα σιδήρου

Αυτά χορηγούνται για να αναπληρωθούν τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό. Ο γιατρός θα σας ενημερώσει ποια είναι η κατάλληλη δόση για εσάς. Ο σίδηρος είναι επίσης διαθέσιμος σε πόσιμη μορφή για παιδιά. Ο σίδηρος χορηγείται συνήθως σε ταμπλέτες. Για να απορροφηθεί καλύτερα στη μορφή αυτή πρέπει:

  • Να παίρνετε τις ταμπλέτες με άδειο στομάχι. Αν και έτσι διασφαλίζεται η μέγιστη απορρόφηση, οι ταμπλέτες μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στο στομάχι, οπότε κάποια ασθενείς πρέπει να τις παίρνουν μαζί με το γεύμα.
  • Μην παίρνετε το σίδηρο με αντιόξινα. Τα αντιόξινα μπορεί να περιορίσουν την απορρόφηση του σιδήρου. Παίρνετε τα συμπληρώματα σιδήρου 2 ώρες πριν ή μετά τη λήψη των αντιόξινων.
  • Πάρτε τις ταμπλέτες σιδήρου με βιταμίνη C. Η βιταμίνη C αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου. Ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει να παίρνετε το σίδηρο μαζί με χυμό πορτοκαλιού ή με ένα συμπλήρωμα βιταμίνης C.

Τα συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, επομένως ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει επίσης μαλακτικά κοπράνων. Ο σίδηρος μπορεί να χρωματίσει επίσης τα κόπρανα μελανά, ωστόσο αυτό δεν αποτελεί αίτιο ανησυχίας.

Η ανεπάρκεια σιδήρου δεν διορθώνεται εν μία νυκτί. Μπορεί να χρειαστεί να λάβετε συμπληρώματα σιδήρου για αρκετούς μήνες προκειμένου να αναπληρώσετε τα αποθέματα. Γενικά, τα συμπτώματα ξεκινούν να υποχωρούν μία εβδομάδα μετά την έναρξη της θεραπείας. Ρωτήστε τον γιατρό σας κάθε πότε πρέπει να ελέγχετε τα επίπεδα του σιδήρου στο αίμα.

Θεραπεία των αιτιών της ανεπάρκειας σιδήρου

Αν τα συμπληρώματα σιδήρου δεν ανεβάσουν τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα, η αναιμία είναι μάλλον αποτέλεσμα αιμορραγίας ή διαταραχής στην απορρόφηση του σιδήρου. Ανάλογα με την αιτία η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει επίσης:

  • Φάρμακα, όπως αντισυλληπτικά χάπια για την αντιμετώπιση της απώλειας αίματος από την περίοδο.
  • Αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα για τη θεραπεία των πεπτικών ελκών.
  • Χειρουργική αφαίρεση ενός πολύποδα, όγκου ή ινομυώματος που αιμορραγεί.

Αν η ανεπάρκεια σιδήρου είναι σοβαρή, μπορεί να σας χορηγηθεί σίδηρος ενδοφλεβίως ή να γίνει μετάγγιση αίματος με σκοπό τα αποθέματα σιδήρου και αιμοσφαιρίνης να αναπληρωθούν άμεσα.

Βιβλιογραφία: MayoClinic

Φωτογραφία: Andrew Mason (CC BY 2.0)

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα