Οξεία νεφρική βλάβη: Αίτια και θεραπεία

Η οξεία νεφρική βλάβη είναι μία αιφνίδια βλάβη των νεφρών που προκαλεί έκπτωση της λειτουργικότητάς τους. Αυτή μπορεί να είναι από ήπια μέχρι ολική νεφρική ανεπάρκεια.

Η οξεία νεφρικά βλάβη αποτελεί συνήθως επιπλοκή άλλης σοβαρής πάθησης. Δεν είναι αποτέλεσμα τραυματισμού των νεφρών.

Συνήθως εμφανίζεται σε ηλικιωμένους, καταπονημένους από άλλες παθήσεις που επηρεάζουν και τους νεφρούς.

Είναι σημαντικό η οξεία νεφρική βλάβη να ανιχνευθεί και να αντιμετωπιστεί γρήγορα. Οι νεφροί φυσιολογικά:

  • «Καθαρίζουν» το αίμα απομακρύνωντας απόβλητα και νερό από αυτό (με τα ούρα)
  • Διατηρούν την υγεία των οστών
  • Ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση
  • Προκαλούν την παραγωγή αίματος από το μυελό των οστών

Αν η νόσος δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, ενδέχεται να συσσωρευθούν άλατα και χημικές ουσίες στον οργανισμό, γεγονός που επηρεάζει την λειτουργία άλλων οργάνων. Στις περιπτώσεις ολικής νεφρικής ανεπάρκειας χρειάζεται αιμοκάθαραση αλλίως η νόσος μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.

Συμπτώματα της οξείας νεφρικής βλάβης

Στα πρώιμα στάδια της οξείας νεφρικής βλάβης, ενδέχεται να μην παρουσιαστούν συμπτώματα. Σε αρκετές περιπτώσεις η παραγωγή ούρων είναι μειωμένη, ωστόσο αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε.

Η νόσος μπορεί να επιδεινωθεί γρήγορα και να παρουσιαστούν αιφνιδίως συμπτώματα όπως:

  • Ναυτία και έμετος
  • Αφυδάτωση
  • Σύγχυση
  • Υψηλή αρτηριακή πίεση
  • Κοιλιακό άλγος
  • Ήπια οσφυαλγία
  • Συσσώρευση υγρών στον οργανισμό (οίδημα)

Ακόμα και αν η νόσος δεν εξελιχθεί σε ολική νεφρική ανεπάρκεια, μπορεί να επηρεάσει τον οργανισμό με διάφορους τρόπους, όπως να επιδεινώσει άλλες παθήσεις ή να επηρεάσει την απορρόφηση των φαρμάκων.

Η οξεία νεφρική βλάβη διαφέρει από την χρόνια νεφρική νόσο. Στην τελευταία, η απώλεια της νεφρικής λειτουργικότητας είναι σταδιακή και χρειάζεται αρκετά χρόνια.

Ποιοι ασθενείς κινδυνεύουν περισσότερο να πάθουν οξεία νεφρική βλάβη;

Ομάδες υψηλού κινδύνου για τη συγκεκριμένη νόσο θεωρούνται:

  • Οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών
  • Οι ασθενείς με παθήσεις των νεφρών, όπως η χρόνια νεφρική νόσος
  • Οι ασθενείς με χρόνιες νόσους, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, η νεφρική νόσος ή ο σακχαρώδης διαβήτης
  • Τα άτομα με αφυδάτωση που δεν λαμβάνουν αρκετά υγρά
  • Οι ασθενείς με κάποιο φραγμό στο ουροποιητικό σύστημα
  • Οι ασθενείς με σοβαρές λοιμώξεις ή σήψη
  • Οι ασθενείς που λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα, όπως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (πχ. ιβουπροφένη) ή φάρμακα για την αρτηριακή πίεση, όπως οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης και τα διουρητικά. Τα τελευταία είναι συνήθως ευεργετικά για τους νεφρούς, ωστόσο είναι επικίνδυνα σε ασθενείς με αφυδάτωση ή κάποια σοβαρή πάθηση.
  • Οι ασθενείς που λαμβάνουν αμινογλυκοσίδες. Τα αντιβιοτικά αυτά είναι επικίνδυνα μόνο σε ασθενείς με αφυδάτωση ή άλλη σοβαρή πάθηση και χορηγούνται μόνο στο νοσοκομείο.

Η οξεία νεφρική βλάβη εμφανίζεται στο 13-18% των νοσηλευομένων ασθενών. Μπορεί να επηρεάσει τόσο ενήλικες όσο και παιδιά.

Αίτια της οξείας νεφρικής βλάβης

Η οξεία νεφρική βλάβη είναι αποτέλεσμα μειωμένης ροής αίματος στους νεφρούς, συνήθως σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις.

Η μειωμένη ροή αίματος μπορεί να είναι αποτέλεσμα:

  • Χαμηλού όγκου αίματος μετά από αιμορραγία, παρατεταμένα επεισόδα εμέτου ή διάρροιας ή επί σοβαρής αφυδάτωσης.
  • Μειωμένης εξώθησης αίματος από την καρδιά λόγω καρδιακής ανεπάρκειας, ηπατικής ανεπάρκειας ή σήψης.
  • Διαταραχών των αγγείων, όπως φλεγμονή ή θρόμβωση των αγγείων των νεφρών.
  • Ορισμένων φαρμάκων που επηρεάζουν την ροή αίματος στους νεφρούς.

Η οξεία νεφρική βλάβη μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαταραχών του ίδιου του νεφρού, όπως η σπειραματονεφρίτιδα. Η τελευταία προκαλείται από κάποια φάρμακα, ορισμένες λοιμώξεις ή ένα σκιαγραφικό που χρησιμοποιείται σε ακτινογραφίες.

Τέλος, οξεία νεφρική βλάβη μπορεί να προκληθεί από παθήσεις που επηρεάζουν την απομάκρυνση των ούρων από τους νεφρούς, όπως:

  • Η υπερπλασία του προστάτου
  • Ένας όγκος (για παράδειγμα των ωοθηκών ή της ουροδόχου κύστεως)
  • Η νεφρολιθίαση

Πότε πρέπει να υποψιαζόμαστε οξεία νεφρική βλάβη;

Ο γιατρός θα εξετάσει την πιθανότητα οξείας νεφρικής βλάβης σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου που ξαφνικά παρουσιάζουν συμπτώματα που ομοιάζουν επιπλοκές της νόσου.

Η οξεία νεφρική βλάβη εξετάζεται επίσης σε ασθενείς με παρατεταμένη ασθένεια και:

  • Χρόνια νεφρική νόσο
  • Παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος
  • Νεοεμφανιζόμενα ή επιδεινούμενα συμπτώματα από το ουροποιητικό
  • Συμπτώματα νόσων που επηρεάζουν τους νεφρούς ή άλλα όργανα

Διάγνωση της οξείας νεφρικής βλάβης

Η οξεία νεφρική βλάβη μπορεί να διαγνωστεί με υπολογισμό της παραγωγής ούρων και εξετάσεις αίματος.

Στην τελευταία, εξετάζονται τα επίπεδα της κρεατινίνης στο αίμα. Η κρεατινίνη είναι μία ουσία που παράγεται από τους μύες και φυσιολογικά αποβάλλεται από τον οργανισμό από τους νεφρούς, μέσω των ούρων. Τα επίπεδα της κρεατινίνης στο αίμα αποτελούν δείκτη της νεφρικής λειτουργίας, καθώς υψηλά επίπεδα συνήθως σχετίζονται με χαμηλή νεφρική λειτουγία.

Στους ενήλικες, η διάγνωση της οξείας νεφρικής βλάβης τίθεται αν:

  • Τα επίπεδα κρεατινίνης του αίματος έχουν αυξηθεί πάνω από την τιμή αναφοράς του ασθενούς (26 μmol/L ή περισσότερο σε 48 ώρες).
  • Τα επίπεδα κρεατινίνης του αίματος έχουν αυξηθεί σε ένα διάστημα 7 ημερών πάνω από 50%.
  • Η παραγωγή ούρων έχει μειωθεί σημαντικά (λιγότερο από 0,5ml ανά κιλό βάρους ανά ώρα για πάνω από 6 ώρες).

Στα παιδιά και τους εφήβους, ο γιατρός χρησιμοποιεί τα επίπεδα κρεατινίνης του πλάσματος για να υπολογίσει το εκτιμώμενο ρυθμό σπειραματικής διήθησης (eGFR). Η διάγνωση της οξείας νεφρικής βλάβης τίθεται αν υπάρχει πτώση της eGFR πάνω από 25% τις τελευταίες 7 ημέρες.

Διερεύνηση των αιτιών

Το ούρα ελέγχονται για πρωτεΐνες, κύτταρα αίματος, σάκχαρα και απόβλητα του μεταβολισμού. Τα στοιχεία αυτά βοηθούν στη διερεύνηση της αιτίας της οξείας νεφρικής βλάβης. Ο γιατρός χρειάζεται να γνωρίζει και άλλα στοιχεία προκειμένου να ταυτοποιήσει την αιτία της νόσου, όπως:

  • Άλλα συμπτώματα (όπως συμπτώματα σήψης ή ενδείξεις καρδιακής ανεπάρκειας)
  • Άλλες συνοδές παθήσεις
  • Φάρμακα που έχουν χορηγηθεί την προηγούμενη εβδομάδα (καθώς αρκετά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν οξεία νεφρική βλάβη)

Ένας υπέρηχος μπορεί να δείξει αν το αίτιο είναι ένας φραγμός στο ουροποιητικό σύστημα, όπως ένας διογκωμένος προστάτης ή ένας όγκος της ουροδόχου κύστεως.

Θεραπεία της οξείας νεφρικής βλάβης

Η θεραπεία της οξείας νεφρικής βλάβης εξαρτάται από το αίτιό της και τη σοβαρότητα της νόσου. Στις περισσότερες περιπτώσεις η θεραπεία του αιτίου προκαλεί ίαση της οξείας νεφρικής βλάβης.

Ο παθολόγος μπορεί να αντιμετωπίσει ήπια περιστατικά σε ασθενείς που δεν νοσηλεύονται. Συγκεκριμένα ο γιατρός μπορεί:

  • Να συστήσει τη διακοπή ενός φαρμάκου που ενδεχομένως ευθύνεται για την οξεία νεφρική βλάβη.
  • Να βοηθήσει στην αντιμετώπιση συνοδών παθήσεων (όπως λοιμώξεις).
  • Να συστήσει κατανάλωση υγρών με σκοπό να προληφθεί η αφυδάτωση.
  • Να σας προτρέψει να κάνετε εξετάσεις αίματος (κρεατινίνη, άλατα) για να παρακολουθήσει την πορεία της νόσου
  • Να σας παραπέμψει σε έναν ουρολόγο ή νεφρολόγο αν η αιτία της νόσου δεν είναι ξεκάθαρη ή αν υποψιάζεται κάτι σοβαρότερο.

Η εισαγωγή στο νοσοκομείο είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις όπου:

  • Υπάρχει κάποια υποκείμενη αιτία που χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση, για παράδειγμα ένας φραγμός στο ουροποιητικό σύστημα.
  • Υπάρχει κίνδυνος φραγμού στο ουροποιητικό σύστημα, για παράδειγμα λόγω κάποιας προστατικής νόσου.
  • Η κατάσταση του ασθενούς έχει επιδεινωθεί σημαντικά και χρειάζεται τακτική παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας.
  • Ο ασθενής παρουσιάζει επιπλοκές από την οξεία νεφρική βλάβη.

Στην πλειοψηφία των ασθενών που θεραπεύονται από οξεία νεφρική βλάβη, η νεφρική λειτουργεία επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα. Ωστόσο, σε ορισμένους ασθενείς αναπτύσσεται χρόνια νεφρική νόσος ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Σε σοβαρές μορφές της νόσου, οι ασθενείς χρειάζονται αιμοκάθαρση για να απομακρυνθεί το νερό, τα άλατα και τα απόβλητα από τον οργανισμό.

Πρόληψη της οξείας νεφρικής βλάβης

Οι ασθενείς που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για την οξεία νεφρική βλάβη πρέπει να παρακολουθούνται με τακτικές εξετάσεις αίματος αν νιώσουν αδιαθεσία ή ξεκινήσουν ένα καινούριο φάρμακο. Πρέπει να υπολογίζεται επίσης η ποσότητα ούρων που παράγουν.

Οποιαδήποτε συμπτώματα οξείας νεφρικής βλάβης, όπως έμετοι ή μειωμένη παραγωγή ούρων, πρέπει να διερευνώνται άμεσα και , αν επιβεβαιώνεται η νόσος, να χορηγείται θεραπεία. Σε αφυδατωμένους ασθενείς πρέπει να χορηγούνται υγρά με ορό, όπου χρειάζεται.

Φάρμακα που επιδεινώνουν τη νόσο ή προκαλούν περαιτέρω νεφρικές βλάβες  πρέπει να διακόπτοναι, τουλάχιστον προσωρινά μέχρι να παρουσιαστεί βελτίωση.

Επιπλοκές της οξείας νεφρικής βλάβης

Οι σημαντικότερες επιπλοκές της οξείας νεφρικής βλάβης περιλαμβάνουν:

  • Υψηλά επίπεδα καλίου στο αίμα. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή αδυναμία, παράλυση και διαταραχές του καρδιακού ρυθμού.
  • Συσσώρευση υγρών στους πνεύμονες (πνευμονικό οίδημα).
  • Αύξηση της οξύτητας του αίματος (μεταβολική οξέωση). Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει ναυτία, έμετους, ίλιγγο και δύσπνοια.

Βιβλιογραφία: NHS

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα