ApoB: Ήρθε η Ώρα να Αντικατασταθούν οι Εξετάσεις της Χοληστερόλης;

Την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε τον γιατρό σας για ένα τσεκ-απ, αυτός μπορεί να κάνει ένα λάθος που θα θέσει σε κίνδυνο τη ζωή σας, σύμφωνα με τον Άλαν Σνίντερμαν, ένα καρδιολόγο από το Πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά. Όπως υποστηρίζει, οι περισσότεροι γιατροί ζητούν τη λανθασμένη εξέταση για την εκτίμηση του καρδιακού κινδύνου, δηλαδή την εξέταση χοληστερόλης, η οποία προσφέρει τα επίπεδα της LDL και της non-HDL χοληστερόλης. Αυτό που θα έπρεπε να ζητούν, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι οι τιμές μίας πρωτεΐνης που λέγεται απολιποπρωτεΐνη Β (apoB).

Η apoB αντιπροσωπεύει τον αριθμό των σωματιδίων που φέρουν χοληστερόλη και βρίσκονται στην κυκλοφορία του αίματος. Το παραπάνω αποτελεί καλύτερο δείκτη για τον κίνδυνο των αρτηριών σε σχέση με τα απόλυτα επίπεδα χοληστερόλης, σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές. Ο Σνίντερμαν υποστηρίζει ότι η τυπική εξέταση της apoB, η οποία κοστίζει 20$, μπορεί να ταυτοποιήσει εκατομμύρια ασθενών που θα έχουν οφέλη από τις θεραπείες μείωσης της χοληστερόλης.

Ο Σνίντερμαν και αρκετοί άλλοι επιστήμονες υποστηρίζουν εδώ και χρόνια τη χρήση της εξέτασης apoB, ωστόσο μία σειρά αναλύσεων κλινικών δεδομένων τα τελευταία χρόνια, καθώς και γενετικές μελέτες, έχουν ενισχύσει την πεποίθησή τους αυτή. Στην τελευταία συνάντηση του American Heart Association (AHA) στην Καλιφόρνια, ο Σνίντερμαν παρουσίασε μία νέα ανάλυση για το National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES). Η επανεξέταση της παραπάνω μελέτης, η οποία συνέκρινε ασθενείς με διαφορετικά επίπεδα της apoB, αλλά ίδια επίπεδα της non-HDL, τονίζει τη σημαντικότητα της πρωτεΐνης, όπως είπε. Οι ασθενείς με τα υψηλότερα επίπεδα της apoB στις ΗΠΑ, θα παρουσιάσουν σχεδόν 3 εκατομμύρια περισσότερα καρδιαγγειακά συμβάματα μέσα στα επόμενα 15 χρόνια σε σχέση με τους ασθενείς με τα χαμηλότερα επίπεδα, ανέφερε ο Σνίντερμαν. Το ερώτημα αν η LDL χοληστερόλη αποτελεί πλέον το καλύτερο μέτρο του καρδιαγγειακού κινδύνου έχει πλέον σαφή αρνητική απάντηση, σύμφωνα με τον λιπιδολόγο Ντάνιελ Ράντερ από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.

Αρκετοί επιστήμονες, ωστόσο, διαφωνούν. «Αρκετά δεδομένα δείχνουν ότι η apoB δεν έχει σημαντικά μεγαλύτερη προγνωστική ισχύ σε σχέση με την LDL χοληστερόλη», είπε ο Σκου Γκράντι, ένας ειδικός για τη χοληστερόλη από το Πανεπιστήμιο του Τέξας. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η αλλαγή των κλινικών οδηγιών θα είχε σοβαρές συνέπειες. Οι περισσότερες οδηγίες για την εκτίμηση του καρδιακού κινδύνου δεν περιλαμβάνουν την apoB. Το ίδιο ισχύει και για τους αλγόριθμους που βοηθούν τους γιατρούς να αποφασίσουν ποιοι ασθενείς χρειάζονται θεραπεία.

Οι υποστηρικτές της apoB, ωστόσο έχουν μία νέα ευκαιρία να υποστηρίξουν την άποψή τους. Μία ομάδα ερευνητών και γιατρών επανεξετάζει σήμερα τις πιο σημαντικές οδηγίες για τη θεραπεία της χοληστερόλης, οι οποίες έχουν δημοσιευτεί από το American College of Cardiology και το AHA. Οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές οδηγίες επανεξετάζονται επίσης, ωστόσο θα χρειαστούν 2-3 χρόνια μέχρι να εκδοθούν νέες οδηγίες.

Ουσιαστικά κανείς δεν περιμένει ότι στις νέες οδηγίες η χοληστερόλη θα έχει αντικασταθεί από την apoB, ωστόσο οι προασπιστές της apoB υποστηρίζουν ότι τα επιστημονικά δεδομένα της άποψής τους αυξάνονται συνεχώς. Η χοληστερόλη κυκλοφορεί στο αίμα σε διάφορα είδη σωματιδίων που περιέχουν πρωτεΐνες, μεταξύ των οποίων η HDL, η LDL και η VLDL. Όταν ορισμένα σωματίδια, όπως η LDL και η VLDL κυκλοφορούν και προσκολλώνται στα τοιχώματα των αρτηριών, μπορεί να εμφανιστεί αθηροσκλήρωση. Τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης ήταν ο πρώτος δείκτης του παραπάνω κινδύνου που χρησιμοποιήθηκε ευρέως, ωστόσο όταν ανακαλύφθηκε ότι η HDL μπορεί να έχει προστατευτική δράση, η LDL έγινε ο κύριος δείκτης. Σήμερα, ορισμένοι γιατροί προτιμούν την non-HDL χοληστερόλη, η οποία περιλαμβάνει αρκετά είδη χοληστερόλης μεταξύ των οποίων η LDL και η VLDL.

Όλοι οι παραπάνω δείκτες, ωστόσο, αποκαλύπτουν την ποσότητα των λιπιδίων στο αίμα και όχι τον αριθμό των σωματιδίων που μεταφέρουν χοληστερόλη. Η apoB, εν αντιθέσει, προσφέρει ένα άμεσο μέτρο της ποσότητας των παραπάνω, καθώς κάθε σωματίδιο LDL ή VLDL περιέχει ένα μόνο αντίγραφο της πρωτεΐνης.

Ωστόσο, ακόμα και οι προασπιστές της apoB παραδέχονται ότι η LDL ήταν ένα αρκετά καλό μέτρο μέχρι σήμερα. Στο 85% περίπου των περιπτώσεων, προσφέρει έναν ακριβή δείκτη για την πιθανότητα ενός ασθενούς να παρουσιάσει καρδιαγγειακή νόσο, είπε ο Μπράιαν Φέρενς, ένας επιδημιολόγος από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

Μία έρευνα του 2009 διαπίστωσε ότι το 50% περίπου των ασθενών που προσέρχονται στο νοσοκομείο για έμφραγμα του μυοκαρδίου έχουν φυσιολογικά ή χαμηλά επίπεδα LDL. Επομένως με την εκτίμηση μόνο της LDL, οι γιατροί μπορεί να μην καταφέρουν να ταυτοποιήσουν τους ασθενείς που χρειάζονται θεραπεία ή έστω πιο έντονη θεραπεία.

Αντίστοιχα, ορισμένοι ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία για υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης, μπορεί να μην χρειάζονται θεραπεία, είπε ο Σνίντερμαν. Μία πιο ακριβής εξέταση για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου, θα μπορούσε να προστατεύσει τα παραπάνω άτομα από την αχρείαστη θεραπεία και τις ανεπιθύμητες ενέργειες που τη συνοδεύουν.

Η αλλαγή των οδηγιών στη μέτρηση της apoB θα βελτιώσει τη διάγνωση καθώς αποτυπώνει καλύτερα το μηχανισμό των καρδιαγγειακών νόσων, σύμφωνα με τον Σνίντερμαν. «Τα δεδομένα υποστηρίζουν ότι τα σωματίδια της LDL είναι αυτά που ενοχοποιούνται περισσότερο και όχι η χοληστερόλη που περιέχουν», είπε ο Ράντερ. Όσο περισσότερα από τα σωματίδια αυτά βρίσκονται στο αίμα του ασθενούς, τόσο περισσότερα προσκολλώνται στα τοιχώματα των αρτηριών με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο καρδιαγγειακός κίνδυνος. Καθώς τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και της apoB είναι αλληλοεξαρτώμενα, οι δύο δείκτες δίνουν αντίστοιχα αποτελέσματα σε αρκετούς ασθενείς. Ωστόσο, η ποσότητα της χοληστερόλης που περιέχει ένα σωματίδιο μπορεί να διαφέρει. Επομένως, τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης μπορούν να δίνουν λάθος πληροφορίες για τους ασθενείς με λίγα πολύ μεγάλα σωματίδια ή πολλά μικρά.

Σήμερα δεν υπάρχουν φάρμακα που στοχεύουν μόνο την apoB, επομένως είναι δύσκολο να διαχωριστεί η επίδρασή της από αυτή της μείωσης της χοληστερόλης. Σε μία έρευνα του 2015, ωστόσο, ο Σνίντερμαν και οι συνεργάτες του ανέλυσαν δεδομένα από το Framingham Heart Study, το οποίο εξέτασε τα αίτια των καρδιαγγειακών νόσων για σχεδόν 70 χρόνια. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι ασθενείς με τα υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης για τουλάχιστον 20 χρόνια, είχαν χαμηλά επίπεδα apoB και non-HDL χοληστερόλης. Ωστόσο, οι ασθενείς με τα χαμηλότερα ποσοστά επιβίωσης είχαν υψηλά επίπεδα apoB, ακόμα και αν τα επίπεδα της non-HDL χοληστερόλης ήταν χαμηλά. Αντίστοιχα, η επανεκτίμηση των δεδομένων της NHANES που παρουσίασε ο Σνίντερμαν στο συνέδρια του AHA, δείχνουν ότι η apoB αποτελεί καλύτερο προγνωστικό δείκτη.

Η σημαντικότητα της apoB είναι εμφανής από μία ακόμα ανάλυση κατά την οποία οι ερευνητές αναλύουν γενετικά δεδομένα από ένα μεγάλο αριθμό ασθενών με σκοπό να ταυτοποιήσουν γενετικά αλληλόμορφα για ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Στη συνέχεια εξετάζουν την επίδραση του αλληλομόρφου στην υγεία του ασθενούς με μία μέθοδο που λέγεται Μεντελική τυχαιοποίηση καθώς βασίζεται στην κληρονομικότητα για να δημιουργήσει ομάδες σύγκρισης. «Ουσιαστικά είναι οι τυχαιοποιημένες έρευνες της φύσης», είπε ο Φέρενς. Σε μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο The Journal of the American Medical Association το Σεπτέμβρη που μας πέρασε, ο Φέρενς και οι συνεργάτες του ανέλυσαν την επίδραση δύο αλληλομόρφων γονιδίων που εμπλέκονται στο μεταβολισμό της χοληστερόλης, του CETP και του HMGCR.

Χρησιμοποιώντας δεδομένα από σχεδόν 100.000 ασθενείς, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές με ελατωμματικές μορφές του ενζύμου που κωδικοποιείται από το CETP είχαν αντίστοιχη μείωση στις τιμές της apoB και της LDL χοληστερόλης, καθώς και μικρότερη πιθανότητα να παρουσιάσουν καρδιαγγειακά συμβάματα σε σχέση με αυτούς που είχαν πιο ενεργές μορφές του συγκεκριμένου ενζύμου. Οι επιστήμονες παρατήρησαν ωστόσο μία ειδοποιό διαφορά  όταν ανέλυσαν ασθενείς με υπολειτουργικές μορφές του ενζύμου HMGCR. Αν και οι ασθενείς αυτοί είχαν ακόμα χαμηλότερες τιμές της LDL χοληστερόλης, τα επίπεδα της apoB (και ο αντίστοιχος καρδιαγγειακός κίνδυνος) δεν ήταν αντίστοιχα μειωμένος. Η διαφορά αυτή ουσιαστικά δείχνει ότι η μείωση της apoB έχει μεγαλύτερη προστατευτική δράση από τη μείωση της LDL, είπε ο Φέρενς.

Σύμφωνα με τον Σεθ Μάρτιν, ένα καρδιολόγο από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στο Μέριλαντ, τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα. «Τα δεδομένα δείχνουν ότι η apoB είναι ένας σημαντικός δείκτης που μπορεί να ταυτοποιήσει τον κίνδυνο ακόμα και όταν η LDL είναι εντός φυσιολογικών ορίων».

Προς το παρόν, οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι η LDL χοληστερόλη είναι ένας επαρκής δείκτης. Όσο κι αν οι προασπιστές της apoB υποστηρίζουν ότι αυτή πρέπει να χρησιμοποιείται περισσότερο, αυτό δεν πρόκειται να εφαρμοστεί στο προσεχές μέλλον. Καθώς, ωστόσο, η ιατρική γίνεται όλο και πιο εξατομικευμένη, η apoB θα αρχίσει να χρησιμοποιείται περισσότερο καθώς η LDL δεν επαρκεί για το στόχο αυτό.

Βιβλιογραφία: ScienceMag

Φωτογραφία: www.medicalgraphics.de (CC BY-ND 4.0)

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα