Αρκετές έρευνες στο παρελθόν έχουν συνδέσει τα υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα με παθήσεις όπως ο καρκίνος, η παχυσαρκία και η καρδιαγγειακή νόσος, καθώς και με αυξημένο κίνδυνο πρωίμου θανάτου.
Η αύξηση στα ποσοστά διαβήτη τύπου 2 τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Δυτική διατροφή περιέχει υψηλές ποσότητες υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων έχει δημιουργήσει σε αρκετούς το ερώτημα αν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στα δύο φαινόμενα.
Μία ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Bernard Srour, PhD, από το Epidemiology and Statistics Research Center στο Πανεπιστήμιο του Παρισίου στη Γαλλία, αποφάσισε να εξετάσει την παραπάνω θεωρία εξετάζοντας δεδομένα από 100.000 άτομα.
Τα αποτελέσματα της έρευνάς τους δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Internal Medicine.
Υπερβολικά Επεξεργασμένα Τρόφιμα και Διαβήτης
Ο Srour και η ομάδα του έκαναν μία πληθυσμιακή μελέτη παρατήρησης στην οποία έλαβαν μέρος 104.707 εθελοντές από τη μελέτη NutriNet-Sante από τους οποίους οι 21.800 ήταν άνδρες και οι 82.907 γυναίκες.
Η μελέτη NutriNet-Sante είχε δεδομένα για σχεδόν μία δεκαετία και συγκεκριμένα για τα έτη 2009-2019. Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα σχετικά με την κατανάλωση σχεδόν 3.500 διαφορετικών τροφίμων για τον κάθε εθελοντή.
Χρησιμοποιώντας το σύστημα NOVA, οι ερευνητές ταξινόμησαν τα 3.500 τρόφιμα ανάλογα με το βαθμό που είχαν επεξεργαστεί. Οι 4 κατηγορίες τροφίμων ήταν τα μη επεξεργασμένα ή ελαφρώς επεξεργασμένα τρόφιμα, τα συστατικά μαγειρικής, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν επίσης το μοντέλο αναλογικού κινδύνου του Cox, στο οποίο έκαναν προσαρμογή για τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου για το διαβήτη τύπου 2, δηλαδή την κοινωνική και οικονομική κατάσταση, τον τρόπο ζωής και το ατομικό ιστορικό.
Τα Υπερβολικά Επεξεργασμένα Τρόφιμα Αυξάνουν τον Κίνδυνο
Ο Srour και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην απόλυτη ποσότητα κατανάλωσης των υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων, υπολογισμένη σε γραμμάρια ανά ημέρα, και τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
«Στη μεγάλη αυτή έρευνα παρατήρησης, η αυξημένη κατανάλωση υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων στη διατροφή σχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2», είπαν οι επιστήμονες.
«Αν και η έρευνά μας πρέπει να επαναληφθεί σε διαφορετικούς πληθυσμούς, προσφέρει αρκετά δεδομένα που δείχνουν ότι είναι απαραίτητο να περιοριστεί η κατανάλωση υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων», συμπλήρωσε ο Srour.
Όπως δήλωσαν οι ερευνητές, η κατανάλωση υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων αποτελεί τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για το διαβήτη τύπου 2.
Σε ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία και η Βραζιλία, οι υπεύθυνοι φορείς ήδη συνιστούν να περιοριστεί η κατανάλωση των παραπάνω τροφίμων από τον πληθυσμό ως προσέγγιση με σκοπό την πρόληψη.
Πώς Εξηγείται η Παραπάνω Σύνδεση;
Οι ερευνητές δεν ξεχώρισαν ένα συγκεκριμένο τρόφιμα και εξέτασαν συνολικά τον αθροιστικό κίνδυνο από την κατανάλωση υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων στην πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
Οι επιστήμονες τόνισαν, ωστόσο, ότι τα αποτελέσματά τους πρέπει να ερμηνευθούν με προσοχή. Όπως δήλωσαν, αρκετά από τα πρόσθετα που βρίσκονται στα τρόφιμα αυτά «μπορεί να μην έχουν μακροπρόθεσμες επιδράσεις για την υγεία ή ακόμα και να είναι ωφέλιμα», θέτοντας τα αντιοξειδωτικά ως παράδειγμα.
Ωστόσο, άλλες ουσίες που βρίσκονται στα τρόφιμα αυτά έχει διαπιστωθεί ότι είναι επιβλαβείς από έρευνες σε πειραματόζωα. Για παράδειγμα η καρραγενάνη, ένας σταθεροποιητικός παράγοντας, μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη καθώς επηρεάζει την ανοχή στη γλυκόζη, αυξάνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και αναστέλλει τη σηματοδότηση της ινσουλίνης.
Οι επιστήμονες προειδοποίησαν, ωστόσο, ότι πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες με ανθρώπους εθελοντές για να διαπιστώσουμε αν και πόσο επιβλαβείς είναι οι παραπάνω ουσίες στον άνθρωπο.
Οι πλαστικες συσκευασίες των υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων συχνά περιέχουν και άλλες ουσίες,όπως το BPA (bisphenol A) και οι φθαλικές ενώσεις, οι οποίες μπορεί να εισέλθουν στα τρόφιμα αυτά.
Το BPA και οι φθαλικές ενώσεις επηρεάζουν τη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος. Οι επιστήμονες τόνισαν επίσης ότι μερικές πρόσφατες μετα-αναλύσεις έδειξαν ότι οι υψηλές συγκεντρώσεις των παραπάνω ουσιών συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.
Επιπλέον, διάφορες έρευνες έχουν συνδέσει τους μεταβολίτες που σχηματίζονται από τη μαγειρική σε υψηλή θερμοκρασία (όπως το ακρυλαμίδιο και οι μεταβολίτες της ακρολεΐνης) με αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη.
«Τέλος, η μερική υδρογονοποίηση του λαδιού που συμβαίνει στο εργοστάσιο μπορεί να επάγει την παρασκευή trans ακόρεστων λιπαρών οξέων», συμπλήρωσαν οι επιστήμονες. «Αν και αυτό ακόμα δεν έχει επιβεβαιωθεί, τα trans λιπαρά έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και διαβήτη τύπου 2», πρόσθεσαν.
Σίγουρα πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες για να επιβαβαιωθούν τα αποτελέσματα και να κατανοήσουμε τους βιολογικούς μηχανισμούς της παραπάνω σύνδεσης», κατέληξε ο Srour.