Στο θρανίο με το διαβήτη σου!

Με αφορμή την τρέχουσα προσπάθεια της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας να καθορίσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για εκπαιδευτές ασθενών στο σακχαρώδη διαβήτη, ανατρέξαμε στη σχετική βιβλιογραφία, ώστε να διαπιστώσουμε την επίδραση της εκπαίδευσης στη βελτίωση της ρύθμισης του διαβήτη.

Στις δυτικές χώρες υπάρχει πιστοποιημένη εξειδίκευση λειτουργών υγείας (νοσηλευτών, κοινωνικών λειτουργών, ενδεχομένως και διαιτολόγων) στην εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη ώστε να μπορούν αυτοί μόνοι τους να αντιμετωπίζουν τα καθημερινά προβλήματα που σχετίζονται με την πάθησή τους. Αυτοί οι λειτουργοί υγείας είναι οι “Εκπαιδευτές του Διαβήτη” (Diabetes Educators) και η εκπαίδευσή τους περιλαμβάνει όλο το φάσμα των αναγκών των ατόμων με διαβήτη, δηλαδή από την αναγνώριση των συμπτωμάτων μέχρι την αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου. Τα προγράμματα αυτά ονομάζονται “Εκπαίδευση στην αυτοδιαχείριση του διαβήτη” (Diabetes self-management education, DSME) και η σχετική βιβλιογραφία είναι και εκτεταμένη και ενθαρρυντική. Ήδη στις τελευταίες επίσημες οδηγίες της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ADA) αναφέρεται ότι πρέπει να υπάρχει αποτελεσματική “ασθενοκεντρική” εκπαίδευση αυτοδιαχείρισης του διαβήτη που να προσφέρεται σε ομαδική ή εξατομικευμένη βάση ή με τη χρήση της τεχνολογίας και να βοηθηθεί με αυτήν η λήψη κλινικών αποφάσεων. Αντίστοιχο κεφάλαιο υπάρχει και στις επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες για το 2018 στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας.

Η αξία της εκπαίδευσης των ατόμων με διαβήτη έχει επισήμως αναγνωρισθεί από τις επιστημονικές εταιρείες όλου του κόσμου εδώ και πολλές δεκαετίες. Εκπαίδευση από εξειδικευμένους εκπαιδευτές πρέπει να γίνεται σε όλους τους πάσχοντες από χρόνια νοσήματα, όπως καρδιοπάθειες, νευρολογικά, ψυχιατρικά, ορθοπαιδικά νοσήματα, χρόνιες λοιμώξεις κλπ. Στην Ελλάδα γίνεται εκπαίδευση συνήθως σε προσωπική βάση (ο γιατρός ή η νοσηλεύτρια ή μια κοινωνική λειτουργός εκπαιδεύει τον ασθενή) και σχετικά με το διαβήτη, αυτή αφορά συνήθως τις τεχνικές μέτρησης σακχάρου ή τις τεχνικές ενέσεων. Σε ομάδες γίνεται εκπαίδευση κυρίως στα μεγάλα διαβητολογικά κέντρα και ιατρεία του ΕΣΥ. Αλλά η εκπαίδευση αυτή δεν έχει προκαθορισμένο περιεχόμενο, ούτε είναι πάντοτε πλήρης και δεν είναι συνολικά ή κεντρικά οργανωμένη. Κάθε κέντρο αποφασίζει για τα θέματα που θα εκπαιδεύσει τους ασθενείς του ή για το πόσο χρόνο θα διαθέσει και πάντως δεν υπάρχει κάποιος σχετικός έλεγχος, αν γίνεται εκπαίδευση ή αν αυτή είναι σωστή και αρκετή, ή αν οι εκπαιδευτές έχουν κάποια σχετική επάρκεια.

Όπως γνωρίζουμε από μεγάλες κλινικές μελέτες με χιλιάδες άτομα, τα αποτελέσματα της αυστηρής ρύθμισης έχουν ως συνέπεια τον περιορισμό των επιπλοκών του διαβήτη, την ελάττωση των εισαγωγών σε νοσοκομείο λόγω αυτών των επιπλοκών και την μείωση της θνητότητας. Στη μελέτη της Μεγάλης Βρετανίας για το διαβήτη τύπου 2 (UKPDS) βρέθηκε ότι η ελάττωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κατά 0,9% είχε ως αποτέλεσμα την ελάττωση των διαβητικών επιπλοκών στα μάτια, τους νεφρούς και τα νεύρα (αμφιβληστροειδοπάθειας, νεφροπάθειας και νευροπάθειας) κατά 25%, ελάττωση της θνητότητας λόγω των επιπλοκών του διαβήτη κατά 10% και ελάττωση της συνολικής θνητότητας κατά 6%. Σε ένα άρθρο του 2016 στο οποίο παρουσιάζεται ανάλυση από παλαιότερες δημοσιεύσεις (συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση), η συνδυασμένη εκπαίδευση (σε ομάδες και εξατομικευμένα) πραγματικά είχε ως αποτέλεσμα παρόμοια ελάττωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Σε άλλο πολύ πρόσφατο άρθρο στο οποίο αποτιμάται η αποτελεσματικότητα ενός ετήσιου προγράμματος εκπαίδευσης για την πρόληψη του διαβήτη σε ηλικιωμένα άτομα, βρέθηκε ότι η ελάττωση του σωματικού βάρους, η συνέχιση της σωματικής άσκησης ως υγιεινή συνήθεια και η ελάττωση των παραγόντων κινδύνου για καρδιοπάθειες, διατηρήθηκαν επί ενάμιση χρόνο μετά τη διακοπή του προγράμματος εκπαίδευσης.

Η διάρκεια της εκπαίδευσης έχει επίσης τυποποιηθεί στα ασφαλιστικά συστήματα των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Μία ώρα ιδιαίτερης -ατομικής εκπαίδευσης και 9 ώρες ομαδικής εκπαίδευσης τον πρώτο χρόνο διάγνωσης του διαβήτη και δύο ώρες επανάληψης κάθε χρόνο στη συνέχεια αποζημιώνεται από τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Στα σχέδια της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας περιλαμβάνεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών σε όλο το φάσμα των θεμάτων των ατόμων με διαβήτη. Ελπίζουμε αυτή η προσπάθεια να αναγνωρισθεί από το επίσημο κράτος και να δοθούν επίσημες πιστοποιήσεις στους εκπαιδευόμενους εκπαιδευτές. Η βελτίωση της ρύθμισης του διαβήτη, που όλο και περισσότερο αυξάνεται και στη χώρα μας και η πλήρης εκπαίδευση των πασχόντων θα έχει θετικό αντίκτυπο σε κάθε οικογένεια με άτομα που πάσχουν από διαβήτη, εν τέλει, όπως φαίνεται, σε όλη την κοινωνία.

Βιβλιογραφία

Patient Education and Counseling Ιούνιος 2016

Diabetes Educator Απρίλιος 2018

Η ιστοσελίδα της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας https://www.ede.gr/

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα