Νευραλγία Τριδύμου

Τι είναι η νευραλγία τριδύμου;

Η νευραλγία του τριδύμου νεύρου ή αλλιώς νευραλγία τριδύμου, αποτελεί μία πάθηση χρονίου πόνου που επηρεάζει το τρίδυμο ή το 5ο κρανιακό νεύρο, ένα από τα νεύρα που εκτείνεται ευρύτερα στην κεφαλή. Η νευραλγία τριδύμου αποτελεί μία μορφή νευροπαθητικού πόνου (πόνου που σχετίζεται με νευρικό τραυματισμό ή νευρικές βλάβες). Η τυπική ή «κλασική» μορφή της νόσου (η οποία λέγεται «Τύπου 1» ή ΤΝ1) προκαλεί σοβαρό, σποραδικό, αιφνίδιο καυστικό άλγος στο πρόσωπο ή άλγος που μοιάζει «σαν να έχει χτυπήσει τον ασθενή ηλεκτρικό ρεύμα» το οποίο μπορεί να διαρκεί από λίγα λεπτά μέχρι 2 ώρες. Η «άτυπη» μπορφή της νόσου (που λέγεται «Τύπου 2» ή ΤΝ2), χαρακτηρίζεται από συνεχές κνησμώδες, καυστικό, διαξιφιστικό άλγος μικρότερης έντασης από την Τύπου 1. Και οι δύο μορφές άλγους μπορεί να εμφανιστούν στο ίδιο άτομο, ορισμένες φορές ταυτόχρονα. Η ένταση του πόνου μπορεί να είναι τόσο σοβαρή που προκαλεί φυσική ή ψυχική αναπηρία.

Το τρίδυμο νεύρο είναι ένα από τα 12 ζεύγη νεύρων που βρίσκονται στον εγκέφαλο. Το νεύρο έχει τρεις διακλαδώσεις και μεταφέρει την αισθητικότητα από το άνω, το μέσο και το κάτω μέρος του προσώπου, καθώς και από τη στοματική κοιλότητα, στον εγκέφαλο. Το οφθαλμικό νεύρο, που αποτελεί τον 1ο κλάδο του τριδύμου, διαχειρίζεται την αισθητικότητα του μεγαλύτερου μέρους του κρανίου, του μετώπου και του προσθίου μέρους της κεφαλής. Το ανω γναθικό νεύρο (2ος κλάδος του τριδύμου) νευρώνει τις παρειές, την άνω γνάθο, το άνω χείλος, τα δόντια, τα ούλα και την πλάγια πλευρά της ρινός. Το κάτω γναθικό νεύρο (3ος κλάδος του τριδύμου) νευρώνει την κάτω γνάθο, τα δόντια, τα ούλα και το κάτω χείλος. Η νευραλγία τριδύμου μπορεί να επηρεάσει περισσότερους από έναν κλάδους του νεύρου. Σπάνια, μπορεί να επηρεάζονται και οι δύο πλευρές του προσώπου είτε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές ή ταυτόχρονα.

Από τι προκαλείται η νευραλγία τριδύμου;

Η νευραλγία τριδύμου συνδέεται με αρκετές διαφορετικές παθήσεις. Μπορεί να προκαλείται από ένα αγγείο που πιέζει το τρίδυμο νεύρο καθώς αυτό εξέρχεται από το εγκεφαλικό στέλεχος. Η πίεση αυτή προκαλεί φθορά στο προστατευτικό περίβλημα του νεύρου (δηλαδή τη μυελίνη). Συμπτώματα νευραλγίας τριδύμου μπορεί επίσης να εμφανιστούν σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση, μία νόσο που προκαλεί επίσης φθορά στη μυελίνη που περιβάλλει το τρίδυμο νεύρο. Σπανιότερα, συμπτώματα νευραλγίας μπορεί να εμφανιστούν από τη συμπίεση του τριδύμου νεύρου από έναν όγκο ή ένα πλέγμα αρτηριών και φλεβών που λέγεται αρτηριοφλεβική δυσπλασία. Ένας τραυματισμός στο τρίδυμο νεύρο (ως αποτέλεσμα μίας χειρουργικής επέμβασης, ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή ενός τραύματος στο πρόσωπο) μπορεί επίσης να προκαλέσει νευροπαθητικό πόνο στο πρόσωπο.

Τι συμπτώματα έχει η νευραλγία τριδύμου;

Τα χαρακτηριστικά του άλγους, μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το είδος της νευραλγίας τριδύμου. Το άλγος μπορεί να είναι αιφνίδιο, σοβαρό, διαξιφιστικό, σταθερό, κνησμώδες ή καυστικό. Οι εξάρσεις του άλγους μπορεί να προκληθούν από επαφή με την παρειά (για παράδειγμα κατά το ξύρισμα, το πλύσιμο του προσώπου ή τη χρήση make up), το βούρτσισμα των δοντιών, το φαγητό, την ομιλία ή την έκθεση στον αέρα. Το άλγος μπορεί να επηρεάζει μία μικρή μόνο περιοχή του προσώπου ή να είναι διάχυτο. Σπανιότερα, άλγος μπορεί να εμφανιστεί τη νύχτα, κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η νευραλγία τριδύμου χαρακτηρίζεται τυπικά από εξάρσεις, ωστόσο η πάθηση μπορεί να είναι και προοδευτική. Τα επεισόδια συνήθως επιδεινώνονται σταδικά, με τη διάρκεια μέχρι την επανεμφάνισή τους να μειώνεται σταδιακά. Τελικά, το άλγος παραμένει και τα φάρμακα για τον περιορισμό του γίνονται λιγότερο αποτελεσματικά. Η διαταραχή δεν είναι θανατηφόρος, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει αναπηρία. Λόγω της έντασης του άλγους, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αποφεύγουν τις καθημερινές δρατηριότητες ή τις κοινωνικές επαφές φοβούμενοι μία πιθανή έξαρση.

Ποιους επηρεάζει η νευραλγία τριδύμου;

Η νευραλγία τριδύμου επηρεάζει συνήθως άτομα άνω των 50 ετών, αν και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και την παιδική. Όταν η νόσος εμφανίζεται σε νεαρούς ενήλικες αποδίδεται συνήθως στην πολλαπλή σκλήρυνση. Η νόσος επηρεάζει περίπου 12 ανά 100.000 άτομα ετησίως και είναι συχνότερη στις γυναίκες.

Πώς διαγιγνώσκεται η νευραλγία τριδύμου;

Η διάγνωση της νόσου βασίζεται στο ατομικό ιστορικό και στην περιγραφή των συμπτωμάτων, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της φυσικής και νευρολογικής εξέτασης. Άλλες διαταραχές που προκαλούν άλγος στο πρόσωπο πρέπει να αποκλειστούν πριν τεθεί η διάγνωση της νευραλγίας τριδύμου. Ορισμένες παθήσεις που προκαλούν άλγος στο πρόσωπο περιλαμβάνουν τη μεθερπητική νευραλγία, την αθροιστική κεφαλαλγία και τη διαταραχή κροταφογναθικής άρθρωσης. Λόγω των κοινών συμπτωμάτων και του μεγάλου αριθμού παθήσεων που μπορεί να προκαλέσουν άλγος στο πρόσωπο, η διάγνωση είναι συχνά δύσκολη, ωστόσο είναι σημαντικό να ταυτοποιηθεί η αιτία του άλγους, καθώς η αντιμετώπιση διαφέρει για κάθε αίτιο.

Στους ασθενείς με νευραλγία τριδύμου γίνεται συνήθως MRI για να αποκλειστούν τα νεοπλάσματα και η πολλαπλή σκλήρυνση από τη διαφορική διάγνωση. Η απεικονιστική αυτή εξέταση μπορεί να αναδείξει ένα αιμοφόρο αγγείο που πιέζει το νεύρο και να αποκαλύψει επίσης την ένταση της πίεσης.

Η διάγνωση της τυπικής νευραλγίας τριδύμου επιβεβαιώνεται αν ο ασθενής παρουσιάσει βελτίωση μετά από μικρής διάρκειας αντιεπιληπτική αγωγή. Η διάγνωση της ΤΝ2 είναι δυσκολότερη και πιο σύνθετη, ωστόσο συνήθως επιβεβαιώνεται από τη θετική απόκριση σε χαμηλές δόσεις τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, όπως η αμιτριπτυλίνη και η νορτριπτυλίνη.

Πώς αντιμετωπίζεται η νευραλγία τριδύμου;

Η θεραπεία της νόσου περιλαμβάνει φάρμακα, χειρουργικές επεμβάσεις και εναλλακτικές προσεγγίσεις.

Φάρμακα

Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα είναι συνήθως αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ΤΝ1, ωστόσο δεν βοηθούν στην ΤΝ2. Τα φάρμακα αυτά περιλαμβάνουν την καραβαμαζεπίνη, την οξκαρβαζεπίνη, την τοπιραμάτη, τη γκαμπαπεντίνη, την πρεγκαμπαλίνη, την κλοναζεπάμη, τη φαινυτοΐνη, τη λαμοτριγίνη και το βαλπροϊκό οξύ.

Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως η αμιτριπτυλίνη και η νορτριπτυλίνη μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση του άλγους. Τα κοινά αναλγητικά και τα οπιοειδή δεν είναι συνήθως αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του οξέος, υποτροπιάζοντος άλγους που προκαλείται από την ΤΝ1, αν και ορισμένα άτομα με ΤΝ2 ανταποκρίνονται στα οπιοειδή. Αν τα φάρμακα δεν καταφέρουν να περιορίσουν το άλγος ή οδηγήσουν σε σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως νοητικές διαταραχές, απώλεια μνήμης, κόπωση, καταστολή του μυελού των οστών ή αλλεργίες, τότε ίσως χρειάζεται να γίνει χειρουργική επέμβαση. Καθώς η νευραλγία τριδύμου είναι συχνά μία προοδευτική νόσος που παρουσιάζει ανθεκτικότητα στα φάρμακα, αρκετοί ασθενείς αναζητούν τη χειρουργική αντιμετώπιση.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Αρκετές νευροχειρουργικές επεμβάσεις είναι διαθέσιμες για τη θεραπεία της νευραλγίας τριδύμου, ανάλογα με τη φύση του άλγους, την προτίμηση του ασθενούς, την κατάσταση της υγείας του, την αρτηριακή του πίεση, το προηγούμενο ιστορικό επεμβάσεων, την παρουσία πολλαπλής σκλήρυνσης και τον κλάδο του τριδύμου που εμπλέκεται. Ορισμένες επεμβάσεις μπορούν να γίνουν στα εξωτερικά ιατρεία ενώ άλλες απαιτούν πιο σύνθετη αντιμετώπιση με γενική αναισθησία. Οι επεμβάσεις αυτές συνοδεύονται συνήθως από μούδιασμα στην περιοχή του προσώπου και, ακόμα κι αν είναι επιτυχείς, δεν διασφαλίζουν ότι η νευραλγία δεν θα επανέλθει. Η κάθε επέμβαση συνοδεύεται από διαφορετικούς κινδύνους, οι οποίοι μπορεί να περιλαμβάνουν απώλεια της ακοής, προβλήματα στην ισορροπία, διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, λοιμώξεις ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η ριζοτομία είναι μία επέμβαση κατά την οποία οι νευρικές ίνες καταστρέφονται με σκοπό να αποκλειστεί το άλγος. Η ριζοτομία στη νευραλγία τριδύμου συνοδεύεται σχεδόν πάντοτε από απώλεια κάποιου βαθμού αισθητικότητας και μούδιασμα του προσώπου. Ορισμένες μορφές ριζοτομίας είναι διαθέσιμες για τη θεραπεία της νόσου:

  • Η Συμπίεση με Μπαλόνι προκαλεί τραυματισμό των νευρικών απολήξεων που εμπλέκονται στο αίσθημα της ελαφρούς πίεσης στο πρόσωπο. Η επέμβαση γίνεται στο χειρουργείο με γενική αναισθησία. Ένας σωλήνας εισέρχεται στην παρειά στο σημείο που βρίσκεται η διακλάδωση του τριδύμου νεύρου στη βάση του κρανίου. Ένας μαλακός καθετήρας με κεφαλή μπαλονιού εισέρχεται μέσω του σωλήνα και το μπαλόνι φουσκώνεται έτσι ώστε να πιέσει ένα μέρος του νεύρου μεταξύ του εγκεφάλου και του κρανίου. Μετά από περίπου 1 λεπτό το μπαλόνι ξεφουσκώνει και αφαιρείται, μαζί με τον καθετήρα και τον σωλήνα. Η ανακούφιση από το άλγος διαρκεί περίπου 1-2 χρόνια.
  • Η Έγχυση Γλυκερόλης είναι μία επέμβαση κατά την οποία γίνεται αναισθησία με ενδοφλέβια φάρμακα. Μία λεπτή βελόνα διέρχεται μέσα από την παρειά, δίπλα στο στόμα και στη συνέχεια φτάνει στη βάση του κρανίου στο σημείο εξόδου του 3ου κλάδου του τριδύμου νεύρου. Η βελόνα στη συνέχεια εισέρχεται στον ασκό του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει το νευρικό κέντρο του τριδύμου (ή γάγγλιο). Η επέμβαση γίνεται με τον ασθενή σε όρθια θέση καθώς η γλυκερόλη είναι βαρύτερη από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και θα παραμείνει στο υγρό γύρω από το γάγγλιο. Η έγχυση της γλυκερόλης καλύπτει το γάγγλιο και προκαλεί βλάβες στις απολήξεις των νευρικών ινών του τριδύμου. Η μορφή αυτή της ριζοτομίας ανακουφίζει από το άλγος για περίπου 1-2 χρόνια, ωστόσο μπορεί να επαναληφθεί αρκετές φορές.
  • Η Θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες (RF Ablation) είναι μία άλλη μέθοδος κατά την οποία μία βελόνα εισέρχεται από το ίδιο σημείο με τις δύο παραπάνω μεθόδους, μετά από αναισθησία. Ο ασθενής αφυπνίζεται στιγμιαία και μία μικρή ηλεκτρική ώση μεταδίδεται μέσω της βελόνας στο σημείο που βρίσκεται το νεύρο. Όταν η βελόνα βρίσκεται στο σημείο που προκαλείται ο πόνος της νευραλγίας του τριδύμου, η περιοχή θερμαίνεται σταδιακά με ηλεκτρόδια, γεγονός που τραυματίζει τις νευρικές ίνες. Τα ηλεκτρόδια και η βελόνα στη συνέχεια απομακρύνονται και ο ασθενής αφυπνίζεται. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι να επιτευχθεί το επιθυμητό επίπεδο αναισθησίας. Στο 50% περίπου των ασθενών που κάνουν την επέμβαση αυτή, τα συμπτώματα επιστρέφουν μέσα 3-4 χρόνια.
  • Η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική χρησιμοποιεί ηλεκτρονική απεικόνιση για να κατευθύνει στοχευμένη ακτινοβολία στο σημείο που το τρίδυμο νεύρο εξέρχεται από το εγκεφαλικό στέλεχος. Το γεγονός αυτό προκαλεί βλάβη στο νεύρο και διακόπτει τη μεταφορά των αισθητικών σημάτων στον εγκέφαλο. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την ίδια μέρα ή την επόμενη αλλά δεν παρατηρεί μείωση του άλγους μέχρι μερικές εβδομάδες αργότερα. Στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το 50-78% των ασθενών με νευραλγία τριδύμου που κάνουν τη θεραπεία αυτή, αναφέρουν σημαντική μείωση του άλγους μέσα σε λίγες εβδομάδες. Στα άτομα που η θεραπεία ήταν επιτυχής, το 50% περίπου παρουσιάζει επανεμφάνιση του άλγους μέσα σε 3 χρόνια.
  • Η Μικροαγγειακή Αποσυμπίεση είναι η πιο επεμβατική αντιμετώπιση για τη νευραλγία τριδύμου, αλλά έχει επίσης τα χαμηλότερα ποσοστά επανεμφάνισης του άλγους. Περίπου το 50% των ασθενών που κάνουν την επέμβαση αυτή απαλάσσονται από το άλγος για σχεδόν 12-15 χρόνια. Η επέμβαση αυτή, η οποία γίνεται με γενική αναισθησία, απαιτεί ένα μικρό άνοιγμα στο μαστοειδές οστό πίσω από το αυτί. Εξετάζοντας το τρίδυμο νεύρο μέσω ενός μικροσκοπίου ή ενδοσκοπίου, ο χειρουργός απομακρύνει το αγγείο που συμπιέζει το νεύρο και τοποθετεί ένα μαλακό «μαξιλάρι» μεταξύ του νεύρου και του αγγείου. Σε αντίθεση με τις ριζοτομίες, ο στόχος δεν είναι να προκληθεί μούδιασμα στο πρόσωπο. Οι ασθενείς συνήθως παραμένουν στο νοσοκομείο για μερικές ημέρες και η περίοδος ανάρρωσης διαρκεί μερικές εβδομάδες.

Η νευροεκτομή, η οποία περιλαμβάνει αφαίρεση ενός τμήματος του νεύρου, μπορεί να γίνει στο σημείο εισόδου του νεύρου στο εγκεφαλικό στέλεχος κατά τη διάρκεια μίας μικροαγγειακής αποσυμπίεσης αν δεν παρατηρηθεί κάποιο αγγείο που πιέζει το τρίδυμο νεύρο. Οι νευροεκτομές γίνονται επίσης για την αποκοπή επιφανειακών κλάδων του τριδύμου νεύρου στο πρόσωπο. Όταν γίνεται κατά τη διάρκεια μίας μικροαγγειακής αποσυμπίεσης, η νευροεκτομή θα προκαλέσει μεγαλύτερης διάρκειας μούδιασμα στην περιοχή του προσώπου που νευρώνεται από το νεύρο που έχει αποκοπεί. Ωστόσο, όταν η επέμβαση γίνεται στο πρόσωπο, το νεύρο μπορεί να αναπτυχθεί εκ νέου και η αισθητικότητα να επανέλθει.

Η χειρουργική θεραπεία της ΤΝ2 είναι συνήθως δυσκολότερη από αυτή της ΤΝ1, ιδιαίτερα αν η αγγειακή συμπίεση δεν έχει ανιχνευθεί στον εγκέφαλο πριν από την επέμβαση. Αρκετοί νευροχειρουργοί συνιστούν ότι δεν πρέπει να γίνεται μικροαγγειακή αποσυμπίεση ή ριζοτομία σε ασθενείς που εμφάνισαν συμπτώματα ΤΝ2 πριν την ΤΝ1, εκτός αν υπάρχει επιβεβαιωμένη αγγειακή συμπίεση. Η επέμβαση αυτή έχει επίσης χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας στην ΤΝ2 σε σχέση με την ΤΝ1.

Εναλλακτικές Προσεγγίσεις

Ορισμένοι ασθενείς αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της νευραλγίας τριδύμου με εναλλακτικές θεραπείες σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή. Οι θεραπείες αυτές έχουν διαφορετικά ποσοστά επιτυχίας. Ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν ότι η χαμηλής έντασης άσκηση, η γιόγκα, η αρωματοθεραπεία ή τα εναλλακτικά φάρμακα μπορεί να βελτιώσουν τα συμπτώματά τους. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν το βελονισμό, τη χειροπρακτική, τη θεραπεία βιταμινών και τη διατροφική θεραπεία. Ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν ότι το άλγος τους παρουσιάζει μέτρια μείωση μετά από μία ένεση αλλαντικής τοξίνης η οποία αποκλείει τα αισθητικά νεύρα.

Ο χρόνιος πόνος της νευραλγίας τριδύμου μπορεί συχνά να προκαλέσει απομόνωση και κατάθλιψη στο άτομο. Η κατάθλιψη και η στέρηση του ύπνου μπορούν επίσης να καταστήσουν τα άτομα πιο ευάλωτα στο άλγος της νόσου. Ορισμένα άτομα μπορεί να ωφεληθούν από τη συμβουλευτική ή τη θεραπεία από ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η νευραλγία τριδύμου έχει ψυχογενή αίτια ή είναι αποτέλεσμα της κατάθλιψης. Επομένως οι ασθενείς με τη νόσο πρέπει να προτιμούν τη φαρμακευτική αγωγή ή τη χειρουργική αντιμετώπιση.

Βιβλιογραφία: NINDS

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα